پرده سینما

بپر پایین مگی! نگاهی به «گربه روی شیروانی داغ» ساخته‌ی ریچارد بروکس

پیمان عباسی‌نیا


 








 

هر پنج‌شنبه، طعم سینما را در پرده سینما بچشید!

 

با طعم سینما، سینما را از دریچه ای تازه ببینید!

 

نقد و بررسی فیلمهای مهم تاریخ سینما در طعم سینما

 

 

 

 

 

Cat on a Hot Tin Roof

كارگردان: ریچارد بروکس

فيلمنامه: ریچارد بروکس و جیمز پو

بازيگران: الیزابت تیلور، پل نیومن، برل آیوز و...

محصول: آمریکا، ۱۹۵۸

زبان: انگلیسی

مدت: ۱۰۸ دقیقه

درام

بودجه: بیش از ۲ میلیون دلار

فروش: بیش از ۱۱ میلیون دلار

جوایز مهم: کاندیدای ۶ اسکار

 

 

■ طعم سینما - شماره‌ی ۳۱: گربه روی شیروانی داغ (Cat on a Hot Tin Roof)

 

 

گربه روی شیروانی داغگربه روی شیروانی داغ فیلمی سینمایی در گونه‌ی درام به کارگردانی ریچارد بروکس است که فیلمنامه‌اش براساس متن نمایشی مشهوری -تحت همین عنوان، اثر تنسی ویلیامز- توسط خود بروکس با همکاری جیمز پو به رشته‌ی تحریر درآمده. فیلم، روایت‌گر برهه‌ای از زندگی زناشویی به بن‌بست ‌رسیده‌ی زوجی جوان است که گرچه در قیاس با نمایشنامه‌ی منبع اقتباس‌اش، زهر کم‌تری دارد ولی هنوز می‌توان ردّپای پاره‌ای انتقادات گزنده به جامعه‌ی آمریکایی را در آن جست‌وُجو کرد.

اطرافیان یک مزرعه‌دار بانفوذ به‌نام هاروی پالیت (با بازی برل آیوز) دور هم جمع شده‌اند تا تولد ۶۵ سالگی ‌او را جشن بگیرند. پسر محبوب خانواده، بریک (با بازی پل نیومن) است که سابقاً فوتبالیست حرفه‌ای بوده اما حالا ورزش را کنار گذاشته، به انزوایی خودخواسته و مصرف مشروبات الکلی پناه آورده است. بریک نسبت به همسرش، مگی (با بازی الیزابت تیلور) سرد و بی‌تفاوت شده است؛ اما مگی تمام سعی‌اش را می‌کند تا این شرایط ناخوشایند را تغییر دهد. وقتی بریک از بیماری و مرگ قریب‌الوقوع پدر ثروتمندش باخبر می‌شود، داستان سمت‌وُسوی دیگری پیدا می‌کند...

فیلم گربه روی شیروانی داغ به‌همراه آثار پراهمیتی از قبیل ۱۲ مرد خشمگین (twelve Angry Men) [ساخته‌ی سیدنی لومت/ ۱۹۵۷] و چه کسی از ویرجینیا وولف می‌ترسد؟ (Who's Afraid of Virginia Woolf) [ساخته‌ی مایک نیکولز/ ۱۹۶۶] سه نمونه‌ی دست‌نیافتنی از ماندگار‌ترین تجربه‌های تاریخ سینمای کلاسیک در ساخت فیلم‌هایی با لوکیشن‌ها و کاراکترهای محدود، در عین حال سرشار از کشش‌ها و جاذبه‌های دراماتیک به‌شمار می‌روند.

فیلم از جنبه‌ی دیگری هم حائز اهمیت است؛ گربه روی شیروانی داغ را -با احترام به اتوبوسی به‌نام هوس (A Streetcar named Desire)، خانم ویوین لی، آقایان براندو و کازان- شاید به‌جرئت بتوان موفق‌ترین اقتباس سینمایی از نمایشنامه‌های تنسی ویلیامز بزرگ به‌حساب آورد. [۱] اما گربه روی شیروانی داغ ریچارد بروکس در کمال خوش‌وقتی، وفادارانه‌ترین اقتباس نیست! در متن اصلی، بریک، شخصیتی دارای تمایلات هم‌جنس‌خواهانه -نسبت به دوست‌اش اسکیپر- معرفی شده که خوشبختانه در برگردان سینمایی، از این وجه منزجرکننده خبری نیست. گفته می‌شود که علت این تعدیل، هراس از ممیزی بوده -فارغ از هر استدلال- چنین حذفی باعث شده است تا طیف گسترده‌تری از علاقه‌مندان سینما با فیلم -ایضاً کاراکتر بریک پالیت- ارتباط برقرار کنند.

