انتخاب فیلم سینمایی گذشته ساخته اصغر فرهادی به عنوان نماینده ایران در بخش فیلم خارجی‌زبان جوایز اسکار 2014 بحث‌هایی را در محافل سینمایی به همراه داشته است.

یکشنبه در فاصله دو روز مانده به اتمام مهلت ارسال فیلم‌ها به بخش خارجی‌زبان جوایز اسکار فیلم خارجی‌زبان، نماینده ایران در اسکار 2014 مشخص شد.

کمیته انتخاب فیلم ایرانی برای حضور در اسکار فیلم فرانسوی‌زبان گذشته به کارگردانی اصغر فرهادی را به نمایندگی از کشورمان به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی معرفی کرد.

به گزارش خبرآن لاین فیلم فرهادی در حالی نماینده ایران در جوایز اسکار شد که کمیته انتخاب فیلم ایرانی در جلسات اولیه فهرستی شامل 12 فیلم را برای بررسی‌های بیشتر مد نظر قرار داد و در ادامه دو فیلم گذشته و دربند ساخته پرویز شهبازی را به عنوان نامزدان نهایی انتخاب کرد.

انتخاب گذشته از این جهت که تمام فیلم در پاریس فیلمبرداری شده و داستان آن هم در فرانسه اتفاق می‌افتد و بیشتر عوامل آن غیرایرانی هستند، بحث‌هایی را در محافل سینمایی به همراه داشته است. گروهی اعتقاد دارند فیلم فرهادی با توجه به این شرایط  نمی‌تواند نماینده سینمای ایران در اسکار باشد.

هرچند اعتراض‌های منتقدان انتخاب فیلم فرهادی، قابل بحث است، اما برابر با قوانین ویژه جایزه فیلم خارجی‌زبان می‌توان این‌طور استدلال کرد که گذشته شرایط حضور در بخش فیلم خارجی‌زبان را دارد.

برابر با بند E بخش واجد شرایط بودن از قانون سیزدهم آکادمی علوم و هنرهای سینمایی که قوانین ویژه جایزه فیلم خارجی‌زبان در آن تصریح شده (اینجا)، «کشور ارائه‌دهنده باید تصدیق کند که کنترل خلاقانه فیلم ارائه‌شده عمدتا در دستان شهروندان یا افراد مقیم آن کشور بوده است.»

ملیت دست‌اندرکاران تولید یک فیلم می‌تواند در تصمیم آکادمی در این‌که فیلمی را در بخش خارجی‌زبان واجد شرایط بداند، موثر باشد. تاکنون چند فیلم به همین دلیل از سوی آکادمی رد شده‌اند.

سال 2007 فیلم هوس، احتیاط به کارگردانی آنگ لی از سوی تایوان برای شرکت در هشتادمین دوره جوایز اسکار معرفی شد، اما آکادمی فیلم را نپذیرفت.

سخنگوی آکادمی آن سال در توضیح این تصمیم گفت: «این فیلم شایسته حضور در بخش فیلم خارجی نبود، چون قوانین ایجاب می‌کند از میان عوامل تولید یک فیلم، صرف نظر از تهیه‌کننده، کارگردان و نویسنده، حداقل در چند بخش افرادی با ملیت کشوری حضور داشته باشند که آن فیلم را به آکادمی معرفی کرده است. مدیر فیلمبرداری، تدوینگر، آهنگساز، طراح صحنه، طراح لباس، صداگذار و هیچ یک از بازیگران اصلی هوس، احتیاط تایوانی نیستند.»

درمورد فیلم گذشته، با توجه به اینکه کارگردان (فرهادی)، فیلمنامه‌نویسان (فرهادی و معصومه لاهیجی)، یکی از بازیگران اصلی (علی مصفا) و مدیر فیلمبرداری (محمود کلاری)، ایرانی هستند، به نظر می‌رسد فیلم تا حد زیادی ویژگی‌های مورد نظر در بند E را داشته باشد.

گذشته برابر با دیگر بندهای بخش واجد شرایط بودن نیز برای حضور در بخش فیلم خارجی‌زبان مشکلی ندارد.

در بند A آمده: «فیلم ارائه‌شده باید ابتدا از 1 اکتبر 2012 تا 30 سپتامبر 2013 در کشور معرفی‌کننده نمایش داده شده باشد. فیلم‌های معرفی شده باید حداقل هفت روز پیاپی در یک سینما به نمایش درآمده باشند و نمایش آن‌ها با فروش بلیت همراه باشد.»

دیگر موارد این بند به موارد تکنیکی چون نمایش فیلم ارائه‌شده به صورت نسخه‌های 35 یا 70 میلی‌متری، یا قالب دیجیتال 24 یا 48 فریم و... اختصاص دارد که همه این موارد درمورد گذشته صدق می‌کند.  

برابر با بند B، «نمایش فیلم در موعد مقرر باید همراه با تبلیغات تجاری و به شکل طبیعی و مرسوم در صنعت باشد. اکران فیلم در ایالات متحده ضروری نیست.»

بند C تصریح می‌کند: «فیلم معرفی‌شده نباید پیش از اکران تجاری در سینما از تلویزیون یا اینترنت پخش شده باشد.»

در بند D هم آمده است: «دیالوگ‌های فیلم چه در نسخه اولیه چه در نسخه نهایی باید عمدتاً به زبان یا زبان‌هایی غیر از انگلیسی باشد. بودن زیرنویس به زبان انگیسی و به صورت دقیق، ضروری است.»

با این حال، در نهایت برابر با بند F، تصمیم نهایی درباره همه موارد ذکر شده با خود آکادمی است.

تصمیم درمورد شایسته نبودن یک فیلم برای حضور در بخش خارجی‌زبان عموماً پیش از نامزد شدن یک فیلم روی می‌دهد. تنها استثنا جایی در دنیا (1992) نماینده اروگوئه در شصت و پنجمین دوره جوایز آکادمی بود که هرچند نامزد اسکار شد، اما چون به تشخیص آکادمی بیشتر عوامل آن اروگوئه‌ای نبودند، از رای‌گیری نهایی خارج شد.

نکته دیگر اینکه از سال 2006 فیلم‌های معرفی‌شده لزوماً نباید به زبان کشور معرفی‌کننده باشند. این قانون تا پیش از آن اجازه نمی‌داد کشورها فیلم‌هایی را به اسکار بفرستند که بخش زیادی از دیالوگ‌های آن به زبانی غیر از زبان بومی کشور معرفی‌کننده است.

مهلت ارسال فیلم‌های خارجی‌زبان به آکادمی اول اکتبر (9 مهر) به پایان می‌رسد.

اسامی پنج نامزد نهایی بخش اسکار فیلم خارجی‌زبان پنجشنبه 16 ژانویه 2014 (26 دی) همراه نامزدان دیگر بخش‌ها اعلام خواهد شد.

هشتاد و ششمین دوره جوایز آکادمی یکشنبه دوم مارس (بامداد دوشنبه 12 اسفند به وقت ایران) در دالبی تیه‌تر در هالیوود اند هایلند در لس آنجلس برگزار می‌شود.