بنیاد سینمایی فارابی در سه بخش توضیحاتی را پیرامون معرفی نماینده سینمای ایران به اسکار داد.

بنیاد سینمایی فارابی در پی پیگیری‌های ایسنا پیرامون مباحث مطرح شده درباره معرفی فیلم ایرانی به اسکار به همراه یک اینوگرافی متنی را در اختیار این خبرگزاری گذاشت که بدین شرح است: «پیرامون نقطه نظرات اعلام شده در خصوص قوانین و تاریخچه اسکار در برنامه‌ای تلویزیونی، این بنیاد ذکر چند نکته را جهت تنویر افکار عمومی لازم می‌داند:

۱- عضویت در کمیته:

با وجود آنکه این موضوع، سال گذشته نیز مطرح شده است، چاره‌ای جز طرح دوباره باقی نمیماند. از آنجا که بنیاد سینمایی فارابی در قریب به اتفاق موارد، متولی تشکیل کمیته، برگزاری جلسات و مکاتبات و مذاکرات با فرهنگستان علوم و هنرهای سینمایی آمریکا بوده، بالطبع همواره در خصوص شرایط عضویت در کمیته، استعلام‌های لازم را از آن فرهنگستان به عمل آورده است، زیرا به استناد مقررات، تنها قرائت فرهنگستان از قوانین و مقررات صائب است و تفاسیر شخصی در این زمینه هیچ اهمیتی ندارند.

فرهنگستان در جریان تغییرات مداوم مقررات، از شرط عضویت «استعدادهای خلاق (Creative Talents)» در کمیته انتخاب در بیست سال پیش، در این مقطع به شرط جدیدی رسیده است. در بند C-1، نوشته شده است: «انتخاب فیلم باید توسط یک سازمان، یک هیات داوران و یا یک کمیته مورد تایید صورت پذیرد که «هنرمندان (Artists)» و / یا «اهل فن (Craftspeople)» را شامل شود.»

پس در زمانی که یک سازمان، در صورت اخذ تایید از سوی فرهنگستان، بتواند متولی انتخاب و معرفی فیلم باشد، اظهار نظر درباره ترکیب کمیته به این شکل گزینشی که مطرح شده است، غیر قابل قبول به نظر می رسد. به علاوه، در متن مقررات، در صورت تشکیل کمیته انتخاب، بر حضور هنرمندان و یا اهل فن تاکید شده است، نه بر قید آنکه همه اعضاء باید از این میان برگزیده شوند. پس بنا به تفسیر مورد قبول که کلیه کشورها – از جمله آلمان و فرانسه – از آن پیروی می کنند، یک سازمان تایید شده، یک هیات داوران و یا یک کمیته متشکل از اهالی تاثیرگذار این صنعت -  شامل اعضاء صنوف مختلف سینمایی، مدیران دولتی، دبیران جشنواره، پخش کنندگان داخلی و بین‌المللی و منتقدان – شرایط انتخاب و معرفی را دارند. با توجه به آنکه پس از معرفی اعضاء کمیته، ممکن است فرهنگستان علوم و هنرهای سینمایی استعلام هایی در خصوص بعضی از اعضاء کمیته به عمل آورد، در میان افراد پیشنهادی از سوی ایران، تا کنون تنها مشکل موجود با مدرسین سینما بوده است که بنا به تفسیر ایشان از مقررات با صنعت سینما ارتباط مستقیمی ندارند و اهل فن محسوب نمی شوند.

همانطور که پیش از این هم گفته شده است جالب است که در قیاس با ترکیب عموما دولتی کمیته در کشورهایی مانند فرانسه، ایران با دعوت از هشت عضو از فهرست پیشنهادی خانه سینما، شیوه ای کاملا دموکراتیک را برای تشکیل کمیته برگزیده است.

