ویژگی‌هایی همچون اسطوره‌سازی، دیالوگ نویسی‌های جذاب، كارگردانی تكنیكی در كنار گرفتن بازی خوب از بازیگران علت اصلی موفقیت كیمیایی در سینما شده است.

مسعود كیمیایی كارگردان سینمای ایران هفتم مرداد ماه، شصت و نه ساله شد. كیمیایی روز هفتم مرداد ۱۳۲۰ در کوچه سید ابراهیم خیابان ری تهران متولد شد و پس از كسب دیپلم متوسطه از دبیرستان بدر همراه چند تن از دوستان علاقه‌مند، گروه انتشارات طرفه را درست کردند. از همان دوره به موسیقی هم علاقه‌مند شد و چند ساز مانند پیانو و گیتار را در حد غیر حرفه‌ای، می‌نوازد. اما بیشترین کشش و علاقه او به سینما بود. با دستیاری كارگردانانی همچون ژان نگولسکو (قهرمانان) و ساموئل خاچیکیان (خداحافظ تهران) وارد سینما شد. خاچیكیان در شكل‌گیری كیمیایی به عنوان یك كارگردان نقش به سزایی داشت و به نوعی كیمیایی فعالیت جدی خود در سینما را با دستیاری مرحوم ساموئل خاچیکیان در فیلم خداحافظ تهران آغاز کرد و با این فیلم او با محیط حرفه‌ای سینما آَشنا شد.

در سال ۱۳۴۷مسعود کیمیایی اولین فیلمش بیگانه بیا را کارگردانی کرد و با همین نخستین فیلم مخاطبان خاص خود را پیدا کرد، اما آنچه كه باعث شده است كیمیایی تا امروز در ذهن تماشگران بماند و علاقمندان ویزه خود را داشته باشد معرفی یك شحصیت جدید به سینما به نام «قیصر» بود. كیمایی در سال 1348 فیلم قیصر را به عنوان دومین فیلم خود ساخت. قیصر چه در زمان ساخت و چه تا به امروز مورد استقبال سینماگران و علاقمندان سینما بوده است. فیلم قیصر علاوه بر استقبال منتقدان جوایز بسیاری را برای كیمیایی به دنبال داشت. کسب جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین هنرپیشه مرد نقش اول، بهترین هنرپیشه مرد نقش دوم و بهترین موسیقی متن فستیوال سپاس ۱۳۴۹، جایزه اول سندیکای تهیه‌کنندگان ایران ۱۳۴۸، جایزه تمبر طلا ۱۳۴۸، جایزه منتقدین تهران و نامزدی شرکت در فستیوال برلن، جوایزی بود كه قیصر برای كیمایی به ارمغان آورد.

قهرمان قیصر به عنوان فردی كه حاضر است برای حفظ جان و ناموس خود از جان خویش نیز بگذرد به عنوان یك قهرمان عمل‌گرا توانست مخاطبان را با خود همراه كند. اولین فیلم كیمایی نشان داد كه سینمایی ایران با كارگردانی روبرو است كه به اسطوره‌سازی و بیان تناقض‌های جامعه در فیلم‌های خود بسیار پایبند است.

دو ویژگی عمده یعنی اسطوره‌سازی و دیالوگ‌نویسی از شاخص‌های سینمای كیمیایی است. کیمیایی از جوانمردی، غیرت و رفاقت تا سر حد مرگ قصه می‌گوید و اسطوره‌هایش را با این صفات در بستر جامعه امروزی با مشکلات سیاسی- اجتماعی درگیر می‌کند تا از ارزش‌های خود دفاع کنند؛ ارزش‌هایی كه با زندگی مدرن در تناقض هستند و قدرت کیمیایی در بیان این پیچیدگی و تناقض است. هرگاه که دور از شعارهای روشنفکرانه، سراغ یکی از اسطوره‌های خود رفته که داستان دراماتیکی در اجتماع مدرن امروزی دارد، کیمیایی بهترین فیلم‌هایش را ساخته است. از سوی دیگر قدرت دیالوگ‌نویسی وجه بارز آثار كیمیایی است. در سینمای ایران مرحوم علی حاتمی و مسعود كیمیایی از كارگردان‌هایی بوده و هستند كه دیالوگ‌های شخصیت‌های آنها بسیار دلنشین است و بخشی از جذابیت آثارشان و علاقمندی سینمادوستان به آثار آنها به دلیل وجود دیالوگ‌های زیباست. بخش مهمی از جذابیت فیلم‌های کیمیایی مربوط به دیالوگ‌ها و مونولوگ‌های خاص اوست. کیمیایی زبان عامیانه (کوچه و بازار) را به خوبی می‌شناسد و در ایجاد ضرباهنگ مناسب برای ادای آنها مهارت زیادی دارد. دیالوگ‌هایی که با ریتمی حیرت‌انگیز مخاطب را به جذب می‌كند.

كیمیایی دو ویژگی اصلی دیگر نیز دارد؛ او كارگردانی تكنیكی است كه می‌تواند به خوبی از بازیگران خود بازی بگیرد، به طوری كه عده‌ای معتقدند كیمیایی «از چوب هم می‌تواند بازی بگیرد!» و برنده اصلی فیلم‌های كیمیایی را بازیگران آن می‌دانند. از سوی دیگر کیمیایی کارگردانی تکنیکی است و استفاده تکنیکی از حرکات دوربین در آثارش و همچنین طراحی میزانسن‌های جذاب و نماهای چشمگیر از ویژگی‌های فنی فیلم‌های اوست.

كیمیایی در طول ساخت 27 فیلم خود با بهترین بازیگران سینمایی ایران همچون بهروز وثوقی، خسرو شکیبایی، بهمن مفید، هدیه تهرانی، فریبرز عرب نیا، فریماه فرجامی، پارسا پیروزفر، جمشید هاشم‌پور، محمدرضا فروتن، گلچهره سجادیه، فرامرز صدیقی، احمد نجفی، شاهداحمدلو، حامد بهداد، نیكی‌كریمی، لعیا زنگنه، امین تارخ همكاری كرده است. بازیگرانی كه بعضی از آنها مانند شاهد احمدلو به كارگردانی روی آورده‌اند. كیمیایی در سال‌های اخیر علاوه بر كارگردانی به نویسندگی نیز روی آورده است و رمان جسدهای شیشه‌ای و دفتر شعر زخم غزل را منتشر كرده است. كیمیایی اكنون در69 سالگی در حالی ساخت بیست و هشتمین فیلم خود را به پایان می‌برد. او سال‌هاست دیگر نتواسته موفقیت قیصر در اواخر دهه 40 و جذابیت گوزنها در اواخر دهه 50 و تاثیرگذاری آنها را تكرار كند. كیمیایی هر گاه به اجتماع خود نزدیك شده و با جو عمومی همراه شده است موفیقت‌های بسیاری را كسب كرده است.

علاقمندان سینما كیمیایی امید دارند تا كیمیایی در آخرین ساخته خود، فیلم جرم بتواند موفقیت فیلم‌هایی همچون قیصر، گوزنها، ضیافت، اعتراض و ردپای گرگ را تكرار كند.

منبع: ایلنا