استودیوهای مهم هالیوود برای تقویت سودآوری فیلم‌های خود و پایین آوردن خطرات مربوط به سرمایه‌گذاری‌های عظیم راه‌هایی پیدا کرده‌اند.

به گزارش خبرآنلاین، امسال شاهد فیلم‌هایی چون جنگ‌های ستاره‌ای (1977) که یک نسل را تعریف کرد یا آواتار (2009) که به لحاظ تکنیکی مرزها را پشت سر گذاشت، نبودیم، اما 2013 همچنان سال بلاک‌باسترها یا فیلم‌های پرهزینه و مستعد فروش هالیوودی بود.

امسال 26 فیلم با هزینه بالغ بر 100 میلیون دلار توسط استودیوهای مهم هالیوود توزیع شد که از قبل هم بیشتر است. این فیلم‌ها احتمالا ده‌ها میلیارد دلار در بازار جهانی درآمدزایی کردند که نتیجه آن نزدیک شدن به رکورد 35 میلیارد دلاری ثبت‌شده در 2012 است.

بعضی از این فیلم‌ها در گیشه‌های فروش عملکرد بدی داشتند. رنجر تنها با بازی جانی دپ به زحمت هزینه 250 میلیون دلاری (با حساب هزینه تبلیغات) خود را برگرداند، اما در مجموع وزنه فیلم‌های بسیار موفق، سنگینی کرد: آیرون من 3 حدود 1.2 میلیارد دلار در دنیا فروخت و ضمن اینکه پرفروش‌ترین فیلم بازار جهانی و بازار آمریکای شمالی شد، پنجمین فیلم پرفروش تاریخ سینما هم شد.

با وجود موفقیت‌ها، همچنان در هالیوود نگرانی‌هایی درمورد افزایش خطرناک هزینه تولید بلاک‌باسترها هست.

ورشکسته‌ها

استیون اسپیلبرگ مرد کهنه‌کار هالیوود اوایل سال گفت: در نهایت یا شاهد یک درون‌پاشی هستیم یا یک فروپاشی بزرگ. سه یا چهار یا حتی شاید نیم دوجین از فیلم‌های پرهزینه به زمین می‌خورند که این الگو را تغییر خواهد داد.

این اتفاق قبلا هم روی داده است. در 1980 فیلم دروازه بهشت عملا شرکت یونایتد آرتیستز را ورشکست کرد. بودجه این فیلم وسترنِ پر شاخ و برگ از کنترل خارج شد. فیلم در گیشه به سختی شکست خورد و یونایتد آرتیستز برای بقا زیر نظر شرکت مترو گلدوین مه‌یر رفت.

جالب اینجاست که اسپیلبرگ تقریبا یک‌تنه مبدع ژانر بلاک‌باسترها بود. وقتی در 1975 فیلم آرواره‌ها به کارگردانی او روی پرده سینماها رفت، هالیوود متوجه شد تولید چند فیلم پرهزینه در سال که برای تماشاگران بیشتر جذاب باشد، سودآورتر از تولید ده‌ها فیلم کم‌هزینه است. و به این شکل یک الگوی تجاری متولد شد. از آن زمان به بعد هزینه تولید فیلم‌ها سر به فلک کشید و شایستگی‌های هنری در اولویت بعدی قرار گرفت.

ناظران در هالیوود می‌گویند به لحاظ آماری این مسئله قطعی است که یک شکست مطلق دیگر مانند دروازه بهشت و دنیای آب‌ در 1995، جایی همین حوالی است. تفاوت اینجاست که به اعتقاد آن‌ها استودیوهای هالیوود مدرن خود را برای روبرو شدن با این مسئله مجهز کرده‌اند.

پس از موج در اختیار گرفتن شرکت‌های فیلمسازی کوچک در دهه‌های 1980 یا 1990، شش استودیو مهم هالیوود که بازار فروش جهانی فیلم‌ها را تحت کنترل دارند، اکنون بخشی از یک مجتمع رسانه‌ای عظیم هستند. آن‌ها برای تقویت سودآوری فیلم‌های خود و پایین آوردن خطرات مربوط به این چنین سرمایه‌گذاری‌های عظیم راه‌هایی پیدا کرده‌اند.

اولین کاری که استودیوها انجام داده‌اند، در اختیار گرفتن شرکت‌های کوچک برای مشارکت با آن‌ها در سرمایه‌گذاری است تا از این طریق خود را کمتر در معرض شکست‌های تجاری احتمالی قرار بدهند.

جریان‌ درآمد

دومین کار استودیوها این است که کاری کرده‌اند موفقیت تجاری فیلم‌هایشان قطعی باشد.

