علیرضا رضاداد دبیر جشنواره‌ فیلم فجر که این روزها سخت مشغول تدارک برگزاری این رویداد هنری است، درباره‌ برخی مسایلی که این روزها درباره‌ این رویداد هنری مطرح می‌شود به برخی سوالات ایسنا پاسخ داد.

تغییرات مقررات جشنواره‌ی فیلم فجر نسبت به سال گذشته جزیی بوده است، چون فرصتی نداشتید به همین تغییرات بسنده کردید یا نه به نظر شما مقررات مطلوب است؟

-جشنواره‌ فیلم فجر یک جشنواره با مختصات خودش است که از بابتی به برخی جشنواره‌ها شبیه است و از جهتی می‌توان گفت شبیه خودش است و شباهتی با بسیاری از جشنواره‌ها ندارد. من در چند دوره مقررات جشنواره را بازنگری کرده‌ام و میدانم که تغییرات جزئی در مقررات خیلی مشکلی را حل نمی‌کند و فقط وقت ما را به خودش اختصاص می‌داد که با کمبود وقتی که داشتیم فکر کردم امسال از این مساله بگذریم تا هم در طول برگزاری ملاحظات جدید سینما و جامعه سینمایی دقیق‌تر استخراج بشود و به نقاط قوت و ضعف بیشتر دست پیدا کنیم. به هر حال من حذف سینمای آسیا و تبدیل یک بخش به یک جایزه ویژه آسیا را صحیح نمی‌دانم و فکر می‌کنم زحمات زیادی برای ایجاد و طراحی بخش سینمای آسیا کشیده شده بود و ادغام دو بخش معنویت که اولویت موضوعی ما و مسلمانان بود با حوزه جغرافیایی و سازنده مسلمان و ایجاد یک بخش به نام سینمای سعادت برای رقابت سینمای جهان اسلام نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای فرصت‌های ما در آسیا باشد. از سوی دیگر من از قبل هم نظرات ویژه‌ای درباره بخش بین‌الملل و استقلال این بخش و برگزاری‌اش در زمانی دیگر با مخاطبان اختصاصی‌تر داشتم و دارم که با سرعت و گسترش محصولات سینمایی در جهان مسائل این بخش جدی‌تر هم شده و باید توسط یک گروه کارشناسی بررسی بشود و مدیریت سینما نسبت به آن به عنوان یک جشنواره مستقل موضع مشخص داشته باشد. از سوی دیگر توجه داریم که ما در این بخش اهداف و ملاحظات و ویژگیهایی داریم که ما را با دیگران متفاوت می‌کند و ما هم از این تفاوت استقبال می‌کنیم . همه اینها دلایلی بود که من فکر کردم در یک فضای شتابزده تغییرات اساسی امکانپذیر نیست و به مصلحت هم نبود. لذا به چند تغییر جزیی بسنده کردیم تا پس از پایان جشنواره و برای دوره‌های بعد بتوانیم کار موثرتری انجام بدهیم.

آخرین فرصت را برای ارایه نسخه‌ فیلم‌ها 20 دی ماه در نظر گرفتید، برای هیچ فیلمی استثناء قائل نخواهید شد (با توجه به سابقه کارگردانش)

-تلاش ما این است که بر اساس واقعیت‌ها، هیئت انتخاب با آثار برخورد کند و به فیلم‌ها اعلام کرده‌ایم که با توجه به زمانی که برای تبدیل نسخه‌ها به فرمت دیجیتال مورد نیاز است، لازم است که تا 20 دی نسخه نهایی را به ما بدهند، برهمین اساس ما اگر بازبینی هیئت انتخاب را به گونه‌ای سامان بدهیم که تا پایان آذر و اوایل دی تمام شود خود بخود فرصت 20 روزه‌ای وجود دارد که اگر فیلم‌ها هنوز تکمیل هم نشده باشد، در این فاصله می‌تواند کامل شود و به‌هر حال ما تا نیمه دی می‌توانیم یک ارزیابی دقیق برای زمان آماده شدن فیلم برای تبدیل به نسخه دیجیتال داشته باشیم و برهمین اساس اسامی فیلم‌ها را اعلام کنیم و البته‌ تا آماده شدن جدول هم برای خارج کردن فیلم‌هایی که نرسیده‌اند زمان داریم.

