نخستین همایش تخصصی حقوق و سینما، عصر امروز ـ 30 اردیبهشت ماه ـ در دانشكده حقوق دانشگاه تهران و با حضور سه تن از اساتید دانشگاهی و هم‌چنین جمعی از سینماگران برگزار شد كه طی آن برخی از سینماگران در میزگردی مباحث حقوقی مربوط به انحلال خانه سینما را مورد ارزیابی قرار دادند.

به گزارش ایسنا در ابتدای نخستین همایش تخصصی حقوق و سینما، دكتر خیرالله پروین عضو هیات علمی دانشگاه تهران، دكتر هادی وحید عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و هم‌چنین دكتر سید بشیر حسینی عضو هیات علمی دانشكده صدا و سیما درباره‌ی مباحث حقوقی در سینما سخنرانی كردند.

در ادامه‌ی این همایش، جواد طوسی قاضی دادگستری و منتقد سینمایی نیز ساز و كار نظارت دولت بر فعالیت‌ها و اصناف سینمایی و هم‌چنین منوچهر محمدی تهیه‌كننده سینما به بررسی تشكل‌های صنفی سینمایی پرداختند.

پس از سخنرانی حاضران، میزگردی پیرامون ابعاد حقوقی انحلال خانه سینما با حضور محمدمهدی عسگرپور مدیرعامل خانه سینما، جلال خندان وكیل خانه سینما، مسعود اطیابی سینماگر و عضو هیات ساماندهی صنوف سینمایی و به جای محسن‌زاده (مدیر كل حقوقی وزارت ارشاد ) نمایندگان او، آقای ضاربیان و خانم وحیدی حضور داشتند.

در این میزگرد، محمدمهدی عسگرپور با طرح این سوال كه چگونه پس از مدت‌ها دوستان در وزارت ارشاد متوجه غیرقانونی بودن تشكیلات خانه سینما شده‌اند، گفت: معتقدم وضعیت به وجود آمده برای خانه سینما به هیچ وجه به دلیل مسائل حقوقی آن نیست. این وضعیت از زمانی آغاز شد كه ما مباحث مربوط به امنیت شغلی و هم‌چنین بررسی عملكرد معاون سینمایی را در خانه سینما مطرح كردیم. پس از آن بود كه دوستان ایشان مباحث حقوقی كه امروز مطرح می‌كنند را مطرح كردند.

وی ادامه داد: یكی از نكاتی كه در بحث التزام به قانون اساسی در اساسنامه خانه سینما مطرح شده بود را نیز باید توضیح دهم. در اساسنامه ابتدایی خانه سینما، افراد به عضویت این نهاد درمی‌آمدند اما در هنگام اصلاح اساسنامه این صنف‌ها بودند كه به عضویت خانه سینما درآمدند. بنابراین طبیعی است كه التزام به قانون اساسی برای یك صنف، غیرطبیعی است. اما در عین حال باید یادآور شوم كه التزام به قانون اساسی در اساسنامه تك تك اصناف آمده است.

این كارگردان سینما همچنین در قسمتی از سخنان اش به موضوع همكاری وزارت ارشاد با اتحادیه تهیه‌كنندگان اشاره و عنوان كرد: چگونه ممكن است دوستانی كه مباحث حقوقی را از سوی وزارت ارشاد و درباره‌ی خانه سینما مطرح می‌كنند، اكنون به راحتی با اتحادیه 2 كه هنوز مجوز ندارد كار می‌كنند و حتی برخی از وظایف خودشان را نیز به آن اتحادیه بدون مجوز محول كرده‌اند؟

در ادامه‌ی این میزگرد مسعود اطیابی با بیان این‌كه من خود عضوی از خانه سینما هستم، اظهار كرد: من علاقه‌مند به بقا و تشكیل قدرتمند و دوباره خانه سینما هستم؛ چرا كه می‌دانم آن مكان منشأ خدمات بسیاری برای سینمای ایران بوده است اما معتقدم خانه سینما نقایص و غفلت‌هایی را هم موجب شده است كه بارها در طول سال‌های اخیر به آن اشاره شده و فكر می‌كنم اگر امروز یا فردا به این نواقص رسیدگی نشود ما در آینده با 10 هزار عضو، دیگر نمی‌توانیم مشكلات را حل كنیم.

وی سپس با طرح این پرسش كه خانه سینما یك نهاد صنفی است یا یك موسسه‌ی فرهنگی هنری، گفت: من چندین‌بار تا كنون چنین سوالی را مطرح كرده‌ام و فكر می‌كنم پاسخ به این سؤال می‌تواند، بسیار مهم باشد.

