یکی از اجزای جدایی ناپذیر صنعت سینما و در عین حال یکی از جذابترین حوزه های آن، بحث فروش فیلم ها است که در آخر هر هفته علاقه مندان زیادی برای پیگیری آمار فروش روانه سایت های مختص به گیشه می کند. دوسال پیش فیلم سینمایی آواتار ساخته جیمز کامرون رکورد فیلم قبلی خود جمیز کامرون تایتاینیک را شکست و در صدر جدول پرفروش ترین فیلم های تاریخ سینما قرار گرفت. ولی آیا واقعا آواتار پربیننده ترین فیلم تاریخ سینماست؟ مسلماً پاسخ منفی است. آواتار حتی در لیست 10فیلم پربیننده تاریخ سینما هم قرار ندارد. پس چه فیلم هایی پربیننده ترین فیلم های تاریخ سینما هستند؟ در فهرست زیر پربیننده ترین فیلم های تاریخ سینما را به همرام آمار فروش قبلی و آمار فروش با محاسبه نرخ تورم قیمت بلیط ارائه شده است تا بدانید مثلاً اگر ده فرمان (1956) الان اکران می شد چقدر فروش داشت!

ده فیلم پربیننده تاریخ سینما

1-برباد رفته(1939)     Gone With the Wind

جمله معروف فیلم:

ویوین لی: فردا روز دیگری است...

بربادرفته ساخته ویکتور فیلمینگ محصول سال 1939که متعلق به عصر طلایی سینماست پربیننده ترین فیلم تاریخ سینما می باشد.این شاهکار هنری نامزد 14رشته اسکار و برنده 8جایزه اسکار شد. بربادرفته فیلمی است که  از آن به عنوان مهم ترین دستاورد نظام استودیویی یاد می شود. مردم هفته ها و ماه ها با شوق و علاقه فراوان به سینماهای نمایش دهنده بربادرفته می رفتند تا شاهد تماشای داستان عاشقانه بین اسکارلت و  سروان رت باتلر باشند. فیلم مانند یک قاب متحرک بود که یک رمان افسانه ای را نشان می دهد. بربادرفته بر اساس رمانی نوشته مارگارت میچل ساخته شده است. فیلم در زمان اکران اول در سال 1939 موفق شد 198میلیون دلار بفروشد (قابل توجه دوستان که دزدان دریایی کارائیب: سوار بر امواج غریبه در سال 2011 بعد از گذشت  3هفته هنوز نتوانسته است 198 میلیون دلارفروش کند!). اگر میزان تورم را محاسبه کنیم یعنی اگر بربادرفته امسال اکران می شد فروش اش فقط در امریکا برابر 1.558.070.800دلار بود. این رقم بیش از دو برابر فروش آواتار پرفروش ترین فیلم تاریخ سینما است. رکوردی که مانند خود فیلم افسانه ایست و گمان نمی کنم تا پایان تاریخ سینما هم فیلمی بتواند این همه جمعیت را روانه سالن های نمایش اش کند. این ادعا با گسترش اینترنت و توزیع نسخه های فیلم ها در فضای وب که به احتمال زیاد در آینده هم گسترش بیشتری پیدا خواهد کرد منطقی به نظر می رسد. شما در نظر بگیرید  در سال 1939 قیمت بلیط در سینماهای آمریکا 2/0 بوده است. یعنی این فیلم موفق شده حدود 990 میلیون نفر را راهی سینماها کند! آمار حیرت انگیزی است. احتمالاً مردم بارها و بارها در امریکا به تماشای این فیلم نشسته اند. البته این آمار فقط مربوط به امریکای شمالی (کانادا و ایالت متحده) است و اگر میزان بینندگان بین المللی را حساب کنیم احتمالاً بالای دو میلیارد نفر آن را در سراسر دنیا  در سینما دیده اند. رکوردی هرجور محاسبه کنیم غیر قابل شکستن است.

2-جنگ ستارگان (1977)    Star Wars

جمله معروف فیلم:

لوک: من نمی تونم اینو باور کنم.

یودا: به همین دلیل هم هست که شکست می خوری!

جرج لوکاس کارگردان و فیلمنامه نویس و تهیه کننده سینما در سال 1977 شاهکار فضایی خود را با نام جنگ ستارگان روانه اکران کرد. مجموعه ای که دنباله هایش تا الان هم ادامه دارد و حتی قرار است قسمت های جدیدش به صورت سه بعدی ساخته شود. جنگ ستارگان با دستمایه قرار دادن جنگ های تخیلی بین ساکنان زمین و موجودات فضایی، آن هم در بحبوحه جنگ سرد و تشبیهات غیر مستقیم فیلم در مورد جنگ بین بین ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی توانست مخاطبان زیادی را روانه سینماها کند. فیلم آن سال در آمریکا 460 میلیون دلار (تا همین امروز هم فقط 4 فیلم توانسته اند از رقم 460 میلیون دلار عبور کنند) دست آورد که البته سود وسایل جانبی اش از قبیل اسباب بازی ها و... هم 500 میلیون دلار شد. درآمد خیره کننده ای که جرج لوکاس را تبدیل به یکی از میلیارد های بزرگ هالیوود کرد. لوکاس نامزد جایزه اسکار بهترین کارگردانی و نویسندگی برای جنگ ستارگان شد. حالا اگر بخواهیم فروش جنگ ستارگان را با نرخ تورم قیمت بلیط حساب کنیم یعنی اگر جنگ ستارگان درسال 2011 اکران می شد با این میزان بیننده فقط در آمریکا 1.400.000.000دلار فروش می کرد. جریانی که امروز از آن به نام «بلاک باستر» یاد می شود از زمان ساخت فیلم جنگ ستارگان به راه افتاد. فیلم معادلات موجود در گیشه را بهم زد و برای هفته ها در صدر جدول ماند.