۲- سابقه معرفی فیلم های مستند:

در خصوص سابقه نامزدی فیلمهای مستند به ذکر اسامی دو فیلم («والس با بشیر» و «تصویر گمشده») اکتفا شد، لیکن در بستر کمبودهای همیشگی بررسی کمی، اشاره نشد که این دو فیلم از تکنیک‌های بدیع تلفیق پویانمایی و مستند بهره برده اند و هیچ یک، به آن معنای متعارف، فیلم مستند به حساب نمی آیند. در نقطه مقابل، به روند رو به تزاید معرفی فیلمهای مستند و پویانمایی برای رقابت در رشته اسکار بهترین فیلم بین المللی (خارجی زبان سابق) هم اشاره نشد. به هر حال، کاهش اقبال در تولید فیلم های بلند زنده داستانی و رشد در عرصه های مستند و پویانمایی در برخی کشورها ، دلیلی بوده است که این کشورها – از جمله سوییس – به معرفی فیلمهای بلند مستند و پویانمایی برای رقابت در رشته اسکار بهترین فیلم خارجی زبان و یا بینالمللی، گرایش پیدا کنند. فرهنگستان هم در سه دوره اخیر، در پاسخ به شبهات موجود، تبصره ای را مبنی بر امکان معرفی فیلم بلند پویانمایی یا مستند برای رقابت در رشته اسکار بهترین فیلم خارجی زبان به مقررات اضافه کرده است.

جالب است که در سال ۲۰۱۶، سینمای ایتالیا پس از دریافت جایزه خرس طلایی برلین، فیلم مستند «آتش در دریا» را به عنوان نماینده سینمای ایتالیا معرفی کرد و علیرغم حضورهای قبلی بین المللی و نمایش خوب در آمریکای شمالی، به موفقیت نرسید. سوییس هم که با پویانمایی بلند «زندگی کدویی من» در سال ۲۰۱۶ به جمع نه فیلم فهرست کوتاه ماه دسامبر راه پیدا کرده بود، در سال های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۸، فیلم های مستند «اودیسه عراقی» و «الدورادو» را به فرهنگستان معرفی کرد و موفق نبود.

در سال ۲۰۱۸، علاوه بر سوییس، سینمای اتریش، پاناما، فلسطین، کامبوج، لتونی، لیتوانی و نیوزلند نیز با مستندهای بلند «والس والدهایم»، «روبن بلیدز نام من نیست»، «شکار اشباح»، «قبرهای بی نام و نشان»، «ادامه دارد...»، «بازندگان نازنین: دنیایی متفاوت» و «زرد ممنوع است» وارد این رقابت شدند. علیرغم آنکه فیلم های زنده مستند هنوز موفقیتی در این رشته کسب نکرده اند، به تدریج سهمی قابل توجه در میان فیلم های معرفی شده کسب کرده اند و در میان 87 فیلم پذیرفته شده در این رشته در سال گذشته به آمار 8 فیلم (9/2 درصد) رسیده اند.

بدیهی است اعضاء کمیته، با علم دقیق به این تاریخچه، اقدام به معرفی فیلم مستند «در جستجوی فریده» به فرهنگستان کرده‌اند.

۳- تغییر نظام معرفی فیلم و عدم تمدید مهلت مقرر در قوانین:

با توجه به آنکه در سال جاری، دروازه ورود اطلاعات الکترونیکی فیلمهای متقاضی به کلی تغییر پیدا کرده است، فرهنگستان علوم و هنرهای سینمایی بر خلاف سالهای قبل، با درخواست تمدید زمان برای معرفی اعضاء کمیته مخالفت کرد، به همین جهت، نسبت به تعیین اعضاء کمیته و برگزاری جلسات به شکل آنی اقدام شد. به علاوه، نسبت به تمدید مهلت برای دریافت نسخه فیزیکی فیلم در آمریکا نیز موافقت نشد. با توجه به پیچیدگی های موجود جهت ارسال نسخه فیزیکی فیلم، فرصت کافی برای آماده سازی مدارک و پیگیری‌های ارسال فیلم مورد نیاز بود. به علاوه، کمیته انتخاب فیلم ایرانی هم به این نتیجه رسیده بود که  یکی از گزینه های مد نظر، با وجود آنکه در نوبت نمایش افتتاحیه در بخش جنبی یکی از جشنواره های معتبر سینمایی، از کوچکترین بختی جهت کسب اکثریت آراء اعضاء و در نهایت، معرفی به عنوان نماینده سینمای ایران برخوردار نیست، تصمیم گیری در مقطع زمانی مورد نظر مقدور است.

طی یک هفته گذشته مستند «در جستجوی فریده» از سوی هیات انتخاب فیلم ایرانی به اسکار معرفی کرد که در پی این اعلام حواشی و نکاتی در فضای مجازی منتشر شد.