این تهیه‌كننده و كارگردان سینما با اذعان به این‌كه تغییرات در اساسنامه خانه سینما در سال‌های گذشته غیرقانونی بوده است، بیان كرد: در سال‌های گذشته تغییرات بسیار زیادی در اساسنامه خانه سینما انجام شده و معتقدم این كار كاملا غیرقانونی انجام شده است.

اطیابی هم‌چنین در هنگام پی‌گیری مباحث حقوقی مربوط به تشكیل خانه سینما، درباره‌ی این‌كه مسئولین خانه سینما یا وزارت ارشاد در تأسیس این نهاد تخلف كرده‌اند، عنوان كرد: معتقدم تخلف صدور مجوز از سوی وزارت ارشاد انجام شده است. متأسفانه در زمان تشكیل، صادركننده مجوز و هیات مؤسس، هردو آقای انوار بودند.

وی در عین حال گفت: نمی‌دانم این موضوع از نظر حقوقی می‌تواند اشكال داشته باشد یا خیر، اما از نظر بنده این وزارت ارشاد بوده است كه در هنگام تشكیل خانه سینما تخلف كرده است. اما در هر صورت به نظرم و با توجه به آنچه كه دیده‌ام به استناد تخلف در ثبت اساسنامه، وزارت ارشاد می‌تواند همان‌طور كه خانه سینما را ثبت كرد، منحل هم كند.

این عضو كمیته ساماندهی صنوف سینمایی در بخش پایانی سخنان اش تصریح كرد: از نظر من، ما به اصناف نیاز زیادی داریم و آرزوی من استقرار اصناف در چارچوب خانه سینماست. اما چارچوبی كه در آینده برای آن حرف و حدیثی نباشد. هم‌چنین همین جا باید بگویم قرار نیست همیشه حرف من به كرسی بنشیند. اگر در آینده حرف همكارانم مانند آقای عسگرپور به كرسی نشست از صمیم قلب خوشحال می‌شوم و حتی اگر موافق هم نباشم آنها را همراهی خواهم كرد.

حیدری معاون مدیركل حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم ضمن اشاره به مواد قانونی كه وزارت ارشاد طی آن خانه سینما را منحل اعلام كرده است، گفت: ما در این‌جا به پیش‌زمینه‌های اختلافات میان ارشاد و خانه سینما كار نداریم، بلكه مباحثمان تنها مباحث حقوقی است. ما معتقدیم كه خانه سینما در ابتدا بدون تصویب اساسنامه در شورای فرهنگ عمومی و بدون اخذ مجوزهای لازم به ثبت رسیده است. بنابراین می‌توان طبق قانون انحلال مؤسسات فرهنگی فاقد مجوز، آن را منحل كرد.

وی هم‌چنین در بخشی از این میزگرد در هنگامی كه خندان - وكیل خانه سینما - نامه‌ای از فخرالدین انوار - معاون سینمایی وقت در هنگام تشكیل خانه سینما - به عنوان مجوز ثبت خانه سینما در اداره ثبت شركت‌ها نشان داد، تصریح كرد: آن چیزی كه آقای خندان نشان دادند تنها یك نامه‌ی اداری است و نامه دلیلی بر مجوز نیست. مرجع صدور مجوز، هیات نظارت در وزارت ارشاد است و اگر آقای انوار هم این كار را انجام داده است، تخلف صورت گرفته و دلیلی بر مجوز نیست. برای ثبت موسسات فرهنگی و هنری در اداره ثبت شركت‌ها مجوز وزارت ارشاد نیاز است كه مجوز خانه سینما از سوی وزارت ارشاد صادر نشده است.

در ادامه، خندان به انتشار آگهی روزنامه رسمی تاسیس خانه سینما و هم‌چنین مصوبات هیات وزیران درباره‌ی خانه سینما اشاره كرد كه حیدری پاسخ داد: روزنامه‌ی رسمی روزانه هزاران آگهی را منتشر می‌كند و نمی‌تواند مرجعی برای اثبات ثبت قانونی یك مكان باشد.

ضاربیان - یكی دیگر از نمایندگان مدیركل حقوقی وزارت ارشاد - هم با بیان این‌كه تغییرات متعدد اساسنامه خانه سینما غیرقانونی بوده است، اظهار كرد: ما در ابتدا تغییرات اساسنامه خانه سینما را به شعبه 37 دادگاه مجتمع صدر به جهت غیرقانونی بودن آن ارسال كردیم و خواستار بازگرداندن اساسنامه به اساسنامه‌ی سال 67 شدیم. در همین مقطع به جهت دفاع محكم در دادگاه، از ثبت شركت‌ها استعلام كردیم و خواهان بررسی اسناد و مدارك ثبت خانه سینما شدیم كه در انتها متوجه شدیم ثبت خانه سینما بر اساس اساسنامه‌ای كه در سال 66 توسط شورای فرهنگ عمومی به تصویب رسیده، انجام نشده است. پس از آن شكایتمان را از دادگاه پس گرفته و طبق قانون ابطال موسسات فرهنگی و هنری بدون ثبت اقدام كردیم.