3-آوای موسیقی (اشک ها و لبخندها)  (1965)  The Sound of Music

بارونس: یه جایی اون بیرون یک خانمی هست که مطمئن ام هرگز یک راهبه خوب نمی شه.

آوای موسیقی را به راحتی می توان در لیست 5 موزیکال برتر تاریخ سینما قرار داد. داستانی عاشقانه که زبان اش موسیقی است. آوای موسیقی فیلمی موزیکال است که در سال 1965 توسط رابرت وایز و با بازی جولی اندورز ساخته شد. اشک ها و لبخندها در سالی که اکران شد رکورد فروش را شکست و نامزد 10جایزه اسکار شد که جایزه اسکار بهترین فیلم را از آن خود کرد. ماجراهای فیلم در سال 1938 می گذرد و سرگذشت راهبه ای را نشان می دهد که عاشق موسیقی و ترانه است. اما ترانه و موسیقی با محیط صومعه همخوانی ندارد به همین دلیل به عنوان معلم 7 فرزند ناخدا فون تراب وارد کاخ اشرافی او می شود و به بچه های او تمرین آواز و موسیقی می دهد. فیلم در اکران اول فقط در امریکا 158 میلون دلار فروش داشت و موفقیت های کم نظیری را برای عوامل فیلم به ارمغان آورد. اگر فیلم را با قیمت بلیط امروز حساب کنیم به رقم حیرت انگیز 1.119.000.000دلار می رسیم.

4- ئی تی: موجود ماوراء زمینی (1982)     E.T: the Extra-Terrestrial

جمله معروف فیلم:

ئی تی (که خوب بلد نیست حرف بزند در پایان فیلم موقع خداحافظی به چرتی به جای GOOD BYE اشتباهی میگوید BE GOOD)

ئی تی: موجود ماورا زمینی یکی از بهترین فیلم های عملی تخیلی درباره یک موجود فضایی است که با پسر بچه ای رابطه ای دوستی برقرار می کند. این بار موجودات فضایی نه تنها وحشتناک نبودند بلکه خیلی مهربان و بامزه هم بودند. درونمایه حفظ کانون گرم خانواده طبقه متوسط آمریکایى در برابر تهاجم نیروهاى ناشناخته طبیعى یا سیاسى، در بسیارى از فیلم‌هاى تخیلى اسپیلبرگ هم حضور دارد. در فیلم ئی تی اسپیلبرگ با سانتى مانتالیسم گرم و کودکانه‌ای کانون خانواده پسرى کوچک را که پدر ندارد به کمک یک موجود عجیب و مهربان فضائى، حفظ می‌کند. این پسر با کمک هم بازى‌هایش، در حیات خلوت خانه‌شان ئی تی را از گزند بورکراسى خشن دولتى و جهان سرد تکنولوژیک نجات می‌دهند و همه چیز به خوبى و خوشى تمام می‌شود.

فیلم در آن زمان فقط در آمریکا 435 میلیون دلار فروخت و جالب است بدانید این فیلم یک رکورد جالب دارد و ان هم تعداد هفته هایی که یک فیلم در صدر جدول بوده است. ئی تی با 16 هفته صدرنشینی رکورد بی سابقه ای از خود به جا گذاشته است. فروش فیلم را اگر به میزان نرخ تورم امسال محاسبه کنیم  فقط در امریکا 1.114.000.000دلار می شود!

5- ده فرمان (1956)   The Ten Commandments

رامسس در خطاب به نفرتیتی: تو مال من خواهی شد. همچون سگ ام. همچون اسب ام... و شاهین ام. جز اینکه من تو را بیشتر از آنان دوست خواهم داشت و کمتر از آنان به تو اعتماد خواهم کرد!

