روزگاری تشکل صنفی تهیه کنندگان سینمای ایران قدرتمندترین تشکیلات صنفی سینمای ایران بود. اما در سالهای اخیر تهیه کنندگان به تدریج در پنج تشکل صنفی سازماندهی شدند که هیچ یک از این تشکل ها، دیگری را قبول نداشت. این پنج تشکل عبارت بودند از: اتحادیه تهیه کنندگان سینمای ایران (به ریاست مرتضی شایسته- تأسیس 1367)، مجمع فیلمسازان سینمای ایران (به ریاست ابوالحسن داودی- تأسیس 1385)، کانون تهیه کنندگان (به ریاست منوچهر محمدی- تأسیس 1385)، انجمن تهیه کنندگان مستقل سینمای ایران (به ریاست غلامرضا موسوی- تأسیس 1387) و شورای عالی تهیه کنندگان (به ریاست غلامرضا موسوی- تأسیس 1386)

پراکندگی تشکیلات صنفی تهیه کنندگان باعث شد چندی پیش علیرضا سجادپور مدیرکل نظارت و ارزشیابی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در صدد باشد تا یک تشکل واحد صنفی برای تهیه کنندگان سینمای ایران ایجاد کند. اما این اقدام با واکنش های مختلفی روبرو بوده و برخی آن را تأیید و برخی به مخالفت با آن برخاسته اند.

1-امضای بیانیه

چند روز پیش صد و هجده تهیه‌كننده سینما با نگارش و امضای بیانیه كوتاهی که در «فارس» منتشر شد، اتحاد و یكپارچگی تهیه‌كنندگان سینمای ایران را در یك مجموعه تأیید و اجماع كردند. در متن این بیانیه‌ آمده بود:

تهیه كنندگان و امضا كنندگان زیر بر اتحاد و یكپارچگی مجموعه تهیه كنندگان در سینمای ایران اجماع داریم. این خواسته كسانی است كه دل سوخته فرهنگ و هنر و سینمای این مرز و بوم هستند و نگران آینده سینما، بعد از تجمیع تهیه‌كنندگان بر چگونگی یكپارچه شدن و زیر یك سقف قرار گرفتن و وفاق بر یك اساسنامه و صنف واحد تصمیم خواهند گرفت.

محمدصادق آذین، غلامرضا آزادی، رضا آشتیانی، محمد آفریده، مهدی احمدی، حبیب اسماعیلی، ابراهیم اصغری، سیامك اطلسی، بیژن امكانیان، حمید اعتباریان، خسرو امیرصادقی، داریوش بابائیان، عباس بابوبهی، رضا بانكی، امیر بدیع، روح‌الله برادری، علی برجسته، غلامحسین بلوریان، حبیب بهمن، سیروس تسلیمی، حسن توكل‌نیا، علی توكل‌نیا، اكبر ثقفی، عزت‌الله جامعی، مقصود جباری، قاسم جعفری، فتح‌الله جعفری جوزانی، بهزاد جوان‌بخش، محمدعلی حاج‌آقا زم، سعید حاجی‌میری، حسین حبیبی خلیفه‌لو، سیدنورالدین حجازی، عباس حقیقی، محمود حیدری، جمشید حیدری، محسن حیدریان، محمد خزاعی، روح‌الله خوشكام، پوران درخشنده، هوشنگ درویش‌پور، شاهرخ دستورتبار، مسعود ده‌نمكی، علیرضا رئیسیان، عباس رافعی، سیدامیر رسول‌حسینی، بهروز رشاد، اصغر رفیعی‌جمف علی رئین‌تن، منوچهر زبردست، حسین زندباف، سیدجمال ساداتیان، عبدالرضا ساعتچی‌فرد، محمدعلی سجادی، سعید سعدی، علی سلطانی، سعید سهیلی، سیدسعید سیدزاده، محسن شایانفر، مرتضی شایسته، مصطفی شایسته، محمدرضا شرف‌الدین، امیرحسین شریفی، جواد شفق، حسن شكوهی، بهنام شهیدی، یدالله شهیدی، افشین صادقی، اكبر صادقی، علی صادقی، مهدی صباغ‌زاده، صدیقه صحت، رضا صفوی، یوسف صمد‌زاده، سیدمحمد طباطبایی‌پور، محمدرضا عالی‌پیام، علی عبدالعلی‌زاده، محسن علی‌اكبری، عبدالله علیخانی، حسین فرحبخش، حسین قاسمی جامی، سیدمحمد قاضی، فرامرز قریبیان، جلال قزل‌ایاق، قاسم قلی‌پور، علی قوی‌تن، محمد قهرمانی، حبیب‌الله كاسه‌ساز، محسن كاسه‌ساز، حبیب كاوشی، جهانگیر كوثری، مسعود كیمیایی، پژمان لشكری‌پور، بهرام محمدی‌پور، ولی‌الله مدنی، علی مزینانی، منصور مزینانی، محسن مسافرچی، هادی مشكات، خسرو ملكان، سیداحمد میرعلائی، تهمینه میلانی، سیداحمد نجفی، عبدالمجید نجیبی، هوشنگ نوراللهی، جواد نوروزبیگی، رضا نوروزی، محمد نیك‌بین، وحید نیكخواه‌آزاد، ابراهیم وحیدزاده، سیدمحسن وزیری، اصغر هاشمی، سیدضیا هاشمی، فیروز (ستار) هریس، حبیب الهیاری، هارون یشایایی، فضل‌الله یوسف‌پور امضاء شده است.

