پرده سینما

مزون آنتوان چخوف؛ نگاهی به فیلم «آقا یوسف» ساخته علی رفیعی

مانی بزرگمهر

  

 

 

 

 

 

 

 

 

نقد و بررسی فیلم آقا یوسف ساخته علی رفیعی

 

مهدی هاشمی و لیلا بلوکات در آقا یوسفخلاصه داستان: آقا یوسف (مهدی هاشمی) کارمند بازنشسته ایست که چند سالی است شغل نظافتکاری خانه ها را پیش گرفته. همسر او سالهاست فوت کرده و آقا یوسف با دخترش رعنا (هانیه توسلی) زندگی می کند. پسر آقا یوسف به کانادا رفته و آقا یوسف در غیاب پسرش عهده دار مخارج عروس (لیلا بلوکات) و نوه اش می باشد و به آنها سرکشی می کند. هر روز صبح آقا یوسف بعد از برخاستن از بیدار شدن از خواب سه نان سنگک برای صبحانه می خرد، که یکی از آنها را از لای در به زن همسایه می دهد، یکی را به خانه می آورد و با دخترش می خورد، و سومی را به قهوه خانه می برد و در کنار دوستانش می خورد. او نظافتکار بودنش را از دخترش رعنا پهان می کند.  هر روز با کیف کارمندی اش از خانه بیرون می آید و در قهوه خانه کیف کارمندی اش را با کیف نظافتکاری عوض می کند و از آنجا راهی خانه های مردم می شود. بیشتر مشتری های او از طبقه اعیان هستند. آقا یوسف معتمد خانواده هایی است که برایشان کار می کند. خانواده ها دوستش دارند و با او احساس صمیمیت می کنند.

رعنا دختر آقا یوسف به اتفاق گروهی در حال روخوانی متن «شازده کوچولو»ی اگزوپری است. در عین مهربانی با پدرش، عمیقاً جاه طلب و دارای تمایل به زرق و برق و دارای روابط گسترده به نظر می رسد.

یک روز وقتی آقا یوسف در منزل دکتری خوشگذرانی و در غیاب او در حال نظافت است صدای دخترش رعنا را روی پیغامگیر می شنود که برای دکتر پیغام می گذارد! او متوجه می شود رعنا، دختری که او تلاش فراوانی برای تربیت او کرده و بسیاری او را برازنده تصور می کنند یکی از معشوقه های دکتر است. آقا یوسف به هم می ریزد. در هم می شکند، ویران می شود... آقا یوسف این  راز را با دوست قدیمی و صمیمی اش (شاهرخ فروتنیان) در میان می گذارد و چند روز بعد دکتر با ضربات چاقوی فردی زخمی می شود. در جریان بازجویی پلیس از دوستان دکتر، آقا یوسف متوجه می شود صدای یکی از معشوقه های دکتر (لادن مستوفی) شباهت عجیبی با صدای دخترش رعنا دارد. وقتی با او صحبت می کند متوجه می شود صدای تلفنی او را با رعنا اشتباه گرفته بوده. آقا یوسف از اشتباه بودن گمان بدی که در مورد دخترش داشته خوشحال می شود و با رعنا آشتی می کند. وقتی چند روز بعد آقا یوسف مجدداً برای نظافت به منزل دکتر می رود...

 

**********

 

مهدی هاشمی و هانیه توسلی در اقا یوسفیک داستان که از طرفی به حد کافی غیرقابل پیش بینی، و از طرف دیگر ساده به نظر می رسد. آنقدر ساده که به داستان های آنتوان چخوف پهلو می زند. و این داستان در این دورانی که به نظر می رسد «داستان» در سینمای ایران تمام شده مثل جواهری ناب جلوه می کند. مرواریدی که فقط از دل صدف کهن دکتر علی رفیعی می توانست بیرون بیاید.

