فرخ نژاد: تلویزیون برای من یک روزنامه است که فردا مطالبش از بین می رود و جذابیت ندارد. اما سینما کتاب است و تا سالها خواهد ماند. من با کمک بنیاد سینمایی فارابی این فیلم را از تلویزیون خریدیم و الان تلویزیون حقی روی این فیلم ندارد.

-غزل صارمی: اقرار می کنم که اشتباه کردم

روز چهارشنبه نشست پرسش و پاسخ فیلم سفر سرخ به کارگردانی حمید فرخ نژاد در سالن کنفرانس مرکز همایشهای بین المللی برج میلاد برگزار شد.

در این نشست که مدیریت آن بر عهده جلیل اکبری صحت بود برخی از عوامل این فیلم از جمله: حمید فرخ نژاد (نویسنده و کارگردان)، بهزاد آدینه زاده (طراح صحنه و لباس)، اصغر پورهاجریان (مدیر جلوه های ویژه)، حبیب دهقان نسب (بازیگر)، بروز ارجمند (بازیگر)، صادق صفایی (بازیگر) و غزل صارمی (بازیگ ) حضور داشتند.

اکبری صحت در ابتدای این نشست با اشاره به توقیف ده ساله فیلم سفر سرخ و حذف چند پلان که او آنها را شاهکار این فیلم خواند از حمید فرخ نژاد خواست تا در مورد اینکه چگونه فیلمش دچار توقیف طولانی مدت شده است سخن بگوید. فرخ نژاد رشته سخن را به دست پیشکسوتان سپرد و اعلام کرد که بعداً در این رابطه سخن خواهد گفت.

حبیب دهقان نسب به عنوان پیشکسوت ترین عضو این گروه رشته سخن را در دست گرفت و در جملاتی اظهار داشت: خوشحالم که بعد از ده سال ثمره این کار پر زحمت در اینجا به نمایش گذاشته شد.

دهقان نسب در ادامه سخنانش گفت: من اکنون خودم را مانند کبوتری می دانم که بال اش را با گلوله زده اند. ما با مشقت های فراوان این فیلم را ساختیم. من یادم می آید که یک آبادانی هنگامی که مشغول فیلمبرداری این فیلم بودیم به من گفت مگر شما دیوانه هستید که در این گرمای بالای 54 درجه فیلم می سازید؟  این کار با توجه به موقعیت فیلم که در نیزار می گذشت و در نیزار حرارت و رطوبت بالایی وجود داشت واقعاً کار پر زحمت و پر مشقتی بود اما متاسفانه آن طور که ما می خواستیم به بار ننشست. این باعث تاسف است که عده ای با عشق می خواهند یک فیلم خوب بسازند، اما برخی جلوی آن ها را می گیرند، این فیلم قربانی بدبینی ها شد.

در ادامه این نشست صادق صفایی در جملاتی کوتاه گفت: من از کسانی که زمینه ساز آن شدند تا این فیلم بعد از گذشت بیش از ده سال به نمایش درآید تشکر می کنم. من با حمید فرخ نژاد عزیز احساس همدردی می کنم و در اینجا اعلام می کنم که دوستانی که فکر می کنند با پیشگیری از طرح تفکر و اندیشه می توانند جلوی تفکر را بگیرند اشتباه می کنند. اندیشه و تفکر هیچگاه نمی میرد. این آن ها هستند که از صحنه پاک می شوند.

غزل صارمی نیز در ادامه این نشست با احساسات فراوان گفت: من الآن بسیار احساساتی هستم و حرف زدن برایم بسیار سخت است. من مدت طولانی در ایران نبودم و الآن از دیدن این فیلم خیلی خوشحال هستم. سال هایی که این فیلم اکران نشد مسیر کاری و زندگی من به کلی دچار تغییر شد.

صارمی در این جای صحبت اش دچار احساسات شد و دیگر نتوانست به سخنانش ادامه دهد و اصغر پور هاجریان رشته کلام را در دست گرفت و گفت: فکر نمی کردم بعد از گذشت ده سال که ما با تمام مشقات در حرارت بالای 55 درجه در خوزستان و با یک شرایط بد آب و هوایی و بد حالی کار می کردیم این فیلم به نمایش درآید. ما موقع ساخت این فیلم جوان بودیم و الآن به میانسالی رسیده ایم. این فیلم مدت ده سال بایگانی شد. مسلم است اگر در زمان خودش اکران می شد سرنوشت و آینده خیلی از افراد تغییر می کرد و حمید فرخ نژاد تا الآن چند فیلم خوب دیگر ساخته بود. و سرنوشت برزو ارجمند و غزل صارمی تغییرات اساسی می کرد. این شرایط بد دلزدگی و دل مردگی به وجود نمی آمد.