امسال کارگردان‌های شاخصی در جشنواره فیلم دارند، این روند کار شما و داورانتان را سخت خواهد کرد،قصد ندارید تهمیدی بی‌اندیشید؟ مثلاً فیلمی مثل رستاخیز قطعاً از لحاظ پروداکشن با هیچ فیلم دیگری نمی‌تواند رقابت بکند.

-من از این تجربه امسال که همانگونه که شما هم اشاره کردید تجربه سختی است خوشحالم و امیدوارم که این تجربه به اعتلای سینمای ایران منجر شود. سالهای سخت داوری سالهای پربار سینمای ایران است و این را برای سینمای ایران باید به فال نیک گرفت. ما نگران داوری فیلم‌ها و مقایسه آنها با همدیگر نیستیم چون به هر حال همه آنها در ساختار سینمای داستانی هستند و قابل مقایسه و رقابت هستند. این حق همه فیلم‌هاست که از ظرفیت‌های جشنواره استفاده کنند و یا به اقتضای شرایط فیلمشان پیشنهاد ویژه‌ای برای فیلمشان داشته باشند.اگر منظورتان این است که ما مثلاً این فیلم را وارد رقابت نکنیم که باید توجه کنیم ما حقی برای اینکه درباره فیلمی چنین تصمیمی بخواهیم بگیریم نداریم و این جزو حقوق خود فیلمسازان است. ما در چهارچوب مقررات و روال جشنواره با فیلم‌ها روبرو می‌شویم و ممکن است با توجه به محدودیتهای مقررات و حد معمول فیلم‌های منتخب هیئت انتخاب به نتایجی برسیم که فعلاً و تا قبل از پایان بازبینی هیئت انتخاب اظهار نظر در این‌باره شتابزده است.

امسال جشنواره‌ی فیلم فجر بخش خارج از مسابقه ندارد؟

-در حقیقت باید بگوییم بخش مستقل میهمان نداریم، چون ممکن است برخی فیلم‌ها مثل برخی سال‌ها با توجه به مقررات جشنواره به عنوان خارج از مسابقه نمایش داده شوند.

چه پیش‌بینی برای کاخ جشنواره کرده‌اید تا مشکلات چند سال قبل تکرار نشود!( از لحاظ حجم مراجعه‌کننده)

-اول اینکه برای کاخ مدیریت مستقلی در سطح قائم مقامی دبیر جشنواره پیش‌بینی کرده‌ایم که هم برای استقبال از گروههای فیلمسازی و هم اداره کاخ در موقعیت قابل توجهی بتوانند فعال باشند و میزبان خوبی برای جامعه سینمایی باشیم. ما جشنواره را به نمایندگی از جامعه سینمایی برگزار می‌کنیم و امیدواریم نمایندگان خوبی باشیم.

دوم هم اینکه همکاران ما در دبیرخانه و روابط عمومی و مدیریت جشنواره درتلاش هستند تا به اندازه کافی و لازم برای کاخ کارت صادر بشود و بر اساس عملکرد رسانه‌ها در طول سال و برنامه آن رسانه برای ایام جشنواره بتوانند اولویت‌ها را تعریف کنند و از ازدحام بی‌مورد جلوگیری کنند تا رسانه‌ها اعم از مکتوب یا رادیو و تلویزیون و یا رسانه‌های فعال در فضای مجازی در کنار سازندگان آثار و منتقدین و نویسندگان سینمایی بتوانند در فضایی آرام و در عین حال شاداب و زنده فیلم‌ها را ببینند و بحث و گفتگو کنند. آنچه مهم است این است که برای رسانه‌های فعال فرصت استفاده فراهم کنیم.