از آنجا که شاخص‌ترین بازی‌های فیلم به‌ترتیب متعلق به الیزابت تیلور، پل نیومن و برل آیوز است، هیچ تعجبی نداشت که ۲ تا از نامزدی‌های اسکار گربه روی شیروانی داغ برای بهترین بازیگران نقش‌های نخست زن و مرد باشد. [۲] در این میان، برل آیوز نیز به‌حدی باورپذیر نقش‌آفرینی می‌کند که متقاعد می‌شویم با مُردن فاصله‌ی چندانی ندارد و برایش از صمیم قلب دل می‌سوزانیم! جالب است که آیوز برای گربه روی شیروانی داغ کاندیدا نشد اما در همان سال -دوره‌ی سی‌وُیکم- به‌خاطر بازی در کشور بزرگ (The Big Country) [ساخته‌ی ویلیام وایلر/ ۱۹۵۸] اسکار بازیگر نقش مکمل مرد گرفت.

چند زوج سینمایی می‌توانید نام ببرید که مثل خانم الیزابت تیلور و آقای پل نیومن در گربه روی شیروانی داغ -این‌طور برازنده‌ی همدیگر- در اذهان سینمادوستان جا باز کرده باشند؟ حقیقتاً انتخاب بهترین بازی تمامی مقاطع حرفه‌ای خانم تیلور از میان دو گزینه‌ی معرکه‌ی گربه روی شیروانی داغ (در نقش مگی) و چه کسی از ویرجینیا وولف می‌ترسد؟ (در نقش مارتا) کار بسیار دشواری است [۳] که حداقل نگارنده به‌آسانی از عهده‌اش برنمی‌آید!

گربه روی شیروانی داغ لبریز از دیالوگ‌هایی است که فقط عشق‌سینماها می‌دانند چه گوهرهای گران‌بهایی‌اند! اگر بخواهم به غنای دیالوگ‌ها تأکیدی داشته باشم، ترجیح می‌دهم بخشی از مکالمه‌ی مگی و بریک را مثال بزنم که حسّ کنجکاوی برخی خوانندگان برای سر درآوردن از علت نام‌گذاری نمایشنامه/فیلم را هم جوابگو باشد. -مگی: «می‌دونی من چه احساسی دارم؟ همیشه حس می‌کنم مثه یه گربه روی یه شیروونی داغ هستم.» -بریک: «پس از روی شیروونی بپر پایین مگی! گربه‌ها از روی شیروونی می‌پرن پایین...» (نقل به مضمون)

به‌رغم این‌که گربه روی شیروانی داغ به دو دلیل کاملاً واضح -اقتباس از یک نمایشنامه و فیلمبرداری در لوکیشن‌های اکثراً داخلی (عمارت پدری بریک)- به‌طور بالقوه واجد این استعداد بوده است که مبدل به تله‌تئاتری بی‌رنگ‌وُبو شود، اما ریچارد بروکسِ آگاه به فوت‌وُفن کار، اجازه نداده فیلم‌اش زمین بخورد و به خیل اقتباس‌های شکست‌خورده و فراموش‌شده‌ی سینما بپیوندد. البته از کنار تأثیر متن قوی و بازی بازیگران شایسته‌ی گربه روی شیروانی داغ نمی‌توان به‌سادگی عبور کرد؛ به‌واقع طی تمامی دقایق فیلم آن‌قدر در معرض گفتگوهای جذابی -با اجراهایی درخور توجه- که پی‌درپی بین مگی و بریک ردوُبدل می‌شوند، قرار می‌گیریم که اصلاً فرصت فکر کردن به کاستی‌های احتمالی دست نمی‌دهد!