وی تصریح كرد: ما در تمام این مدت بحثمان این بوده است كه می‌گوییم اگر خانه سینما مجوز ثبت قانونی دارد آن را به ما نشان دهید اما تا كنون مجوزی به ما نشان داده نشده است.

پس از این سخنان ضاربیان، خندان وكیل خانه سینما نامه‌ای از فخرالدین انوار نشان داد كه طی آن تأیید مجوز ثبت خانه سینما در اداره ثبت شركت‌ها صادر شده بود.

خندان با نشان دادن این نامه گفت: طبق این نامه به شماره 15/2086 به تاریخ 72/10/5 كه آقای انوار به اداره كل ثبت شركت‌ها زده‌اند اعلام كرده‌اند كه بر اساس تصویب اساسنامه خانه سینما در شورای فرهنگ عمومی و به استناد ماده 17 و 22 قانون اهداف و وظایف وزارت ارشاد، خانه سینما قابل ثبت است كه در ضمیمه، تصویر اساسنامه خانه سینما نیز الصاق شده بود. اداره ثبت شركت‌ها نیز بر همین اساس خانه سینما را ثبت و آگهی ثبت خانه سینما نیز در روزنامه رسمی كشور منتشر می‌كند.

وی افزود: اگر یک مرجع رسمی نامه‌ای را صادر كند نمی‌تواند خودش آن را ابطال كند و باید مرجع صالحه‌ای این كار را انجام دهد. هم‌چنین باید بگویم اگر ارشاد به چنین چیزی معترض است ابتدا باید در دادگاه‌های صالحه خواستار ابطال ثبت و مجوز وزارت ارشاد شود.

خندان در پایان سخنان اش و در پاسخ به نماینده وزارت ارشاد كه می‌گفت نامه‌ی وزارتخانه دلیلی بر مجوز ثبت نیست، اظهار كرد: شكل اسناد و عناوین آن هیچ‌گونه تأثیری در مفاد ندارد و این در قانون مدنی هم تصریح شده است. ضمن آن‌كه باید بگویم این‌كه گفته شد آقای انوار می‌تواند به عنوان صادركننده و مجری عمل كند، می‌گویم كه هیچ قانونی وجود ندارد كه فرد را از این كار منع كند.

در پایان این میزگرد، دكتر هادی وحید ـ‌ عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی ـ كه در جلسه حاضر بود، با اشاره به این مبحث كه گفته می‌شود در آن زمان آقای انوار آیا می‌توانسته نامه‌ی تشكیل خانه سینما را خطاب به اداره ثبت شركت‌ها امضا كند یا نه؟ گفت: ما در حقوق عمومی، اصلی به نام ظهور حال داریم كه می‌گوید مردم (ارباب رجوع) موظف به تحقیق درباره‌ی صلاحیت فرد صادركننده‌ی مجوز و نامه‌های مختلف نیست. همین كه صادركننده در فضای عمومی مورد تایید قرار گرفته باشد مردم می‌توانند به صدور مجوز توسط او اعتماد كنند.

وی همچنین درباره‌ی این‌كه آیا آقای انوار می‌توانسته است خود به عنوان مجری و مسوول در هر دو بخش نامه‌هایی را امضا كند؟ با لحنی طنزگونه گفت: ما در سال‌های قبل در دانشكده حقوق همكاری داشتیم كه در عین حال رییس دانشكده هم بود. او گاهی به عنوان استاد دانشگاه به رییس دانشگاه نامه می‌نوشت و درخواست مرخصی می‌كرد و خودش هم به عنوان رییس دانشكده، مجوز مرخصی را امضا نمی‌كرد! البته در مواقعی هم امضا می‌كرد. در واقع این‌كه مجری و مسوول یك نفر باشد، هیچ مشكل قانونی را ایجاد نمی‌كند.

در این نشست هنرمندانی چون ابراهیم مختاری، محمدرضا مویینی، فرهاد توحیدی، كامران ملكی، محمد سریر، جعفر صانعی‌مقدم، محسن‌ خان‌جهانی، و... حضور داشتند.