سومین مساله هم این است که من فکر می‌کنم بیشترین وظیفه را خود سازمان جشنواره به عهده دارد. اطلاعاتی که داریم می‌گوید که ما باید از خودمان آغاز کنیم تا مشکل حل شود و حتما این کار را می‌کنیم.

سال‌هایی که شما دبیر جشنوارهی فیلم فجر بودید، بنیاد سینمایی فارابی متولی برگزاری جشنواره می‌شد به هرحال شما مدیرعامل این بنیاد بودید، الان از فارابی چقدر کمک خواهید گرفت و در عین حال به نظر شما خوب است که فارابی متولی جشنواره‌ فجر نیست؟

-به نظر من این که فارابی متولی برگزاری جشنواره باشد یا نه و یا سازمان فجر سازمان مستقلی باشد و یا سازمان همه جشنواره‌ها یکپارچه باشد و یا روشها و ساز و کارهای دیگری هم که قابل طراحی است، فی نفسه مهم نیست. مهم این است که برگزاری جشنواره فعالیت مستقلی تلقی شود که نیروی انسانی درگیر برگزاری بتوانند متمرکز باشند بر برگزاری جشنواره و برگزاری جشنواره ساز و کار اداره آن سازمان را تحت‌الشعاع خودش قرار ندهد. برای این هدف می‌شود شیوه‌های اداره گوناگون طراحی کرد که یکی از آن شیوه‌ها برگزاری جشنواره در زیر ساخت خود موسسات وابسته به سازمان سینمایی است. این دوره در حقیقت بخشی از همکاران برگزاری همکاران فارابی هستند و بخش‌هایی از خود سازمان سینمایی و معاونت نظارت و موسسات دیگر مثل رسانه‌های تصویری و سینماشهر هم درگیر برگزاری هستند و ما داریم از همه ظرفیت‌های موجود استفاده می‌کنیم تا علاوه بر بکارگیری همه تجربه‌ها در هزینه‌ها هم صرفه‌جویی کنیم. اینکه سازمان جشنواره چگونه باشد و نقش موسسات چه باشد نکته‌ای است که باید در سازمان سینمایی بحث و جمع‌بندی شود.

شما در بخش بین‌الملل جشنواره‌ی فجر دو حکم داده‌اید یکی مشاور بین‌الملل و دیگری مدیر بین‌الملل جشنواره چه ضرورتی وجود داشت، به نظر می‌آید می‌خواستید برخی‌ها را راضی بکنید؟

-البته راضی کردن همه همکاران که قرار است با هم یک کاری را به سرانجام برسانند که کار خیلی لازم و خوبی است و انگیزه بخش است ولی اصلاً مساله ما این نبود و نیست. ما براساس وضعیت و نیازهای جدید تصمیم گرفتیم. امسال براساس تجربیات قبل بخش سینمای بین‌الملل را از فعالیت بازار و نمایش‌ها و میهمانان جدا کرده‌ایم تا قدری به طرح استقلال بخش سینمای بین‌الملل برای سال‌های آتی هم نزدیک بشویم. من ارزیابی‌ام از عملکرد خودمان در سالهای قبل این است که این تفکیک می‌تواند به برگزاری بهتر هر دو بخش کمک کند و امیدواریم که در عمل هم همین‌گونه بشود.