گربه روی شیروانی داغ علاوه بر کسب موفقیت در گیشه و دست‌یابی به فروشی بیش از ۵ برابر هزینه‌ی تولیدش، طی سی‌وُیکمین مراسم آکادمی -مورخ ۶ آوریل ۱۹۵۹- نیز در ۶ رشته‌ی مهم بهترین فیلم، کارگردان (ریچارد بروکس)، بازیگر نقش اول مرد (پل نیومن)، بازیگر نقش اول زن (الیزابت تیلور)، فیلمنامه‌ی اقتباسی (ریچارد بروکس و جیمز پو) و فیلمبرداری رنگی (ویلیام اچ. دانیلز) کاندیدای دریافت جایزه‌ی اسکار بود اما موفق نشد هیچ‌کدام از تندیس‌ها را تصاحب کند. [۴]

حیفم می‌آید درباره‌ی گربه روی شیروانی داغ بنویسم اما اشاره‌ای به دوبله‌ی فارسی شاهکارش نداشته باشم. ضمن ادای تعظیم به نابغه‌ی بی‌بدیل دوبله‌ی ایران، استاد منوچهر اسماعیلی و گرامی‌داشت یاد و خاطره‌ی بلند بانو ژاله کاظمی؛ اعتقاد دارم که فیلم‌ها را بایستی با زبان و صدای اصلی خودشان دید تا به درک و دریافت صحیح‌تری از نیت فیلمساز رسید اما می‌دانید که همیشه استثنائاتی هم وجود دارند!

استثناهای من، این‌ها هستند: دیوانه از قفس پرید (One Flew Over the Cuckoo's Nest) [مدیر دوبلاژ: خسرو خسروشاهی]، مردی برای تمام فصول (A Man for All Seasons) [مدیر دوبلاژ: خسرو خسروشاهی]، چه کسی از ویرجینیا وولف می‌ترسد؟ [مدیر دوبلاژ: ابوالحسن تهامی‌نژاد]، شوالیه‌ی تاریکی (The Dark Knight) [مدیر دوبلاژ: محمود قنبری] و همین گربه روی شیروانی داغ به مدیریت چنگیز جلیلوند.

گربه روی شیروانی داغ بدون تردید جزء یکی از برترین‌های تاریخ دوبلاژ در ایران است. به‌ویژه‌ نقش‌گویی ژاله کاظمی (به‌جای الیزابت تیلور)، چنگیز جلیلوند (به‌جای پل نیومن) و حسین رحمانی (به‌جای برل آیوز) حیرت‌انگیز است به‌طوری‌که هم به هنرنمایی بازیگران سرسوزنی لطمه وارد نیامده و هم به‌خوبی حقّ مطلب ادا می‌شود. پیشنهاد می‌کنم این فیلم را حتماً یک‌بار هم با دوبله‌ی فارسی ببینید.

گربه روی شیروانی داغ در کمال سادگی و بدون این‌که به دام ملال و شعارزدگی بیفتد، دورویی و حرص را مذمت می‌کند و یادمان می‌آورد که در زندگی باید حتماً به چیزی ایمان داشت و راز محبت را فهمید. سرانجام تنها زمانی که بریک دست از لجاجت برمی‌دارد و با مگی و پدرش گفتگو می‌کند، کورگره‌ی رابطه‌ی او با مگی هم گشوده می‌شود. پیروز اصلی گربه روی شیروانی داغ، مگی گربه‌هه است که در آخر به مراد دل‌اش می‌رسد. اگر از شخصیت‌های فیلم قرار باشد کسی لقب قهرمان بگیرد، مطمئناً آن یک نفر بریک نخواهد بود؛ مگی گربه‌هه شایسته‌تر است.

گربه روی شیروانی داغ یک درام موجز و درگیرکننده است که علاوه بر این، به‌درستی می‌شود کلکسیونی کم‌نظیر از اجرای غبطه‌انگیز دیالوگ‌هایی پرشکوه به‌حساب‌اش آورد. دیگر بعید به‌نظر می‌رسد رنگ کهنگی بر گربه روی شیروانی داغ بنشیند. اگر چنین ادعایی را گزاف می‌دانید، فقط توجه‌تان را جلب می‌کنم به تاریخ تولید فیلم؛ ۵۶ سال دوام آوردن -در عین جذابیت- به‌اندازه‌ی کافی، قانع‌کننده نیست؟!

 

پیمان عباسی ­نیا

دو‌شنبه ۳۱ شهریور ۱۳۹۳

 

[۱]: الیا کازان در ۱۹۵۵ -یعنی ۳ سال پیش‌تر از تولید فیلم- گربه روی شیروانی داغ را در برادوی روی صحنه برده بود.

[۲]: الیزابت تیلور و پل نیومن، اسکار را به سوزان هیوارد و دیوید نیون باختند.

[۳]: همان‌طور که انتخاب بهترین دوبله‌ی زنده‌یاد ژاله کاظمی از میان این دو فیلم، ساده نیست.