در ادامه این نشست خبری برزو ارجمند در جملاتی کوتاه گفت: خیلی ناراحت هستم و می دانم که این فیلم می توانست سرنوشت مرا عوض کند. من بعد از اتمام فیلمبرداری این فیلم تصمیم گرفتم تا اکران این فیلم کار نکنم. اما بیشتر از 14 ماه نتوانستم بیکاری را تحمل کنم و در زیر آسمان شهر بازی کردم. این به خاطر بی مهری برخی از مسئولین بود. امسال هم این فیلم با مشقت و پایداری به نمایش درآمد.

حمید فرخ نژاد رشته کلام را به دست گرفت و گفت:

من امروز خیلی ترسیدم چون دیدن فیلم با منتقدان خیلی سخت است. اما الان همه چی آرومه من چقدر خوشحالم!

فرخ نژاد در ادامه اظهار داشت: سفر سرخ بعد از ده سال نمایش داده می شود. من نگران این بودم که این فیلم امروز با پیش داوری دیده شود. چراکه اتفاق بدی که برای فیلم های توقیف شده به وجود می آید این است که در ذهن تماشاگر این سوء تفاهم را به وجود می آورد که این فیلم حتماٌ یک مشکل اساسی داشته است و تماشاگر با یک سری ذهنیات غلط به دیدن فیلم می رود.

فرخ نژاد ادامه داد: سخت ترین کار زندگی من ساختن این فیلم بود. ولی متأسفانه به جای این که به ما بها دهند از ما می کنند و به ما کمک نمی کنند. سینمای جنگ هنوز هم متأسفانه عده ای منتقد بی صلاحیت خارج از حوزه سینما دارد و عده ای که اصلا ارتباطی با سینما ندارند دوست دارند در این زمینه اظهار نظر کنند و کار کردن در این حیطه بسیار بسیار سخت است.

فرخ نژاد در ادامه گفت: من از آقای احمد میرعلایی و آقای پژمان لشگری پور بسیار تشکر می کنم. این را می گویم که اگر زحمات این دو نفر نبود این فیلم امسال هم به نمایش در نمی آمد و من کلاً از بچه های بالا تشکر می کنم!

فرخ نژاد در ادامه اظهار داشت: اگر توجه کرده باشید من تاریخ تولید فیلم را 1389 زده ام چون از نظر من تاریخ تولد این فیلم امروز است.

در ادامه اکبری صحت برخی از سوالات خبرنگاران را با حمید فرخ نژاد در میان گذاشت که فرخ نژاد در پاسخ گفت: ببینید وقتی که فردی دارد عربی حرف میزند ما باید عیناً آن را به فارسی ترجمه کنیم و اگر آن عرب از خرمشهر به عنوان معمره نام برد واژگان او بود.

فرخ نژاد در ادامه در پاسخه به سؤالی که از او پرسیده شد بود آیا باز هم فیلم خواهد ساخت گفت: من فیلمنامه زیاد دارم اما می دانم که اگر بخواهم بسازم باز هم مشکل پیش می آید. اما در کل دوست دارم که این اتفاق بیفتد. من چند بار برای ساخت فیلم یک دورخیز برداشتم و اتفاقاٌ آقای بیضایی هم برای من فیلمنامه ای نوشتند. اما در کل تا الآن نشده که دست به ساخت فیلم بعدی ام بزنم. چون این مشکل برای فیلم اول من به وجود آمد بخش خصوصی تمایلی برای ساخت به فیلم بعدی من نشان نمی دهد.

در ادامه این نشست اکبری صحت با اشاره به اینکه اگر این فیلم 10 سال قبل اکران می شد سرنوشت صارمی و ارجمند دچار تغییرات اساسی می شد از صارمی خواست تا کمی در مورد آن زمان و شرایط سخن بگوید.

صارمی در پاسخ گفت: من خیلی به این فیلم امیدوار بودم اما نشد. من بی طاقتی کردم و آن قدر برای بازیگری هیجان داشتم که به بازیگری در تلویزیون روی آوردم و بازی در تلویزیون را تجربه کردم اما الآن اقرار می کنم که اشتباه کردم.

در ادامه حمید فرخ نژاد گفت: سیستم نظارت در مملکت ما با سخت گیری های نابجایش آدم ها را به سمت ابتذال سوق می دهد و این اتفاق شومی است که در ایران دارد اتفاق می افتد. ما به یک امکانات کم دست به تولید فیلم می زنیم اما فیلم های امثال ما توقیف می شود و در و دیوار شهر پر می شود از تبلیغات و عکس های فیلم های سطحی که از میدان ونک هم به پایین تر نمی روند. سینمای جدی قائل به افرادی است که از جان مایه می گذارند و برخی افراد تصمیم می گیرند که بدون هیچ دلیلی جلوی آن فیلم را بگیرند.

فرخ نژاد ادامه داد: وقتی روباه ها از بین می روند، مزرعه را موش برمی دارد. اما متأسفانه برخی این موش ها را که همان فیلم ها نازل و سطحی هستند دوست دارند و از آن ها حمایت می کنند. این گونه فیلم ها چرخه اکران بسیار قوی دارند و برای تهیه کننده نه تنها بازگشت سرمایه می کنند که او را بسامیلیاردر خواهند کرد.