آقا یوسف بدون شک فیلم قابل توجهی است. اسم فیلم ساده است. گویی دکتر رفیعی هم بیشتر مجذوب سویه های چخوفی داستانش بوده است و سویه های پیچیده داستان برایش اهمیت چندانی نداشته. اما به هرحال فکر می کنم این فیلم، فیلم «داستان» است تا فیلم «کارگردان»ی.

شاید چکیده ی همه سبک و سیاق فیلم را بشود در صحنه کوتاهی مشاهده کرد که رعنا و دوستش (پگاه آهنگرانی) وارد خانه زن همسایه می شوند. تصور رعنا این است حالا که پدرش با او قهر کرده، از این زن میانسال که پدر هر روز صبح قرص نان سنگکی برایش می برد، برای او خواستگاری کند. وقتی پرده ی جلوی در خانه را کنار می زند متوجه می شود آن زن شوهری علیل دارد و در واقع آقا یوسف هر روز نان سنگک را برای شوهر فلج آن زن می برده!  در این صحنه مرکز توجه کارگردان روی چیست؟ زن؟ تعجب رعنا؟ شوهر؟... نه! پرده ی تکه دوزی شده ی پشت در! که البته به اندازه یک دنیا فریبنده و رویایی است. به عبارت دیگر فکر می کنم دکتر علی رفیعی در کارگردانی این اثر نه مجذوب سویه های چخوفی آن شده (مثل سهراب شهید ثالث) نه مجذوب سویه های معمایی آن شده (مثل واروژ کریم مسیحی) نه مجذوب ابعاد روانشناسانه (مثل اصغر فرهادی) و نه مجذوب درونمایه های اجتماعی (مثل رخشان بنی اعتماد) و نه مفاهیم انسانی (داریوش مهرجویی) او مجذوب جنبه های «نمایش»ی داستان شده. منتهی این سویه ها نه در میزانسن، بلکه در صحنه آرایی متجلی شده اند. چیزی که در فیلم قبلی دکتر رفیعی ماهی ها هم عاشق می شوند شادهد آن بودیم. دنیایی از رنگ. لباس های رنگی، کفش های رنگی، اتاق های رنگی، اتومبیل های رنگی، و...

آقا یوسف در عین بهره مندی از یک داستان خوب، بیشتر تجلی هنر صحنه آرایی دکتر فیعی است. بنابراین اگرچه ممکن است در مواجهه با این فیلم خوب بی رحمانه به نظر برسد، اما فکر می کنم احتمالاً –احتمالاً_ هر کدام از آدم های فهرست بالا این فیلم را می ساخت، آقا یوسف فیلم بهتری از اب درمی آمد. در شرایط فعلی این فیلم، متوسط یا فقط اندکی بالاتر از متوسط است. یک چهارشنبه سوری مردانه است! منتهی به جای اینکه داستان زنی باشد که نظافتکار به خانه اش می رود، قصه مرد نظافتکاری است که به خانه های مردم می رود.

آقا یوسف فیلم پیچیده ای نیست. فیلم ساده ای هم نیست. مزونی از لباس های پر رنگ و گریم های غلو شده ی زنانه و چهره های بیش از حد عادی کرم پودر خورده است در یک داستان چخوفی. بازی ها به طور کلی در حد متوسط است و بازی مهدی هاشمی اندکی بالاتر از بقیه. هیچ چیز در فیلم سردستی گرفته نشد. اما من فکر می کنم به هیچ چیز هم عمیق نگاه نشده. تماشای این فیلم را نباید از دست داد، و از طرفی نمی شود زیاد هم به آن دل بست.