2-مخالف غلامرضا موسوی

اما غلامرضا موسوی به مخالف با این اقدام برخاست و در مقام ریاست «شورای عالی تهیه کنندگان و توزیع کنندگان سینمای ایران» اطلاعیه ای به شرح زیر  در ایسنا منتشر کرد:

در پی حضور آقای سجادپور مدیر كل اداره ارزشیابی و نظارت در برنامه سینمایی «هفت» مورخ 14 آبان و اعلام تشكیل هیات منتخب جهت تدوین‌ پیش‌نویس اساسنامه تشكل واحد تهیه كنندگی موارد زیر جهت اطلاع عموم همكاران اعلام می‌شود:

اول: بحث تشكل واحد تهیه كنندگان با حفظ هویت گرایشات موجود هیچ‌گاه مورد مناقشه نبوده و از سوی همه فعالان صنفی یك ضرورت اعلام شده است.

دوم: حفظ منافع ملی به عنوان یك مفهوم در راهبرد نظام تهیه كنندگی مورد پذیرش و عمل قرار گرفته است.

سوم: چگونگی دستیابی به وحدت، روش‌ها و اهداف و رفتارهای صنفی امر مورد اختلاف فعالین امور صنفی بوده است.

چهارم: جلسه مورخ دهم و دوازدهم آبان ماه هشتاد و نه با دعوت مدیر كل محترم به واسطه شخصیت حقیقی افراد و نه صنفی آنها صورت گرفته كه این امر به صراحت از سوی مدیر كل در جلسه بیان شده است.

پنجم: در جلسات فوق الذكر دو راهكار ارائه شد:

الف: تعیین هیات تدوین پیش‌نویس اساسنامه تشكل واحد خارج از حیطه‌ی خانه سینما

ب: تعیین گروهی از نمایندگان تشكل‌های فعلی با هدف حل مشكلات دولت در تعامل با تهیه كنندگان، فعالیت حول مسائل مشترك و تدوین چگونگی شكل‌گیری تشكل واحد.

ششم: رای‌گیری در جلسات پیش از آنكه حكم به رد یا قبول نظری باشد به عنوان استخراج نظریات حاضرین اعمال شد كه كثیری از شركت‌كنندگان اساس در رد یا قبول وارد رای‌گیری نشدند.

هفتم: كثیری از شركت‌كنندگان راهكار بند ب از ردیف پنجم را سریعترین، مناسبترین و عادلانه‌ترین روش برای حل و فصل مسائل و پی‌جویی امكانات نوین در نظام تهیه كنندگی می‌دانند و انتصاب هیات تدوین پیش‌نویس اساسنامه را مسیری طولانی پرتنش و غیر مقبول می‌دانند. به نحوی كه هیچ یك از طرفین اعم از معاونت و صنف دستاورد روشنی را نخواهند داشت.

هشتم: برخلاف گزارش بخش شده در برنامه هفت مخالفین روش انتصاب هیات تدوین اساسنامه پیش از دو برابر مخالفین اعلامی در برنامه (چهارنفر) بودند.

نهم: اعلام چهارنفر هیات تدوین پیش‌نویس اساسنامه از سوی برنامه هفت ( كه دو نفر از آنان به علت مسافرت در جلسه حاضر نبودند و در جریان مذاكرات قرار ندارند) به عنوان هیات منصوب اداره كل صحیح است نه انتخاب از سوی حاضرین.

دهم: همچنان بر این باوریم گفتگو، وحدت درعمل، پذیرش تفاوت منافع و هم‌پیمانی بر مشتركات راه برون رفت از وضعیت كنونی است و تشكیل صنف جدید التاسیس با هدف خروج از خانه سینما و پذیرش مسوولیت نظام صنفی سینمایی كشور ( بر اساس اشاره صریح مدیر كل محترم در برنامه هفت) پیش از آنكه موجد آرامش و تانی در سینمای ایران باشد به تشنج و بروز سوء تفاهمات جدید در عرصه‌ی سینمای كشور منجر می‌شود.