[۴]: گربه روی شیروانی داغ آن سال رقبای قدری مثلِ ژی‌ژی (Gigi) [ساخته‌ی وینسنت مینلی/ ۱۹۵۸] داشت.

 

 

برای مطالعه‌ی شماره‌های دیگر، می‌توانید لینک زیر را کلیک کنید:
     نگاهی به فیلم‌های برتر تاریخ سینما در صفحه‌ی "طعم سینما"


 تاريخ ارسال: 1393/6/31
کلید واژه‌ها:

نظرات خوانندگان
>>>A H M A D:

سلام و عرض ادب و خدا قوت.واقعن به این جمله از تحلیل تون اعتقاد راسخ دارم.دمتون گرم. _گربه روی شیروانی داغ لبریز از دیالوگ‌هایی است که فقط عشق‌سینماها می‌دانند چه گوهرهای گران‌بهایی‌اند..._

38+0-

چهارشنبه 2 مهر 1393



>>>حنا:

ممنون خیلی زیاد ممنون من عاشق این فیلم هستم عاشق بریک عاشق مگی گربه عاشق پدر بزرگ حتی عاشق اون بچه لوس که تا ارنج دستشو رو تو بستنی فرو میکنه اشاره شما به دوبله بی نظیر این فیلم هنر نمایی استاد چنگیز جلیلوند مرحوم ژاله کاظمی عالی بود باز هم تشکر میکنم عالللللللللللللللللللللللی بود

38+0-

چهارشنبه 2 مهر 1393



>>>UP:

x) مرسی.

37+0-

چهارشنبه 2 مهر 1393



>>>آرمیتا صمدی:

این فیلم بدون اغراق یکی از بهترین های تاریخ سینماست.توضیحات خوبی بود راجب فیلم.تقریبا همه ی جنبه های فیلم را پوشش داده.

37+0-

چهارشنبه 2 مهر 1393



>>>تیام:

الیزابت تیلور و پل نیومن خیلی دلنشین و شایسته و قوی بودن توی Cat on a Hot Tin Roof.پایان به دور از اغراق و به یاد ماندنی فیلم و دور شدن از شعار زدگی و هندی بازی هم یکی دیگه از نقاط قوت فیلمه.

37+0-

چهارشنبه 2 مهر 1393



>>>خادم:

نقد خوبی بود.سپاس.....................................

37+0-

چهارشنبه 2 مهر 1393



>>>قانی:

دوبله‌ی زنده‌یاد ژاله کاظم که اشاره کردید یکی از نقطه قوت های پر رنگ این فیلم هست.

48+0-

سه‌شنبه 1 مهر 1393



>>>سیاوش.الف:

اگر از شخصیت‌های فیلم قرار باشد کسی لقب قهرمان بگیرد، مطمئناً آن یک نفر بریک نخواهد بود؛ مگی گربه‌هه شایسته‌تر است:) :)

50+0-

سه‌شنبه 1 مهر 1393



>>>¤شهاب¤:

عاااااااااااااااااااااااااالیه این فیلم.عااااااااااااااااااااشقشم:-]

48+0-

سه‌شنبه 1 مهر 1393



>>>یه نفر:

فيلم بر اساس نمايشي از تنسي ويليامز ساخته شد. لانا ترنر و گريس كلي هر دو كانديداي بازي در نقش مگي گربه بودند . بن گازارا كه در نمايش برادوي همين اثر نقش بريك را بازي مي كرد بازي در فيلم را نپذيرفت . در نمايش سال 1955 برادوي اين اثر كه اليا كازان كارگرداني كرده بود باربارا بل گدس نقش مگي و برل آيوز و مادلين شروود در نقش هاي مشابه شان در فيلم ايفاي نقش كرده بودند. فيلم در حقيقت بايد سياه و سفيد با توجه به زمان وقوع فيلم فيلمبرداري مي گرديد كه بنابراصرار دو هنرپيشه اول فيلم و كارگردان آن رنگي فيلمبرداري گرديد . در اوايل فيلمبرداري همسر اليزابت تيلور مايكل تاد بر اثر سانحه سقوط هواپيما كشته شد . تنسي ويليامز در هنگام نوشتن فيلمنامه در ذهنش نقش پدربزرگ را از ابتدا براي برل آيوز در نظر گرفته بود . برل آيوز در نقش پدر بزرگ تنها يك سال از جك كارسون كه نقش پسر بزرگش را بازي مي كرد و 16 سال از پل نيومن پسر كوچكترش مسن تر بود . نمايشنامه اش در سال 1955 در زمينه درام برنده جايزه ادبي پوليتزر شد .

