کارگردان خوش قریحه ای که در سال 1362 فیلم نقطه ضعف، یکی از بهترین فیلم های سیاسی تاریخ سینمای ایران را ساخت شب گذشته درگذشت

شب گذشته محمدرضا اعلامی درگذشت. هنگامی که او فعالیت فیلمسازی خود را در سال 1362 با فیلم نقطه ضعف آغاز کرد همه پیش بینی می کردند یکی از مهم ترین فیلمسازان سینمای نوین ایران وارد این عرصه شده است. نقطه ضعف یک اقتباس سینمایی درخشان از داستان آنتونیس ساماراکیس نویسنده یونانی که توسط مرتضی کلانتریان به فارسی ترجمه شده بود، به شکل سنجیده ای توسط اعلامی به سینما برگردانده شد. نقطه ضعف یک فیلم بی زمان و بی مکان با درونمایه ای نه سیاسی نما، بلکه عمیقاً سیاسی بود. بازی حسین پرورش در نقش یک مأمور امنیتی بدون شک تا امروز بهترین نقش آفرینی تاریخ سینمای ایران از چنین شخصیتی بر پرده سینماست (مقایسه کنیم با پرویز بهادر (بن بست) رضا کیانیان (آژانس شیشه ای) و حمید فرخ نژاد (به رنگ ارغوان). اعلامی در مصاف به تصویر درآوردن یک رمان پیچیده یونانی به زبان سینما سربلند بیرون آمده بود.

علیرغم این موفقیت درخشان، اعلامی در سال های بعد (به جز یکی دو استثناء) سیری قهقرایی طی کرد. فیلم ترنج در سال 1365 در حد و اندازه نقطه ضعف نبود و فیلم های بعدی او شناسایی و عشق و مرگ حاکی از ناکامی اعلامی خوش قریحه در مواجهه با عرصه های جدید داشتند. در سال 1371 اعلامی فیلم افعی را ساخت، که اگرچه موفقیت تجاری خوبی برای او در بر داشت اما تیر خلاصی بود بر امیدهایی که به او بسته شده بود.

با این حال فیلم آن سوی آیینه در سال 1376 بارقه ای از امید را نسبت به قابلیت ها و توانایی های اعلامی زنده کرد. اعلامی پس از سال ها باز هم سراغ یک داستان پیچیده رفت و توانست برگردان قابل قبولی از آن روی نوار سلولویید ثبت کند. اگرچه آن سوی آیینه شاید به دلیل آنکه مؤسسه سیما فیلم سرمایه گذار آن بود در سینما دیده نشد. اما فیلمی است که هنوز هم پس از نقطه ضعف بهترین فیلم اعلامی محسوب می شود.

فیلم های بعدی اعلامی آشوبگران (1377) ساقی (1380) و رازها (1383) همگی ناموفق و ناکارآمد بودند.

اما شاید بخشی از واقعیت هنر هفتم که تاکنون کمتر به آن اشاره شده این است که قرار نیست همه جان فورد یا هیچکاک و اینگمار برگمن باشند و دهها فیلم درخشان از خود با یادگار بگذارند. فقط پدرخوانده برای ابدی شدن فرانسیس فورد کاپولا کافی است. و مگر از ژان ویگوی کبیر به جز آتالانت و نمره اخلاق صفر چه چیزی به یادگار مانده؟ در میان فیلم های ویکتور شوستروم، فیلم باد او را در تاریخ سینما جاودانه کرده است. همین کافی است. از این رو محمدرضا اعلامی حتی فقط به خاطر فیلم نقطه ضعف در سینمای ایران ابدی و ماندگار خواهد بود. یادش را گرامی می داریم و برایش آرزوی رحمت الهی می کنیم.

مراسم تشیع پیکر اعلامی: ساعت 9 صبح روز یکشنبه 9 خرداد از مقابل ساختمان شماره 2 خانه سینما

آرش اعلامی در گفت‌گو با فارس گفت: مراسم تشییع پدرم ساعت 9 صبح روز بكشنبه 9 خردادماه در خانه سینما شماره 2 برگزار می‌‌شود. اعلامی مدت‌ها بود كه مشغول تدارك ساخت فیلم سینمایی ماشاءالله خان دربارگاه هارون رشید به تهیه‌كنندگی مرتضی شایسته بود كه قرار بود تا یك‌ماه آینده در شهرك سینمایی كلید بخورد اما درگذشت ناگهانی وی مانع ساخت دهمین فیلم بلند سینمایی‌اش شد.

مرتضی شایسته: ماشاء‌الله خان در دربار هارون الرشید اعلامی به انتخاب عوامل رسیده بود

 مرتضی شایسته گفت: محمدرضا اعلامی شخصیتی مردمی بود كه بسیار شریف زندگی كرد. این تهیه‌كننده در گفت‌وگو با ایسنا، با اظهار تأسف از درگذشت محمدرضا اعلامی اظهار كرد: او بسیار متواضع و كارگردانی كاربلد بود و با علم و ادبی كه داشت بسیار مسلط كار می‌كرد. رییس اتحادیه تهیه‌كنندگان سینمای ایران، اعلامی را از اعضای اصلی و مشاور شورای مركزی این اتحادیه خواند و گفت: در جلسات به طور منظم شركت می‌كرد و قطعا نبودش خلأ بزرگی برای ما خواهد بود.

شایسته كه قرار بود فیلم ماشاء‌الله خان در دربار هارون الرشید این كارگردان را تهیه كند، گفت: كار ساخت این فیلم روشن شده بود و مراحل نهایی را طی می‌كرد و به انتخاب عوامل رسیده بودیم و حتی شب قبل از فوتش با محمدرضا شریفی‌نیا و متولی مدیر تولید فیلم جلسه خوبی داشته است كه متأسفانه اجل فرصت نداد تا این فیلم را به سرانجام برساند.

توضیح: از ابتدای راه اندازی سایت "پرده سینما" یکی از برنامه های مهم ما گفتگویی با محمدرضا اعلامی درباره فیلم نقطه ضعف بود. لا به لای گرفتاری های روزمره این گفتگو را به فردا و فرداها موکول کردیم. و با شنیدن خبر درگذشت اعلامی فقید این هم حسرتی شد روی دیگر حسرت های زندگی و بر دل ما ماند. کاش به حرف خواجه شیراز اقتدا می کردیم که

صبح است ساقیا قدحی پرشراب کن  دور فلک درنگ ندارد شتاب کن

زان پیشتر که عالم فانی شود خراب      ما را ز جام باده گلگون خراب کن

روزی که چرخ از گِل ما کوزه ها کند  زنهار کاسه سر ما پر شراب کن

در همین رابطه ببینید

گزارش تصویری: عکس های الهام عبدلی از مراسم تشیع پیکر محمدرضا اعلامی

در همین رابطه بخوانید

پس از 33 سال اثر دیگری از ایرج پزشکزاد بر پرده سینما؛ محمدرضا اعلامی ماشاالله خان در دربار هارون الرشید را می سازد

محمدرضا اعلامی درگذشت

محمدرضا اعلامی تا خاک بدرقه شد

مرتضی شایسته: کارگردان «ماشاالله خان...» پس از چهلم مرحوم اعلامی معرفی می شود