روز یکشنبه 29 فروردین ماه، شورای مرکزی کانون کارگردانان خانه سینما، جلسه فوق العاده ای تشکیل داد و علیرضا رییسیان را از ریاست این کانون برکنار کرد. دو نکته در این اقدام غیرعادی به نظر می رسید:

الف)در حالی که یک هفته به پایان ریاست رییسیان به کانون کارگردانان باقی مانده بود، چه نیازی به این اقدام وجود داشت؟

ب)چرا شورای مرکزی این حکم را به همراه تصویر آن رسانه ای کرد و در اختیار خبرگزاری ایسنا قرار داد تا تیتر اول اکثر خبرگزاری ها، سایت ها، و روزنامه ها بشود؟

به عبارت دیگر (سوای ماهیت خوب یا بد) شورای مرکزی از این اقدام چه هدفی را دنبال می کرد؟ امضاء کنندگان این بیانیه محمدمهدی عسگرپور، رضا میرکریمی، مازیار میری، محمدعلی سجادی، كامران قدكچیان، همایون اسعدیان، عبدالحسن برزیده و احمد امینی بوند. اگرچه رییسیان در واکنش به این حکم، با اشاره به همایون اسعدیان اظهار داشت «كسی را جایگزین من كردند كه ارتباطاتش با جریان پشت پرده سینما مشخص است.» اما معلوم نبود منظور او از «جریان پشت پرده سینما» به کانون های سیاسی قدرت اشاره دارد، یا کانون های مالی؟ علیرغم ادعای رییسیان، ترکیب امضاء کنندگان حکم برکناری وی بر وجود جناح بندی خاصی دلالت نمی کرد. و طیف متنوعی از گرایشات را در برمی گرفت. حتی به رغم اختلافات محمدمهدی عسگرپور و معاونت امور سینمایی، وجود نام او در فهرست امضاء کنندگان حکم برکناری رییسیان وجود گرایش سیاسی خاصی در بیانیه را ثابت نمی کرد. چراکه از سویی نام افرادی نظیر رضا میرکریمی، مازیار میری، و عبدالحسن برزیده در آن فهرست به چشم می خورد، و از طرف دیگر افراد فاقد گرایشات سیاسی یا حتی مالی مثل کامران قدکچیان، محمدعلی سجادی و به خصوص احمد امینی!

رییسیان اعلام کرد «این مسئله را در مجمع عمومی با تمامی مستنداتی كه دارم، مطرح می‌كنم و همه جریان‌ها و آدم‌های دخیل در این ماجرا را افشا خواهم كرد.» اما این سخنان در حد شعار باقی ماند. در مجمع عمومی رییسیان متنی را قرائت کرد که بسیار کلی و مبهم بود. اشاره های وی در خصوص اینکه «نگذاشتم كه اراده‌ای خارج از كانون برای آن تصمیم بگیرد و جناح‌های بیرونی آن را هدایت كنند» یا «بنده نه می‌خواستم و نه قانون اجازه می‌داد كه تصمیمات را در دفاتر شخصی گرفته و در شورا پیاده كنیم.» در حد همان کلی گویی های اولیه باقی ماند.

یک روز پس از صدور حکم برکناری رییسیان، همایون اسعدیان بیانیه ای صادر کرد و در آن «آمادگی همه جانبه خود را در جهت همكاری با مدیرعامل، هیأت مدیره و همچنین صنوف دیگر» اعلام نمود.

به نظر می رسد شورای مرکزی کانون کارگردانان از برکناری علیرضا رییسیان دو هدف را دنبال می کرد.

1-بازتاب عمومی و رسانه ای برکناری رییسیان که به مدت هشت سال رییس کانون کارگردانان بود، موجب خواهد شد وجهه عمومی رییسیان خدشه دار شود و او در انتخابات چند روز بعد یا از کاندیدا شدن خودداری کند، و یا آراء لازم را برای ورود به شورای مرکزی کسب نکند.

2-در صورت همراهی افکار عمومی، یکی از اعضای فعلی شورای مرکزی (به احتمال و ترجیح بیشتر همایون اسعدیان) ریاست کانون کارگردانان را به عهده بگیرد. و به این ترتیب موازنه قدرت کاملاً جا به جا شود. این فرضیه از این جهت قابل تأمل است که در بیانیه ای که همایون اسعدیان پس از برکناری رییسیان صادر کرد، جملاتی مثل «آمادگی همه جانبه خود را در جهت همكاری با مدیرعامل، هیأت مدیره و همچنین صنوف دیگر برای حفظ استحكام و استقلال خانه سینما اعلام می‌كند.» تأمل برانگیز و دارای قابلیت تفسیری مبنی بر اشتیاق اسعدیان برای ریاست بر کانون کارگردانان می باشد.

به هرحال در مورد دستیابی به دو هدفی که در این فرضیه مطرح شدند، شورای مرکزی موفق شد هدف اول را حاصل کند. اگرچه رییسیان هنگام قرائت متن خود در خانه سینما با تشویق حاضرین مواجه شد، اما به هرحال بازتاب انتشار حکم برکناری وی چنان سنگین بود که وی نتوانست وارد شورای مرکزی جدید شود.

