نگاهی به اقتصاد سینمای ایران در سه ماهه اول سال جاری

سینمای ایران در سال 89 عملاً ورشکسته شد! از پانزده فیلمی که از ابتدای سال اکران شدند تنها فیلم پوپک و مش ماشاالله بود که  توانست از مرز 900 میلیون فروش عبور کند. دیگر فیلم ها عملاً شکست سنگینی خوردند. حتی تسویه حساب که 700 میلیون تومان فروخت هم یک فیلم شکست خورده محسوب می شود. فیلم سه سال پیش با هزینه 400 میلیونی ساخت شده. در شرایطی که 60% کل فروش فیلم به سینمادارها، شهرداری، اماکن و... می رسد و سهم تهیه کننده  40 تا 45 فروش فیلم است این نتیجه درخشانی نیست. چراکه با این احتساب در خوشبینانه ترین حالت سهم تهیه کننده از فروش این فیلم چیزی حدود 280 میلیون تومان می باشد. و اگر باز در خوشبینانه ترین حالت  80 میلیون هزینه تبلیغات فیلم باشد (که قطعاً بیشتر از این است!) چیزی حدود 200 میلیون تومان به تهیه کننده فیلم رسیده است. فکرش را بکنید یک سرمایه 400 میلیونی بعد از سه سال به این وضع بیافتد. تهیه کننده به رنگ ارغوان هم که رسماً اعلام کرد فیلم با فروش 600 میلیونی اش در گیشه شکست خورده است.

دموکراسی تو روز روشن وضعیتی بدتر از تمام از دیگر فیلم ها بدارد. فیلم با هزینه 800 میلیونی تهیه شده است که در تهران هنوز نتوانسته از مرز 600 میلیون تومان عبور کند. اگر همان فرمول بالا را پیاده کنیم (40%به تهیه کننده می رسد و...) سهم تهیه کننده چیزی حدود 240 میلیون تومان شده است، که باز اگربخواهیم هزینه تبلیغات گسترده فیلم را در نظر بگیریم چیزی باقی نمی ماند!

این فروش های ضعیف در حالی اتفاق می افتد که به رنگ ارغوان و تسویه حساب و دموکراسی تو روز روشن و پوپک و مش ماشالله از مدعیان کسب فروش یک میلیاردی در تهران بودند و قیمت بلیط ها با آغاز سال نو به طرز سرسام آوری افزایش داشته است. مشکل اینجاست در گیشه امسال برخلاف سال قبل حتی دیگر کمدی های سطح پایین هم نمی فروشند. دو فیلم آخر «پویا فیلم» که تهیه کننده اغلب این آثار است آقای هفت رنگ و سلام بر عشق تجربه سختی در گیشه داشتتند. آرش معیریان هم که سالهای دورتر با فیلم های کما و شارلاتان جمعیت میلیونی را به سینماها می کشاند، باز همان فرمول ها را در شیر و عسل پیاده کرد و نتیجه اش فروش ضعیف 300 میلیونی در تهران با بلیط 4000 تومانی شد! یعنی چیزی حدود 75000 نفر فیلم را دیده اند! سعید سهیلی هم که دو سال پیش فیلم چارچنگولی را بر پرده داشت و حدود 1.100.000.000تومان فروش کرد، امسال ازدواج در وقت اضافه را بر پرده دارد که تا الان 200 میلیون تومان فروخته است و نهایت فروش اش در بهترین حالت 250 میلیون تومان می شود.

آل به تهیه کنندگی علی معلم که تبلیغاتش از دو سال پیش و از مرحله پیش تولید آغاز شده بود، در بدترین زمان ممکن اکران شد و فقط 230 میلیون تومان فروخت. آل هم از بحران سینمای ایران در امان نماند و اگر حداقل هزینه فیلم را 800 میلیون در نظر بگیریم آن وقت به عمق فاجعه پی می برید!

طهران، تهران داریوش مهرجویی هم  250 میلیون فروخت. داریوش مهرجویی پس از فیلم توقیف شده سنتوری که امید زیادی به فروش اش می رفت دست به ساخت این فیلم زد. فیلم هرچند که نظرات نسبی منتقدان را برانگیخت ولی نظر مردم را جلب نکرد. هیچ عبدالرضا کاهانی که تبلیغ محکمی مثل «توقیف فیلم» را به عنوان برگ برنده داشت نیز، در گیشه کاری از پیش نبرد و 250میلیون تومان فرخت.