تحقیق اخیر جان سجویک و مایک پاکورنی استادان بریتانیایی رشته سینما نشان می‌دهد که فیلم‌های بلاک‌باستر نه تنها در 20 سال اخیر سودآورتر شده‌اند، بلکه این سودآوری، قطعی است: در اواخر دهه 1980 تنها 50 درصد فیلم‌های استودیویی سودآور بودند. در سال 2009 این میزان به 90 درصد رسید. به همین شکل، تعداد فیلم‌های کاملا شکست‌خورده خیلی کم شده است.

سجویک می‌گوید: استودیوها، بی‌رحمانه در بازگشت سرمایه خود ماهر شده‌اند. هالیوود در این زمینه هر روز بهتر از روز قبل عمل می‌کند. هر چه بیشتر پول خرج کنید، بیشتر درمی‌آورید. به نظر من این یک الگوی بسیار موفق است.

اما استودیو چطور به این الگو رسیدند؟ قدم اول ایجاد جریان درآمدی بود. در اولین روزهای هالیوود، 100 درصد درآمدها از فروش بلیت حاصل می‌شد. اکنون این میزان به 20 درصد رسیده است. باقی پول از مجوزهای پخش تلویزیونی، فروش نسخه‌های دی‌وی‌دی و دیگر معاملات تجاری و بازرگانی حاصل می‌شود.

چارلز اکلند استاد رشته مطالعات ارتباطی در دانشگاه کنکوردیا در مونترال و مولف کتاب Screen Traffic، می‌گوید: فیلم‌های بلاک‌باستر واقعا فیلم نیستند. آن‌ها در حقیقت الگوهای کاری بسیار پیچیده هستند که با لوازم متفاوت در همه نوع صنایع ارتباط دارند.

قدم دوم، هدف قرار دادن بازاری فراتر از بازار داخلی آمریکای شمالی - که در آن تعداد تماشاگران واقعا افزایش پیدا نمی‌کند - و پیدا کردن بازارهای در حال رشد مانند چین بود.

آیرون من 3 دو سوم درآمد خود را بیرون از ایالات متحده به دست آورد. نسخه چینی فیلم حتی چهار دقیقه بیشتر از نسخه اصلی است که در آن بازیگران و ده‌ها کالای چینی حضور دارند.

آیرون من 3 (Iron Man 3) / فروش جهانی: 1.214 میلیارد دلار / بودجه: 200 میلیون دلار

در نهایت، استودیوها به لحاظ نوع فیلم‌هایی که تولید می‌کنند، جوری عمل می‌کنند که احتمال خطر به حداقل برسد. آن‌ها بجای فرصت دادن به کارگردانان جدید و ایده‌های بدیع، به مجموعه‌های سینمایی که امتحان خود را پس داده‌اند، بازسازی‌ها و اقتباس‌های ادبی رو می‌آورند. 

تجربه مشترک

در فهرست 10 فیلم پرفروش سال 2013 تنها دو فیلمنامه جدید - انیمیشن خانواده کرود و حماسه سه‌بعدی جاذبه - حضور دارند. در سال 2011 و 2012 هیچ فیلمی با این ویژگی در فهرست 10 فیلم پرفروش سال نبود.

با این حال، هالیوود همچنان با چالش‌هایی روبروست. مدیران اجرایی در سال‌های اخیر با فروپاشی واقعی فروش نسخه‌های دی‌وی‌دی آن هم در بحبوحه رشد سرویس‌های نمایش آنلاین مانند نت‌فلیکس، روبرو بوده‌اند.

اما شاید در درازمدت مشکل نگران‌کننده چیزی است که اکلند به آن ورشکستگی زیبایی‌شناختی می‌گوید.

الگوی تجاری بلاک‌باسترها لزوما به تولید فیلم‌های بد می‌انجامد. این تفکر که هالیوود به قیمت حذف سینمای جدی صرفا تولید فیلم‌های عامه‌پسند را در دستور کار قرار داده، باعث شده که استعدادهای فیلمنامه‌نویسی به شکلی فزاینده به تلویزیون رو بیاورند.

در شرایطی که مجموعه‌های سینمایی بلاک‌باستر همچنان میلیاردها دلار درآمدزایی دارند، نشانه کمی هست که هالیوود بخواهد راه خود را عوض کند.

اکلند می‌گوید: اگر می‌خواهید یک تجربه مشترک داشته باشید، چیزی که همه از آن بگویند، به سینما بروید. بلاک‌باسترها جایگاهی ثابت در هالیوود دارند و قرار نیست به این زودی از آنجا بروند.

بی‌بی‌سی / 26 دسامبر / ترجمه: علی افتخاری