اولین‌ سالروز درگذشت خالق بازمانده

سیف‌الله داد می‌گفت: «مسایل جانبی روز به روز سینما را بیشتر به تحلیل می‌برد.»

امروز ششم مرداد ماه اولین سالروز درگذشت سیف‌الله داد خالق زیر باران، کانی مانگا، و بازمانده است. داد در یکی از آخرین گفت‌وگوهایش از علاقه‌اش برای به تصویر كشیدن بخشی از زندگی حضرت محمد(ص) در سینما سخن گفته بود: «بیش از یك‌ سال و نیم درمورد زندگی حضرت رسول (ص) بخصوص دوران قبل از هجرت درمكه از زاویه‌ی حضرت خدیجه مطالعه كردم و منابع مختلف قدیمی و جدید را خواندم. چهارچوب اولیه‌ قصه را هم به‌دست آوردم اما هنوز راضی نیستم و احساس می‌كنم باید فرقی بین فیلم تاریخی كه در سینما ساخته می‌شود با این مجموعه‌های تلویزیونی كه بیانشان تاریخی است، باشد.» او معتقد بود: «آنقدر در مجموعه‌های تلویزیونی به تاریخ و حوادث آن و بخصوص به سرگرم کردن بیننده اهمیت داده می‌شود كه روح شخصیت‌های اصلی و پیام و مضمون اصلی فدا می‌شود، مانند داستان یوسف که احسن ‌القصص قرآن است اما با این شگردها به یك داستان عادی تبدیل شده است. در ساخت فیلمی درباره حضرت رسول(ص) برایم اهمیت اصلی این است كه در زمانه‌ای كه اسلام را با انواع تهمت‌ها به دینی خشن معرفی می‌كنند، ما وقت بیننده و فرصت‌هایی كه به‌دست می‌آید را صرف داستان‌پردازی‌های سرگرم کننده نكنیم و چهره‌ای از پیغمبر اكرم (ص) القا كنیم كه بخشی از این سوء تبلیغات را خنثی كند. برای همین هم نزدیك به دوسال روی این قضیه كاركردم و هنوز هم ناامید نیستم و امیدوارم روزی این اتفاق در قالب یك كار سینمایی بیفتد.»

اما با درگذشت او، فرصت ساخت فیلم حضرت محمد (ص) فراهم نشد.

مسعود جعفری‌جوزانی كارگردان سینما چندی قبل در مراسم بزرگداشتی كه برای سیف‌الله داد در دانشگاه تهران برگزار شد، گفت:«ای كاش سیف‌الله داد فیلم‌های بیشتری می‌ساخت.»

وی فیلم بازمانده سیف‌الله داد را یكی از بهترین و به یاد‌ماندنی‌ترین آثار سینمایی ایران توصیف كرد و گفت: «ای كاش به او مسوولیت اجرایی نمی‌دادند تا در عمر كوتاهش فیلم‌های بیشتری از این گونه بسازد. این فیلم بیش از همه شعارهای خطرناكی كه در دفاع از فلسطین سر داده می‌شود اثرگذار است و كاری‌ترین گلوله‌ای است كه نشسته است. به كسانی كه به عنوان ظلم‌ستیزی شعار می‌دهند، می‌گویم به‌جای شعار‌گویی مانند داد دست به عمل بزنند و شهامت صداقت داشته باشند. او در فیلم خود نشان داد درخت ظلم نابود می‌شود.»

فخرالدین انوار نیز در آن برنامه به ذكر خاطراتش از سیف‌الله داد به عنوان یك مدیر سینمایی پرداخت و گفت:«در طول یازده سال كه در ارشاد بودیم در جلسات سیاست‌گذاری یكی از اعضای همیشه حاضر بود. بخشی از مجموعه‌ی عملكرد سینما در آن دوره مرهون تلاش‌ها و بحث‌های سیف‌الله داد است.» انوار با اشاره به تنوع فرهنگی در ایران راه‌اندازی انجمن‌های سینمای جوانان در سراسر كشور را از جمله اهداف سیف‌الله داد در توجه به فرهنگ‌های گوناگون كشورمان دانست.