یقین داریم سینمای ملی جمهوری اسلامی ایران جزء باتلقی‌ و نگاه ملی به سرمنزل مقصود نخواهد رسید.»

شورای عالی تهیه‌كنندگان و توزیع كنندگان فیلم سینمای ایران (انجمن تهیه ‌كنندگان مستقل سینمای ایران ـ كانون تهیه كنندگان فیلم ایران ـ مجتمع فیلمسازان سینمای ایران)

3-مسعود جعفری: عده‌ای می‌گویند كه وزارت ارشاد می‌خواهد صنف خود را راه بیندازد.

در این امتداد مسعود جعفری جوزانی در گفتگویی با ایسنا عنوان كرد: اداره‌ ارشاد در پی آن است كه بحث تشتت تهیه‌كنندگان برطرف شود و یك صنف واحد تشكیل شود، اما عده‌ای می‌گویند كه وزارت ارشاد می‌خواهد صنف خود را راه بیندازد.

درماده 8 اساسنامه خانه سینما به وضوح اعلام شده است كه:«در هر حرفه‌ی سینمایی تنها یك تشكل می‌تواند به عضویت خانه سینما درآید». در تبصره‌ی ماده 9 هم آمده است كه:«پذیرش، تعلیق و لغو عضویت اعضای تشكل‌های صنفی به موجب آیین‌نامه صورت می‌گیرد واین امور باید به واسطه‌ی تشكل‌های صنفی تصویب شده و به تایید هیات مدیره‌ی خانه سینما هم رسیده باشد»، یعنی بر اساس قانون موجود گروهی نمی‌توانند از تشکل خود جدا شده و تشکیلات جدیدی تاسیس کنند. و یا خانه سینما بر خلاف اساسنامه خود این تشکیلات نوظهور را به رسمیت بشناسد و همه گونه امکانات هم در اختیارشان بگذارد.

وی ادامه داده است: متاسفانه این اتفاق برخلاف قانون صورت گرفت که منجر به سقوط همه ارزشهای تشکیلات تهیه‌کنندگی شد. بدعت در قانون شکنی همیشه مصیبت به بار می‌آورد. امروز ما برآنیم که یک تشکل واحد ایجاد کنیم و وزارت ارشاد فقط مجری قانون است.

جوزانی همچنین عنوان كرده است: در شرایط موجود،بدون حامی قانون امكان ایجاد یک تشکل واحد وجود ندارد. در همین زمینه وزارت ارشاد نشست‌های مختلفی برگزار کرد و در آخرین جلسه هم رای‌گیری كرد كه اکثریت طرفدار اتحاد و ایجاد یک تشکل صنفی بودند.

وی در عین حال به تشكیل كمیته‌ای برای تدوین اساسنامه‌ی جدید اشاره و عنوان كرد: این عده كه اتفاقا از اعضاء تشكل‌های مختلف فعلی هم هستند، قرار است با استفاده از اساسنامه‌های موجود و تشکیلات سه‌گانه یک اساسنامه‌ی واحد طراحی كنند که در آن مشكلات قبلی برطرف شده باشد. پس از آن هم در قالب فراخوانی از افراد دعوت خواهند كرد تا در یك مجمع عمومی به انتخاب اعضای شورای مركزی صنف جدید بپردازند، اما در این میان عده‌ای می‌خواهند بی‌دلیل قضیه را شلوغ كنند. متاسفانه این روزها نوعی مسابقه‌ی فیلم‌سوزی و چوب لای چرخ‌گذاشتن به راه افتاده است و در این میان افرادی كه وابسته به جناح یا حزب خاصی نیستند و یا قدرتی در دست ندارند، همواره آسیب می‌بینند اما تشكیل یك صنف واحد قطعا برای آنها بهتر از وضع موجود خواهد بود.

این تهیه‌كننده ادامه داده: همه جای دنیا این‌گونه است كه وقتی دو نفر با هم اختلاف دارند نفر سوم بی‌طرفی باید آنها را صلح بدهد، اكنون هم وزارت ارشاد در پی آن است كه با اجرای قانون این اختلافات را پایان دهد و با تشكلی واحدی مواجه باشد.

او در این گفتگو همچنین این نکته را مورد اشاره قرار داده که: عده‌ای نوكیسه نمی‌خواهند اجازه بدهند تشكلی واحدی ایجاد شود، چرا كه اگر تشكل واحدی وجود داشته باشد، همگان در بودجه و منافع مالی كه به سینما اختصاص می‌یابد، سهیم خواهند بود. در شرایط موجود، زمانی كه قرار است نهادی بودجه‌ای را به سینما اختصاص دهد جلساتی پشت درهای بسته و با حضور عده‌ای خاص تشكیل می‌شود و در نهایت كسی متوجه نمی‌شود كه این بودجه‌ها از کجا آمد و صرف چه شد؟ اما اگر صنفی واحد راه‌اندازی شود، مقداری از این مشكلات حل خواهد شد.