انتقاداتی به ترکیب سازمان جشنواره از نظر تعداد افراد شده است، چقدر این انتقادها را وارد میدانید ؟

-انتقاد چیز خوبی است ما هم از شنیدن و پذیرفتن آن استقبال می‌کنیم ولی آنهایی که این اظهارات را کردند علاوه بر اینکه به موضوع مسلط نیستند احتمالاً به کاتالوگ سالهای قبل هم یا مراجعه نکردند یا حسابشان خوب نبوده که درست بشمارند. بخشی ازهمکاران ما در این دوره از دوره‌های قبل ثابت بوده‌اند و در مجموع ما در سازمان جشنواره با نیروهای به اندازه دوره‌های قبل و شاید هم محدودتری داریم کارمان پیش می‌بریم. بخشی از این کاهش نیرو یا افزایش هم مربوط به ادغام یا تفکیک برخی فعالیت‌هاست ولی کلا هم این حرفها حرفهای مهم یا قابل اعتنایی نیستند.

اولویت شما در انتخاب داوران چگونه خواهد بود؟

-همانطور که در یکی از سووالات اشاره کردید، امسال کار داوران قدری حساس‌تر است ولی خوشبختانه یک ظرفیت بزرگی در سینمای ایران ایجاد شده و بروز پیدا کرده و آن هم اعتمادی است که در جامعه سینمای ایران پدیدار شده است. ما باید از این اعتماد و امید با انتخاب داورانی شایسته پاسداری کنیم. قطعاً جامعه سینما هم می‌داند که ما نسبت‌مان با همه فیلم‌ها یکسان است و کارنامه ما هم جز این، چیزی نمی‌گوید .امیدواریم با این دو سرمایه یعنی داوران شایسته و اعتماد فی‌مابین و موجود سینمای ایران سربلند باشد و همه ما جشنواره را محل و موقعیتی برای اعتلای سینمای ایران و نمایش این اعتلا بدانیم و به این امر اولویت بدهیم.

مهلت تقاضای شرکت در جشنواره‌ی فیلم فجر پایان یافته و اطلاعات منتشر شده حکایت از افزایش در خواست‌های شرکت نسبت به سالهای قبل است، این استقبال را چگونه تحلیل می‌کنید؟

-باید قدری بیشتر بررسی کنیم که این استقبال گمراهمان نکند اما اجمالاً من چند نکته را دریافت کردم. یکی اینکه براساس نتایج انتخابات کسانی که تردید داشتند به عرصه تولید ورود کنند یا نه، تردیدشان را به تصمیم تغییر دادند و حتی مقدمات تولیدشان را هم طی کردند. بعد که دولت جدید مستقر شد اقدام به دریافت پروانه ساخت کردند و به هرحال تعدادی از فیلم‌ها محصول شرایط امیدوار کننده بعد از انتخابات است. دوم اینکه برای افرادی که به دلایل گوناگون علاقه جدی برای حضور در جشنواره نداشتند شرایط تغییر کرد و در وضعیت جدیدی قرار گرفتیم. با این حال آمار ما در بخش سینمای داستانی سودای سیمرغ یعنی فیلمهای غیر اول چندان متفاوت نیست.

نکته سوم هم اینکه برگزار نشدن جشنواره فیلم‌های ویدیوئی صاحبان این آثار را متمایل کرده باشد به حضور در جشنواره فجر که اگر اینگونه باشد باید برای سالهای آتی فکری کرد که با برگزاری جشنواره آثار ویدیویی حق آن فیلم‌ها را ادا کرد تا در جایگاه واقعی خودشان رقابت کنند و دیده بشوند. این مساله مهم و قابل مطالعه‌ای است که ما تعداد قابل توجهی فیلم داریم که در بخش خصوصی ساخته شده‌اند و می‌توانند بخشی از نیازهای مخاطبان را برآورده سازند و به دلیل گرانی صنعت سینما میل به تولید ویدیویی به عنوان فیلم تلویزیونی و نه سینمایی پیدا کرده‌اند. اگر این گروه از تولیدات درست سامان پیداکنند و دیده شوند و مثل فیلم کوتاه و مستند جایگاه واقعی خودشان را پیدا کنند تا حدودی انتظاراتشان برآورده می‌شود و جشنواره‌ی فیلم فجر می‌تواند نسبت به سینمای حرفه‌ای و سینمای اکران تمرکز بیشتری داشته باشد.