همان‌طور كه سیدمحمد بهشتی گفت: «مرحوم سیف‌الله داد از شخصیت‌های استثنایی سینما بود؛ هم در عرصه هنری توانایی بسیار خوبی نشان داد و هم در عرصه مدیریتی. سیف‌الله داد همه آثارش را خودش نوشت و در كارهای دیگران هم به عنوان نویسنده سهم قابل توجهی داشت. او در مونتاژ فیلم هم كارهای ارزنده‌ای انجام داد. سیف‌الله داد با این‌كه فیلم‌های زیادی نساخت، اما همین فیلم‌هایی كه ساخت، حكایت از توانایی ایشان در كارگردانی دارد.»

داد در شهریور 1379 و در جشن صدسالگی سینما، ضمن نگرانی از وضعیت سینمای ایران خطاب به سینماگران می‌گفت: «ما كسانی هستیم كه می‌دانیم كسانی دیگر، جشن دویست سالگی سینما را برگزار خواهند كرد، پس باید بپرسیم، سینمای كشور ما در صد سال دیگر در بین جهان چگونه است؟ و این سینما در صد سال دیگر چه خصوصیات و صفاتی باید داشته باشد؟ ایران عزیز در كارهایش نیازمند تلاش مضاعف همه است؛ هم‌آن‌طور كه در 20 سال پس از انقلاب توانستیم 80 سال عقب‌ماندگی سینما را جبران كنیم، باز باید تلاش كنیم كه فرهنگ و هنجار‌ها طوری جا بیافتد كه از ایران یك كشور نستوه در دنیا بسازد.»

کارگردان بازمانده معتقد بود:«باید كمك كنیم صد سال دیگر وقتی فرزندان ما جشن دویست سالگی سینما را می‌گیرند از هم‌یاری كسانی كه در این صدسال گذشته دست داشته‌اند، درود بفرستند و چون از بارقه‌ی پیش‌كسوتانشان در سینما امید بگیرند. سیف‌الله داد در حاشیه‌ی همان جشن یکصد سالگی سینما در ایران از عنوان «سینمای مصلحانه» نام برد و آن را هدیه‌ی صد سال سینمای ایران به آینده دانست.» او اذعان داشت بر اینکه؛ سینمای «مصلحانه» اعم است و تمام موضوعات را می‌پوشاند. اما فیلم‌های اجتماعی یك موضوع را دنبال می‌كنند.

سیف‌الله داد متولد 1334 خرمشهر بود و فارغ‌التحصیل رشته جامعه‌شناسی از دانشگاه شیراز (1358) داشت. عضویت در شورای بررسی فیلم‌نامه و گروه فیلم شبكه یك سیما (1362) و بخش فرهنگی بنیاد سینمای فارابی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از موسسان سازمان سینمایی سیمافیلم، رییس هیئت‌مدیره خانه سینما در سالهای 1374 تا 1376 بخشی از سابقه‌ی كاری او بود. سیف‌الله داد به عنوان معاون امور سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سالهای 1376 تا 1379 فعال بود و دوران طلایی برای سینمای ایران رقم زد.

فعالیت در سینما را با كارگردانی فیلم زیر باران در سال 1364 آغاز كرد. كانی‌مانگا و بازمانده را كارگردانی كرد. و تدوین‌گر فیلم‌های بچه‌های طلاق تهمینه میلانی، ابلیس احمدرضا درویش،در مسلخ عشق كمال تبریزی، عملیات كركوک جمال شورجه، هور در آتش عزیزالله حمیدنژاد بوده است و به عنوان مجری طرح با از كرخه تا راین ابراهیم حاتمی‌كیا نیز همكاری داشته است.

سیف‌الله داد در سالهای اخیر تدوین فیلم فرزند صبح بهروز افخمی را انجام داد و قصد داشت اپیزودی درباره‌ی شهر تهران مقابل دوربین ببرد كه فرصت نشد.

منبع: ایسنا