 در همین رابطه ببینید

گزارش تصویری: عکس های الهام عبدلی از نشست پرسش و پاسخ فیلم آقا یوسف در جشنواره فجر

در همین رابطه بخوانید 

گزارشی از نشست نقد و بررسی فیلم آقا یوسف به کارگردانی دکتر علی رفیعی


 تاريخ ارسال: 1389/11/18
کلید واژه‌ها:

نظرات خوانندگان
>>>آزاده:

من از تماشای این فیلم به همراه مادرم بینهایت لذت بردم. از تماشای بازی مثل همیشه روان جناب آقای مهدی هاشمی هنرمند و سرکار خانم هانیه توسلی هم همین طور. به راحتی سایر نقش های این دو بزرگوار رو که پیش از این دیده بورم، فراموش کردم که به نظر من به بازی زیبای این دو بازیگر خوب اشاره داره. به هر حال، خیلی خیلی خوشحال می شم باز هم فیلم هایی از این دست و با این چنین مفاهیم انسانی اخلاقی ببینیم. همهی ما به یادآوری مهربان بودن و قدرشناس بودن نیاز داریم. به امید روزهایی مملو از مهر برای همه...

0+0-

يكشنبه 26 خرداد 1392



>>>یه نفر:

میتونم این رو بدونم که چرا آقای منتظری منتقد کبیر سایت پرده سینما این فیلم رو به نقد و چالش نکشیدن؟ برام جای سواله!

0+0-

شنبه 25 تير 1390



>>>خسروی از تهران:

آه آه آه چقدر بدم می آید از انسان هایی که فقط بلدند به این و آن طعنه بزنند و به اصطلاح میخواهند خود را روشنفکر نشان دهند در صورتی که حتی روشنفکر نما هم نیستند آقا یوسف چه خوب و چه بد فیلمی نبود که خانم سارا بیایند و کامنت بگذارند که : فیلم ضعیفی بود.از سایت پرده سینما بعیده سطح توقعش را تااین سطح پایین بیاورد. آخر واقعا چرا ؟ چرا اینقدر میخواهید ادا بازی روشنفکر در بیاورید؟ حتما شما جزو همان دسته آدم ها هستید که فیلم جدایی نادر از سیمین را برای خود بت کرده اید؟ انصافا بگویید آیا با پیش داوری به تماشای جدایی نادر از سیمین نشسته اید یا نه ؟ ما ایرانیها عادت داریم همیشه از یک نفر بت بسازیم و تو سر نفرات دیگر بکوبیم این دومین مطلبی است که من دارم تو این سایت میخونم مطلب اول نقد فیلم راه آبی ابریشم بود که در آنجا هم یکی از دوستان به نویسنده نقد آقای منتظری اهانت کرده بود و گفته بود که ایشان چه منتقدی هستند که این فیلم را خوب دیده اند؟ آخر چرا باید اینگونه سطحی به مسائل فکر کنیم؟ این نقد هم به نوشته آقای مانی بزرگمهر هرچند که کوتاه است اما به زیبایی هرچه تمام تر خوبی های فیلم را بیان کرده است. بیایید از بت سازی و بت پروری دست برداریم

0+0-

پنجشنبه 12 اسفند 1389



>>>عين ا..:

آقا يوسوب (ببخشيد كه لهجه دارم!) هم شد فيلم ؟

0+0-

سه‌شنبه 19 بهمن 1389



>>>مرجان شریف:

یکی از نکاتی که موقع تماشای اقا یوسف مدام به ذهنم ای آمد این بود که انگار داشتم تئاتر میدیدم.فیلم بدی نبود ولی خوب هم نبود

0+0-

دوشنبه 18 بهمن 1389



>>>سارا24ساله:

فیلم ضعیفی بود.از سایت پرده سینما بعیده سطح توقعش را تااین سطح پایین بیاورد.

0+0-

دوشنبه 18 بهمن 1389




فرم ارسال نظرات خوانندگان

نام (ضروري):
نظر شما (ضروري):
كد امنيتي (ضروري) :
كد امنيتي تركيبي از حروف كوچك انگليسي است. توجه داشته باشيد كه كد امنيتي به كوچك و بزرگ بودن حروف حساس است.