حسن فتحی هم که سال گذشته فیلم 350 میلیونی پستچی سه بار در نمی زند را در اکران داشت، امسال فیلمش بدون تبلیغات روانه اکران گردید و تا این زمان حدود 100میلیونی فروخته است که به قول تهیه کننده اش هنوز خرج تبلیغات فیلم در نیامده است!

دختران قاسم جعفری هم از فوق شکست خوردگان امسال بود. فیلم به طرز عجیبی فروش زیر 100میلیون را تجربه کرد و پس از تجربه نا موفق گرگ و میش که 100میلیون فروخت این بار این فیلم فقط 85 میلیون فروخت.

کودک و فرشته هم در چندین تک سانس روی پرده بود و  دو میلیون تومان فروش کرد که فروش اش جای هیچ بحثی ندارد.

در این بین اما پوپک و مش ماشاالله و فیلم تحسین شده ی طلا و مس توانستند گلیم خودشان را از آب بیرون بکشند. پوپک و... در تهران 930 میلیون فروخت که با توجه به افتتاحیه طوفانی اش (110میلیون عرض سه روز) نوید اولین فیلم میلیاردی امسال را می داد که در نهایت نتوانست از 930 میلیون بیشتر بفروشد.

طلاو مس هم تا این زمان 400 میلیون تومان در تهران فروخته است. این فیلم که با استقبال خوب  منتقدان روبرو شده است به نظر بنده موفق ترین فیلم سال است. فیلمی که بدون هیچ ستاره و کمترین بودجه، هم با استقبال منتقدان روبرو می شود و هم در گیشه فروشی فراتر از انتظار دارد.

مجموع فروش فیلمها در امسال تا اینجای کار 4.700.000.00 تومان شده است. سال گذشته تا الان فیلمها نزدیک به 7.700.000.000 میلیون تومان فروش داشتند. چیزی درحدود  سه میلیارد افت فروش! بعضی از کارشناسان طرز فکر اشتباهی دارند و می گویند اخراجی ها2 در سال قبل یک پدیده بود و اگر فروش آن را در نظر نگیریم، فروش امسال با سال گذشته تا اینجای کار برابر می شود! این حرف مثل این می ماند که سال بعد اگر فروش فیلمها کمتر از امسال شد بگوییم فروش پوپک و مش ماشالله خیلی زیاد بود اگر آنرا حذف کنیم درست می شود!

با نگاهی به لیست فیلمهای آماده اکران به این نکته می رسیم که غیر از سه فیلم مثل سن پترزبورگ و پسر آدم دختر حوا و آتشکار، فیلمی نیست که بتواند مخاطبان را به سینما ها بکشاند. البته  اینگونه که پیداست پسر آدم دختر حوا قرار بوده اکران شود که باز به دلایل نامعلومی فیلم دیگری جایش اکران شده و سن پترزبورگ هم هنوز درگیر مسائل فنی است و آتشکار هم اگر اکران شود به صورت محدود است!

در این بین معاونت سینمایی طرح از پیش شکست خورده «جدول زمان بندی اکران» را مطرح می کند که یک عقب گرد کامل برای سینمای ایران است. طرحی که اولویت اکران را به فیلمهای جشنواره فجرداده است. درحالی که فیلمهای جشنواره عموماً رضایت مخاطب عام سینما را در بر ندارد. به فیلم های  سال گذشته نگاه کنید ببینید چند درصد فیلمهای پرفروش در جشنواره شرکت کرده بودند؟

طرح اکران فیلمهای روز سینمای جهان دیگر طرحی است  که جای بحث زیادی دارد ولی می تواند در جذب یک قشرخاص سینمارو بسیار موفق عمل کند. نگاه کنید به آمار فروش فیلم چشم که در یک تک سانس 23 میلیون تومان در طول یک ماه فروش داشته است (10برابر کودک و فرشته) و یا فروش فیلم کینه در سال قبل که حدود 95 میلیون در یک تک سانس در طول سه ماه فروخته بود! با همه جرح و تعدیلی که به نظر من چیزی از فیلم های مذکور باقی نمانده بود!

اگر فکری اساسی به حال سینمای ایران نشود تا چند سال بعد با  ابن وضع فروش سینماها باید یا فوتبال لیگ برتر نمایش دهند یا محلی برای برگزاری مراسم عروسی و ختم باشند!