اما در مورد هدف دوم، شورای مرکزی نتوانست به آن دست بیابد. چراکه حال و هوای افکار عمومی در جلسه کانون کارگردانان به گونه ای بود که اعضای شورای مرکزی نتوانستند وارد انتخابات هیئت رییسه شوند.

دلیل دومی که بخش دوم این فرضیه را تأیید می کند این است که علیرغم آنکه خبرگزاری ها انتخابات جدید کانون کارگردانان را به لحاظ شور و میزان مشارکت، در 21 سال گذشته بی سابقه توصیف کردند، اما عبدالحسن برزیده یکی از اعضای شورای مرکزی سابق، در گفتگویی با ایسنا با ارائه سه دلیل این انتخابات را دارای «تخلفات آشکار» ارزیابی کرد.

اما منشاء اختلاف هیئت رییسه کانون کارگردانان با علیرضا رییسیان چه بود؟ آیا رییسیان از چارچوب نظرات هیئت رییسه تخطی کرده بود؟ آیا به شکل فردی دنبال زد و بند بود؟ یا اینکه صرفاً سایر اعضاء شورای مرکزی وجهه ی عمومی وی را برنمی تابیدند؟

برزیده در گفتگویی با بانی فیلم به دو مسئله مهم که موجب برکناری رییسیان شد اشاره کرد:

1-دو ماه قبل از عید 89، کانون کارگردانان بیانیه‌ای را با اتفاق 8 نفر از اعضا در حضور آقای رئیسیان تنظیم کرد و این بیانیه در مورد تخلفات وزارت ارشاد مبنی بر تخلفات در جشنواره و حضور نیافتن نماینده کانون کارگردانان در شورای پروانه ساخت و ...بوده است. بیانیه به طور کاملاً مشکوک برای آقای سجادپور ارسال می‌شود و وقتی آقای سجادپور با آقای رئیسیان در این رابطه صحبت می‌کند، آقای رئیسیان به گفته خود مثلاً تصمیم می‌گیرد با آقای سجادپور ملاقاتی داشته باشد و خودش را از این اتهام مبرا کند.

بعد از تشکیل این جلسه آقای رئیسیان با آقای سجادپور، آقای رئیسیان تصمیم گرفت این بیانیه را مسکوت نگاه دارد و علیرغم نظر بقیه اعضای شورا این بیانیه را به مطبوعات ندهد... اصلاً آقای رئیسیان به چه دلیلی بدون اطلاع به کانون با آقای سجادپور قرار ملاقات می‌گذارد؟ آقای رئیسیان چرا ممانعت از مطبوعاتی کردن بیانیه کانون می‌کند؟ ایشان می‌توانند تنها از حقوق خود به عنوان رییس کانون دفاع کنند و نباید منافع جمع را پایمال می‌‌کردند.

2- قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری گذشته از کارگردانان دعوت شد که با شخص رییس‌جمهور دیدار داشته باشند و برای این دیدار همه افراد مختار بودند. بنده شخصا به دلیل جلوگیری از شائبه تبلیغات و هم‌چنین به دلیل این‌که به عملکرد رییس‌جمهور در زمینه ارشاد انتقاد داشتم در این جلسه شرکت نکردم و کانون کارگردانان بدون هیچ‌گونه سازماندهی در این جلسه حضور به هم نرسانید، اما پس از مدتی آقای داووی که خود در این جلسه شرکت کرده بودند با انتشار مطلبی تحکم‌آمیز در روزنامه‌ها گفتند که کانون کارگردانان کار صنفی بلد نیست و از فرصت‌ها استفاده نمی‌کند و حتی ایشان شائبه این را مطرح کردند که ما سیاسی کار می‌کنیم.

بازی شیر و باد بازی پیچیده ایست. به نظر می رسد هنوز مسائل مهمی در پشت پرده وجود داشته باشند.  مسائلی که امیدواریم رفته رفته گذشت زمان موجب آشکار شدن آنها گردد.

در همین رابطه بخوانید

علیرضا رییسیان به اتفاق آراء برکنار شد

واکنش سینماگران به برکناری رییسیان از ریاست کانون کارگردانان

اولین بیانیه اسعدیان در کانون کارگردانان

عدم رأی اعتماد به شورای مرکزی سابق کانون کارگردانان؛ سیروس الوند بالاترین رأی را در هیئت رییسه جدیدی کسب کرد

داوودی: باید از رییسیان اعاده حیثیت شود

اظهار نظر صریح داوودی منجر به استعفای اسعدیان، برزیده، قدکچیان، میری، و مقدم از مجمع فیلمسازان شد

پس لرزه های برکناری رییسیان: نامه مازیار میری به کیمرث پوراحمد

شیر و باد: از پشت پرده برکناری رییسیان از ریاست کانون کارگردانان تا...