موحد منتقم
نقد و بررسی فیلم مهتاب ساخته بری جنکینز
Moonlight (2016)
امسال سال خوبی برای سیاه پوستان آمریکا نبود. سال کشته شدن یک سیاه پوست نوجوان توسط پلیس، کشتار در کلوپ «اورلاندو»، و به پایان رسیدن ریاست جمهوری باراک اوباما به عنوان نخستین رییس جمهور سیاه پوست امریکا بود. و فیلم مهتاب در چین شرایطی روی پرده سینماها ظاهر شد.
مهتاب دومین ساخته بری جنکینز را می توان با عناوینی چون «رشد کردن یک فرد ضعیف سیاه پوست» توصیف کرد. این فیلم در سطح ظاهری درباره موضوعاتی چون گرایشات نژادی، خشونت، محتوم بودن وضعیت انسان ها در دست تقدیر و چیزهایی از این قبیل به نظر می رسد. اما باطنِ فیلم درباره چیز های اساسی تری است، مهتاب درباره احساسات، و روح انسان ها است؛ فیلم درباره لذت یاد دادن شنا به یک بچه، درباره پختن غذا برای یک دوست قدیمی، و درباره حس کردن شن های ساحل با دست و صدای موج ها در تاریکی ساحل است...
فیلم مهتاب برگرفته از کتابی با نام «پسران سیاهپوست زیر نور مهتاب آبی دیده می شوند» نوشته آلوین مککارنی است که توسط بری جنکینز نوشته و کارگردانی شده و یکی از بهترین فیلم های سال و یکی از مهمترین فیلم های دهه اخیر است.
مهتاب سه برهه زمانی از زندگی یک پسر سیاهپوست در دوران کودکی، دبیرستان و بزرگسالی را نشان می دهد. هر کدام از این سه بخش با نامی که در آن مقطع روی این فرد می گذارند آغاز می شود:کوچولو، شایرون، سیاه!
یک سوال مرکزی در فیلم وجود دارد «تو کی هستی شایرون؟» این پرسش تمام درونمایه و زیر بنای فیلم مهتاب است و فیلم تلاش می کند در طول زندگی این فرد به این پرسش پاسخ بدهد.
فیلم با بخش نخستین که «کوچولو» نام دارد آغاز می شود. «کوچولو» فصل اول زندگی این شخص است. ما شایرون کوچولو (با بازی الکس هیبرت) را می بینیم که از دست چند پسربچه که قصد آزار و اذیت او را دارند می گریزد و وارد ساختمانی متروکه می شود. یکی از بچه ها پنجره را با سنگ می شکند ولی بقیه پنجره ها قبلاً شکسته و با صفحه های چوبی بسته شده اند. اینجاست که که «خان» (با بازی خیره کننده ماهر شالاعلی) با برداشتن یکی از آن صفحه هایی که پنجره را مسدود کرده وارد می شود، و پسر بچه بابت اینکه از پنجره وارد شده است از او عذرخواهی می کند. وقتی این دو به همدیگر نگاه می کنند گویی «خان» کودکی خود را می بیند و شایرون آینده ی خود را. «خان» یک مواد فروش محلی است و شایرون را به خانه ی خود که با دختری به اسم ترسا (جانل مونای) در آن زندگی می کند، می برد. این خانواده ی جدیدی برای شایرون است. خانواده ای به جای خانواده اصلی او که مادر معتادی (با بازی نائومی هریس) در آن وجود دارد که هیچ توجهی به او نمی کند و شایرون را کاملاً رها کرده.
سکانسی که «خان» شایرون کوچولو را به اقیانوس می برد تا به او شنا کردن را یاد بدهد یکی از خیره کننده ترین سکانسهای فیلم است که کل مفهوم فیلم در آن خلاصه شده است. «خان» به او شنا و خوابیدن روی امواج را یاد می دهد تا او در دریای پرتلاطم غرق نشود.
وقت شام خوردن «خان» به شایرون می گوید «تو باید با خودت تصمیم بگیری که در آینده می خوای چه کسی بشی». شایرون که به خاطر کشیدن مواد مادرش با او اینطوری برخورد می کنند از «خان» می پرسد «تو مواد می فروشی؟» «خان» پاسخی نمی دهد ولی چشمان اش غوغا می کند. و با همان نگاه، اندوه عمیقی به بیننده منتقل می شود. چون مواد مخدر زندگی شایرون و مادرش را نابود کرده او آنجا سر آن میز کنار آنها غذا می خورد. شایرون دوباره از «خان» می پرسد: «تو به مادر من مواد می فروشی؟» و میز را ترک می کند. نگاه های خیره کننده ماهرشالا علی در این سکانس ها بی نظیر است و یکی از بهترین بازی های سالیان اخیر را به نمایش می گذارد.