جوزانی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود عنوان كرده است: مشکل اساسی این است که همیشه چند نفر می‌خواهند رییس باشند و هركس كه در انتخابات رای نیاورد سعی می‌كند برای خود گروه جدیدی ایجاد كند تا از ریاست نیفتد. به نظر می رسد هنوز هم رای‌گیری و احترام گذاشتن به شعورجمع در جامعه‌ی ما جا نیفتاده است.

جوزانی در بخش دیگری از این گفت‌وگو تاكید كرده: اگر فردی رای اکثریت تهیه‌كنندگان را داشته باشد، می‌تواند به خوبی امور مربوط به صنف را پیگیری ‌كند. اكنون سینمای ما در شرایطی اسفناك به سر می‌برد. یعنی در کل کشور فقط 270 سالن وجود دارد که پاسخگوی بیش از 40 فیلم در سال نیست. متاسفانه عده‌ای در پی آن هستند كه همین تعداد اندک سالن را هم به فیلم‌های هندی و كره‌ای و ... اختصاص دهند، همان‌طور كه پیش از انقلاب هم عده‌ای این كار را كردند، یعنی سینمای فارسی را ورشکست کرده سالن‌ها را به فیلم‌های مبتذل هندی و لانه "لاندو بوزانکایی"تحویل دادند.

وی ادامه داد: امروز هم عده‌ای در این فكر هستند كه سینمای ما را به فیلم های خارجی محدود كنند، چرا كه به نظر آنها سینمای اهل فكر و فرهنگی مزاحم است. در چنین شرایطی اگر تشكلی واحد هم وجود نداشته باشد تا بخواهد به این موارد رسیدگی كند، اوضاع ما از این هم بدتر خواهد شد، چرا كه اكنون "انحصارسالن و پخش" ،عقاید خود را به فیلمسازان تحمیل كرد و عدم استقبال تماشاگران را به گردن کارگردانان اندیشمند و خلاقی- که گزینه‌ایی جز قبول سلیقه"انحصار پخش" ندارند- می‌اندازند.

مسعود جعفری جوزانی در ادامه‌ی صحبت‌هایش در پاسخ به این سوال كه آیا با ورود علیرضا سجاد‌پور این بار بحث تهیه‌كنندگان به سرانجام خواهد رسید، گفت: طبیعی است که دولت به عنوان مجری قانون موظف است پا پیش بگذارد و وظیفه‌اش را انجام دهد. آقای سجادپور هم کاری جز این انجام نداده است.

این تهیه كننده هم‌چنین عنوان كرد: ما فقط در روزنامه‌ها می‌خوانیم كه چه بودجه‌ای به سینما اختصاص پیدا می‌كند یا به عنوان مثال نهادی به حمایت از بخشی از سینما می‌پردازد. ما هیچ گاه متوجه نمی‌شویم كه این پول‌ها و وام‌ها به چه كسانی اعطا می‌شود، اگر هم افراد به صورت شخصی بخواهند به این رویه اعتراض كنند، نو کیسه‌ها به مبارزه با آنها خواهند پرداخت، اما اگر زمانی ما صاحب تشكلی واحد شویم، دیگر این اتفاق‌ها پنهان نمی‌مانند و بالاخره بعد از دو دهه اعضاء خانواده شریف سینما متوجه خواهند شد كه پشت درهای بسته چه اتفاقی می‌افتد و پول‌هایی كه به سینما اختصاص می‌یابد، بر چه مبنا و اساسی خرج می‌شود.

جعفری جوزانی در بخش پایانی صحبت‌های خود، به افرادی كه به امور دولتی انتقاد می‌كنند، اشاره كرده و گفته: جالب است که معمولاً کسانی همواره مهر دولتی به دیگران می‌زنند که خود در گروه‌های نظارتی و حمایتی به صورت‌ پنهان و آشکار مقام‌های بلند پایه داشته‌اند و بعد از ورود به عرصه تهیه و توزیع‌کنندگی هم همیشه از رانت‌های سرمایه و سوژه بی بهره نبوده‌اند. من تردید ندارم اگر انقلاب اسلامی سال 57 رخ نمی‌داد امروز این نور چشمی‌ها حداکثر کارمند درجه سه یک بانک خصوصی بودند.

اما نقطه پایان این کشمکش ها کجاست؟ بالاخره کدام تشکل صنفی رهبری تهیه کنندگان سینمای ایران را به دست خواهد گرفت و چه کسی این مناقشات ناخوشایند را به پایان منتهی خواهد کرد؟