نقد، بررسی و داستان فیلم اسب حیوان نجیبی است ساخته عبدالرضا کاهانی

بعد از چند روزی نمایش فیلم هایی که حضور آن ها در بخش های مختلف جشنواره بیست و نهم باعث نزول جدی این جشنواره شده بود در روزهای اخیر چند فیلم خوب در سینمای مطبوعات به نمایش درآمد که یکی از آن ها ساخته عبدالرضا کاهانی فیلمساز سرشناس و البته جوان سینمای ایران بود.

داستان فیلم اسب حیوان نجیبی است درباره مرد کلاهبرداری است که با لباس مبدل مامور نیروی انتظامی شب ها در کوچه و خیابانهای شهر راه می افتد و با مسئله ساختن از کوچکترین موارد منفی آدم ها از آنها اخاذی می کند. در یکی از این شبها در راستای اخاذی مرد، چند آدم که با یکدیگر ارتباطی دارند همراه هم می شوند تا پول مورد درخواست مرد اخاذ را تهیه کنند. اما نمی توانند و در نهایت مرد کلاهبردار، که زندانی است و صبح همان روز مرخصی اش تمام می شود، در آستانه بازگشت به زندان تمامی پولهایی را که اخاذی کرده به همان  آدمی که قصد اخاذی از او را داشت می دهد.

هرچند اسب حیوان نجیبی است اصلاً در سطح فیلم های هیچ و بیست و یا حتی آدم و آنجا نیست اما به دلیل روایت شیرین، روان و بدون تکلف زندگی چند نفر از افراد جامعه که همگی آن ها برای بیننده بسیار باور پذیر هستند، جزو آثار خوب این دوره از جشنواره به شمار می آید. شاید از این جهت که کاهانی از لحاظ استاندارد کاری روند نزولی نداشته و باز هم با همان دقت همیشگی به ساختار سینمایی توجه داشته است.

یکی از نکات جالبی که در این فیلم قابل توجه است انتخاب نام فیلم است. کاهانی که بیش از این در فیلم هایش عنوان های بسیار کوتاهی را انتخاب می نمود این بار برای عنوان فیلمش یک جمله را انتخاب کرده که البته در پایان فیلم تا حدی به دلیل این انتخاب می رسیم. او پس از ساخت فیلم کمدی هیچ که البته در درون خود لایه های فلسفی و معناگرایانه هم داشت به سراغ ساخت کمدی – اجتماعی اسب حیوان نجیبی است رفته تا بار دیگر خود را برای ساخت این گونه فیلم ها محک بزند.

آخرین فیلم کاهانی از همان ابتدا با یک تیتراژ و سکانس فوق العاده آغاز می شود، بیننده را روی صندلی میخکوب می کند و در انتظار اتفاقات بعدی می نشاند. در دقایق بعدی، اسب حیوان نجیبی است زندگی چند آدم که اغلب از طبقات متوسط جامعه هستند را به تصویر می کشد و بیننده را از  یک شب تا صبح با آن ها همراه می کند. درونمایه فیلم از دیدگاه جامعه شناسانه یا حتی سیاسی قابل تفسیر است. اسب حیوان نجیبی است سیاسی تر از همه فیلم های قبلی کاهانی به نظر می رسد. چراکه جمع شدن چند آدم و حضورشان در کنار هم که گاهی به درگیری لفظی و حتی فیزیکی هم می انجامد نشان از دیدگاه فیلمساز در خصوص یأس و بحران و سردرگمی در جامعه امروز دارد. تسلیم شدن همه این آدم ها در مقابل باج خواهی مردی در لباس پلیس نشانه ای است از ترس و عدم اتحاد بین این آدم ها. که از سوی دیگر به این نکته اشاره می کند که گویی مردم از هر قشر و طبقه ای باشند و از هر نوع فرهنگی که برخوردار باشند خود را گناهکار می دانند.

فیلمنامه این فیلم که با شوخی های زیادی همراه است، بسیار جسورانه نوشته  شده. هرچند که در پایان فیلم متوجه هویت اصلی مرد باج خواه خواهیم شد. اما به هر حال کارگردان کاهانی آن چه را که می خواسته بگوید در این فیلم گفته و انتقاد و هشداری جدی را متوجه پلیس کرده است.

بازی بازیگران هم از نکاتی است که در فیلم نمود خوبی دارد. هرچند مهارت کاهانی در بازی گرفتن از بازیگران فیلم هایش یک چیز همیشگی است. اما در این فیلم هم اغلب بازیگران تابوی همگی خود را شکسته اند و در نقش هایی متفاوت با آنچه قبل تر از آن بودند بازی کرده اند. بازی آرام و روان رضا عطاران که همیشه در نقش آدم های ابله یا دزد و شلوغ و سر و صدا کن بازی می کرد در این فیلم بسیار قابل توجه است. همچنین بازی متفاوت مهران احمدی نیز در این فیلم قابل تامل است. در یک جمع بندی کلی همه بازیگران این فیلم خوب هستند. مهتاب کرامتی با بازی در نقش یک زن معتاد، باران کوثری با لوس بازی های کودکانه اش و احمد مهران فر در نقش یک راننده تاکسی همگی قابل باور هستند و تابو شکنی کاهانی برای ایفای نقش این بازیگران نشان می دهد او فیلمسازی خوش قریحه است. اشکان خطیبی و بابک حمیدیان هم با وجود این که نقش های بسیار کوتاهی در این فیلم داشتند اما حضور مؤثری دارند و به نقش هایشان جذابیت کافی را داده اند..

میزانسن های سنجیده فیلم اسب حیوان نجیبی است هم یکی از نکات آن است. که البته از کاهانی که فیلمسازی است که همیشه به جزئی ترین و ریزترین مسائل فیلمش دقت دارد جز این انتظار نمی رود. دقتی که در دقت در تصویربرداری، موسیقی و حتی آهنگ گوشی موبایل بازیگران فیلم هم حس می شود.

بر خلاف عده ای که این فیلم را تلخ و سیاه قلمداد کرده اند این فیلم به هیچ عنوان فیلم سیاهی نیست و تنها نشان از سادگی آدم های جامعه ما دارد که حرف های هر کسی را بدون تحقیق و تفحص می پذیرند و خودشان با دست خود زندگی شان را دچار گرفتاری های بیشماری می کنند.