در بخش دوم فیلم که «شایرون» نام دارد ما شایرون کوچولو را می بینیم که به یک نوجوان لاغر اندام (با بازی آشتون ساندرس) تبدیل شده است. او همچنان در مدرسه ناسازگار است و قلدرهای کلاس او را مسخره می کنند که مثل دختر ها است. او در مواجه با همکلاسی خودش «کوین» (جیدن پینر) درمی یابد چه گرایشاتی دارد و «کوین» است که او را تشویق می کند مقابل قلدرهای مدرسه بایستد. مادرش همچنان وضعیت خرابی دارد و به خاطر مصرف مواد کاملاً زوال عقل اش را از دست داده است. رابطه شایرون و «کوین» در یک شب مهتابی صمیمی تر می شود.
در فصل سوم فیلم که «سیاه» نام دارد ما شایرون را می بینیم که حالا از یک نوجوان لاغر اندام به مردی عضلانی و قوی هیکل (با بازی تریونت رودس) تبدیل شده است و فروشنده ی مواد مخدر است. او حالا کاملاً تبدیل به همان «خان» بخش نخستین فیلم شده است و دقیقاً کارهای او را انجام می دهد. او حالا کاملاً قوی شده، و دندان های طلا گذاشته، ولی درون اش همچنان مردّد و ترسوست و البته مثل همیشه در جستجوی خودش است.
مهتاب فیلم غم انگیزی است. تراژدی فیلم، در درون شخصیت های داستان می تراود و منجر به بحران های طوفانی اجتماعی متعددی می شود که در انتظار کسانی است که سیاه پوست و فقیر هستند و در آمریکا زندگی می کنند. فیلم به ما می گوید همانطور که شما نمی توانید آب و هوای یک منطقه را تغییر بدهید، قادر به تغییر وضعیت سیاه پوستان آمریکا که دقیقاً مثل آب و هوای یک منطقه است نیز نیستید.
در مهتاب نمادها غوغا می کنند. شما هیچ فرد سفید پوستی در فیلم نمی بیند حتی در مدرسه. آنها همیشه پشت شان به دوربین است. ولی در همه جای فیلم از رنگ سفید استفاده شده است. رنگ لباس ها، دیوارها، حتی جارویی که زمین را تمیز می کند، و غذایی که کوین برای شایرون درست می کند. حتی سر کلاس استاد درباره گلبول های سفید توضیح می دهد!
بازی تمام بازیگران در اوج است. سه بازیگری که در سه بخش فیلم نقش شایرون را بازی می کنند با نگاه های عمیقشان غوغای درونی شان را به مخاطب القا می کنند. در این میان ماهرشالا بی نظیر است.
فیلم با نمایش جزئیات کاملاً موفق می شود به ما نشان دهد چگونه شخصیت «کوچولو» در بخش اول فیلم، تبدیل به «سیاه» در بخش آخر می شود. جمله «به کسی اجازه نده تو رو تبدیل به چیزی کنه که دوست نداری»در این فیلم نشان می دهد روابط اجتماعی، جامعه، و موقعیت های اجتماعی، گاهی چگونه شما را به فردی تبدیل می کند که دوست ندارید بشوید.
وقتی در بخش اول فیلم، شایرون کوچولو توسط «خان» یاد می گیرد چگونه در دریای مواج (که همان نماد جامعه است) شنا کند، دقیقاً این را در ذهن بیننده می گذارد که شایرون کوچکی «خان» و «خان» آینده شایرون است. و رابطه شایرون و «کوین» در خارج از دریا، یعنی ساحل در زیر نور مهتاب و شام خوردن آنها در کافه به ما یادآوری می کند که شایرون چه کسی بوده هست و خواهد بود...
در پایان فیلم ما «کوچولو» را می بینم که پشت به ما روبروی دریا ایستاده و در حال تماشای امواج دریاست. او برمی گردد تا ببیند ما به پسری سیاهی که زیر نور مهتاب آبی دیده می شود چگونه می نگریم؟
موحد منتقم
در همین رابطه دیگر نقدهای موحد منتقم را بر فیلمهای روز سینمای جهان، در سایت پرده سینما بخوانید
تبدیل مباحث نژادی به یک وحشت واقعی! نقد و بررسی فیلم «برو بیرون» ساخته جردن پیل
به هیچکس اجازه نده تو رو تبدیل به چیزی کنه که دوست نداری؛ نقد و بررسی فیلم «مهتاب» ساخته بری جنکینز
ترس واقعی شما درونتان است! نقد و بررسی فیلم «شب هنگام می آید» ساخته تری ادوارد شولتس
انتشار مقالات سایت "پرده سینما" در سایر پایگاه های اینترنتی ممنوع است. |
|