49+0-

سه‌شنبه 1 مهر 1393



>>>سجاد:

فیلمش حرف نداره.خیلی ممنونم.

48+0-

سه‌شنبه 1 مهر 1393



>>>یه نفر:

«نه! قوانین سکوت کار نمی‌کنند.» «وقتی بعضی چیزها در خاطراتت و یا در تصوراتت می‌پوسند، قوانین سکوت دیگر کار نمی‌کنند. این درست مثل این است که خانه دارد در آتش می‌سوزد و تو دلت می‌خواهد فراموش کنی که خانه در حال سوختن است. اما نبودن آتش هم تو را نجات نمی‌دهد. سکوت دربارۀ یک مسئله فقط آن‌را بزرگ‌تر می‌کند، رشد می‌دهد و همه چیز را می‌پوشاند.» «حیوان انسان‌نما دیوی است که می‌میرد. اگر پول داشته‌باشد، می‌خرد، می‌خرد و می‌خرد. فکر می‌کنم به این دلیل هر چیزی را می‌خرد که در ته مغزش دیوانه‌وار امید دارد که یکی از آن‌ها زندگی جاودانه به او ببخشد. چیزی که هرگز اتفاق نمی‌افتد.» «در تمام زندگی مثل یک مشت گره‌کرده بودم. کوبیدن، خرد شدن، در هم‌شکستن! اما حالا این دست‌های مشت‌شده را باز می‌کنم و چیزهای بهتری را با آن لمس می‌کنم.» «زمان خیلی زود می‌گذرد و هیچ‌کس نمی‌تواند از آن پیشی بگیرد. مرگ خیلی زود می‌آید، حتی قبل از آن‌که با زندگی نیمه آشنا شوی.»

49+0-

سه‌شنبه 1 مهر 1393



>>>بچه:

سر در نمي آرم چرا بعضي فيلم ها مثل اين فيلم يا همشري كين يا اتوبوسي بنام هوس و... افرادي اصرار دارن شاهكار جلوه بدن در صورتيكه فيلم هاي ملال آوري هستند كه وقتي داري مي بينيشون همش منتظر يه اتفاقي هستي كه هيچوقت نمي افته و وقتي فيلم تموم ميشه با خودت ميگي : خوب كه چي !؟... اين همه صغري كبري چيدي ،چي مي خواستي بگي؟... اين تيپ فيلم ها به نظر من همون داستان لباس پادشاه هانس كريستن اندرسون هست كه پسر بچه اي بايد به مردم يادآوري كنه كه لباسي در كار نيست و پادشاه لخته !!!

7+53-

سه‌شنبه 1 مهر 1393



>>>Jim:

.Cat on a Hot Tin Roof was great.Thanks my friend. It's great

48+1-

دوشنبه 31 شهريور 1393



>>>زینب کریمی:

سلام.خسته نباشید آقای الماسی نیا.از نقد سنجیده و کامل تان تشکر میکنم. از دیدن این فیلم فوق العاده بسیار لذت بردم. امیدوارم همواره موفق باشید و نوشتن و خوب نوشتن تان ادامه دار باشد. فرا رسیدن پاییز زیبا بر شما مبارک باد.

48+0-

دوشنبه 31 شهريور 1393



>>>پاکدست:):

بپر پایین مگی:) :) :) :) :) :) :) :) :) :) :) :) :) :)

48+0-

دوشنبه 31 شهريور 1393



>>>Hoodaa:

الیزابت تیلور و پل نیومن یکی از ماندگارترین نقش هاشون رو اینجا ارایه دادن.جا داره به دوبله ی خوب فیلم و تاثیرش روی ماندگاری توی ذهن اشاره کنم.نسخه ی دوبله ش رو به همه توصیه میکنم.

49+0-

دوشنبه 31 شهريور 1393



>>>eli:

LIKE ♡ Like ♡

49+0-

دوشنبه 31 شهريور 1393



>>>رامین:

چقدر این فیلم خووبه که اصلن نمیدونم در ستایشش چی بگم {·؛

49+0-

دوشنبه 31 شهريور 1393




فرم ارسال نظرات خوانندگان

نام (ضروري):
نظر شما (ضروري):
كد امنيتي (ضروري) :
كد امنيتي تركيبي از حروف كوچك انگليسي است. توجه داشته باشيد كه كد امنيتي به كوچك و بزرگ بودن حروف حساس است.