برزو ارجمند در ادامه این نشست گفت: من 25 ساله بودم که در فیلم سفر سرخ بازی کردم و از خوشحالی در پوست خودم نمی گنجیدم. ما در این فیلم نه تنها بازیگر بودیم بلکه به خاطر امکانات کم هر کاری را انجام می دادیم. ما از 1 تیر تا 15 شهریور در اوج گرما در آن گرمای طاقت فرسا کار کردیم و من همیشه به خودم می گفتم خدایا کی می شود تا نتیجه کارم را ببینم؟ یادم می آید وقتی که به تهران برمی گشتیم حمید فرخ نژاد در هواپیما به من گفت اگر مشکل مالی نداری تا جشنواره هیچ کاری را قبول نکن و من در آن زمان دو پیشنهاد را رد کردم. اما بعد از توقیف فیلم به دلیل عدم پیشنهاد مناسب مجبور شدم در سریال زیر آسمان شهر در 10 قسمت بازی کنم. من 14 ماه صبر کردم اما در نهایت طاقت از کف دادم. در حالی که برای سفر سرخ فقط 600 هزار تومان دستمزد گرفته بودم برای بازی در 10 قسمت سریال زیر آسمان شهر سه میلیون تومان دستمزد دریافت کردم. وقتی دیدم کسی برای نقش جدی دنبال من نمی آید گفتم بگذار بروم و پول دربیاورم.

در ادامه این نشست اکبری صحت از دهقان نسب پرسید شما چرا همیشه در حاشیه سینما هستید و دهقان نسب پاسخ داد:

مسائل جاری در این سینما را همه می دانیم که چیست و افراد برای بازی از چه طرقی انتخاب می شوند. برخی پول می دهند و برخی خانواده و اقوام عوامل فیلم هستند و موارد دیگر. من ارزش زیادی برای سینما قائل نیستم و حاضر به حضور در هر کاری نیستم. من سینما را نه بیشتر از تئاتر که بسیار بیشتر از تلویزیون دوست دارم. من با هر کسی کار نمی کنم و بودن با برخی از افراد را دوست ندارم. اما برخی از دوستان من می روند و با هر کسی کار می کنند. من وقتی فیلمنامه با فکرم همخوانی نداشته باشد هیچ وقت این کار را انجام نمی دهم.

فرخ نژاد در ادامه این نشست گفت: جنگ یکی از مقاطع حساس است و ویژگی های زیادی در آن دیده می شود اما عده ای منتقد ذی صلاح خارج از حوزه سینما در آن وجود داند و گاهی اوقات بعضی از درجه داران نظامی می آیند و در مسائل سینما دخالت می کنند! درجه دار نظامی حق ندارد در مورد سینمای جنگ نظر بدهد. همانطور که من اگر جنگی رخ بدهد فرمانده آن جنگ نخواهم شد. این ظلمی است دارد آشکار که به سینمای جنگ می شود.

در ادامه این نشست صارمی با اشاره به این نکته که می خواهد در سینما بازی کند اما این بار می خواهد با دقت انتخاب کند گفت: فعلاً در ایران زندگی نمی کنم و در سوئد مشغول خواندم ادبیات سوئدی هستم.

در پایان این نشست آدینه زاده در مورد طراحی صحنه و لباس فیلم توضیحاتی را ارائه داد: به طراحی صحنه در ایران بسیار کم پرداخت می شود و طراحی صحنه رو به زوال است.

آدینه زاده در ادامه گفت: لباس شخصیت آبادانی فیلم (عباس) به خاطر این که آبادانی ها با تیم برزیل عجین هستند زرد انتخاب شد. و به خاطر شوخ بودن این شخصیت رنگ زرد به شخصیتش می آمد و کمک می کرد. لباس زنانه آقای صفایی هم با صلاحدید آقای فرخ نژاد انتخاب شد و همه چیز با مشورت کارگردان فیلم صورت پذیرفت.

فرخ نژاد در پایان این نشست در پاسخ به سوالی که گفته بود چرا این فیلم توقیف شد پاسخ داد:

احسنت! ما هم حرف شما را می زنیم. مگر این فیلم چه داشت که باید توقیف می شد؟ اما در کل من به مدیران تلویزیون حق می دهم. آن ها می خواهند عوامانه برخورد کنند و با فیلم های اینجوری نمی توانند کنار بیایند. تلویزیون برای من یک روزنامه است که فردا مطالبش از بین می رود و جذابیت ندارد. اما سینما کتاب است و تا سالها خواهد ماند. من با کمک بنیاد سینمایی فارابی این فیلم را از تلویزیون خریدیم و الان تلویزیون حقی روی این فیلم ندارد.

این نشست در حالی به کار خود پایان داد که فیلم بعدی در سالن اصلی به نمایش درآمده بود.

در همین رابطه ببینید

گزارش تصویری الهام عبدلی از نشست پرسش و پاسخ فیلم سفر سرخ در جشواره فجر