فیلم ده فرمان محصول سال 1956 ساخته سیسیل ب دمیل فقید کارگردان آمریکایی است. ده فرمان در زمان  خودش یک فیلم دینی بسیار خوش ساخت و جذاب بود و الان هم طرفداران خودش (از جمله مارتین اسکورسیزی) را دارد. جلوه های ویژه عظیم (و اوج آن فصل شکافته شدن رود نیل) و طراحی صحنه حیرت انگیز از خصوصیت بارز این فیلم است. دمیل تا پایان عمرش حاضر نشد راز فن سالارانه فصل شکافته شدن رود نیل را برای دیگران بازگو کند. فیلم روایت توراتی داستان زندگی حضرت موسی (ع) را بازگو می کند. تولد او، مبعوث شدن به پیامبری، نجات قوم بنی اسراییل از چنگ فرعون و...

فیلم موفق شد در سال  1956حدود 65 میلون دلار فروش کند که اگر تورم را به نرخ امروزی محاسبه کنیم فیلم فقط در امریکا 1.029.000.000 میلون دلار فروش داشته است. رکوردی بی نظیر برای فیلم دینی که غیر قابل شکستن است.

6-تایتانیک (1997)

جمله معروف فیلم: وقتی جک و دوستش ورق بازی می کنند دوست جک بهش میگوید: «تو سر تمام پول هامون شرط بسته ای؟» و جک بهش می گوید : «وقتی آدم چیزی نداره ،چیزی هم از دست نمی ده!»

داستان عاشقانه جک و رز که  از دو قشر طبقاتی مختلف بودند در کشتی تایتانیک ششمین فیلم پربیننده کل تاریخ سینما است. فیلم در سال اکران 1997 با فروش  600.000.000 میلیون دلاری در صدر جدول پرفروش ترین فیلم های تاریخ سینما قرار گرفت و این عنوان را حتی تا سال گذشته  هم که فیلم بعدی جیمز کامرون از راه برسد در دست داشت. فیلم موج تین ایجرها را در سراسر دنیا به سینما ها کشاند و با برنده شدن  11اسکار به رکورد بن هور رسید. تایتانیک به همراه بن هور و ارباب حلقه ها برنده بیشترین جایزه اسکار  شده است. موسیقی زیبای جیمز هورنر و صدای سلین دیون هم یکی از عوامل جدایی ناپذیر درک روابط عاشقانه در این فیلم سه ساعته بود. پخش ترانه این فیلم از رادیو با 105 میلیون شنونده رکورد دونا لویس را که از سال 1996 با 101 میلیون شنونده برای نصنیف تا «ابد دوستت دارم» در صدر قرار داشت شکست. فروش فیلم را اگر با نرخ تورم در نظر بگیریم نزدیک به 1.008.000. دلار می شود. یعنی 300 میلیون دلار بیشتر از آواتار!

رتبه های بعدی به ترتیب:

7- آرواره ها (1975) فروش در سال تولید260.000.000 /  فروش با نرخ تورم 1.006.000.000

8- دکتر ژیواگو (1965) فروش در سال تولید  11.725.000 / فروش با نرخ تورم 975.000.000

9- جن گیر (1973) فروش در سال تولید 232.000.000    / فروش با نرخ تورم 869.000.000

10- سفید برفی و هفت کوتوله (1937)  فروش در سال تولید 184.000.000   /فروش با نرخ تورم 856.000.000

همان طور که می بینید این ها ارقام خیلی خیلی جالب توجهی هستند. فیلم هایی که با توجه با هزینه های ساخت بسیار اندکشان (البته به جز دکتر ژیواگو) سودآوری بسیار زیادی داشته اند. فروش هایی که میزان فروش فیلم های این روزهای هالیوود در مقابلشان شبیه به شوخی می ماند. فروش انیمیشن سفیدبرفی و هفت کوتوله که با هزینه 1میلیون دلار ساخته شده است با انیمیشن های موفق امروز پیکسار که با هزینه های بالای 200.000.000 دلار ساخته می شوند را مقایسه کنید و بعد فروش آنها را نیز با هم مقایسه کنید. یا فروش بربادرفته که تا پایان تاریخ امکان ندارد فیلمی این میزان بیننده را روانه سینماها کند.

نکته1: فروش فیلم ها به تمامی بر اساس دلار است و همچنین فقط میزان فروش فیلم ها در آمریکاست. با احساب فروش بین المللی، میزان فروش فیلم ها 3 الی 4 برابر میزان فعلی که مشاهده کردید است.

نکته2: نرخ تورم که در مقاله به آن اشاره کرده ام به صورت است که مثلاً در سال 1982که فیلم ئی تی کران شد میانگین قیمت بلیت سینما در امریکا 3 دلار بوده ولی در حال حاضر میانگین قیمت بلیت در امریکا 7.5دلار است. میزان بینندگان فیلم ئی تی با بلیت 3 دلاری محاسبه شده و بعد در قیمت بلیت فعلی ضرب شده است که عدد به دست آمده مبلغی را نشان می دهد که اگر ئی تی مثلآً امسال اکران می شد چقدر فروش می کرد. پس توجه داشته باشید این که هرسال فیلمی می آید و رکورد فیلم های قبلی را می شکند نکته ای عادی است. چون قیمت بلیت سینماها روز به روز افزایش می یابد. این پربیننده ترین بودن مهم است و نه پرفروش ترین بودن.