فردا دوم مرداد ماه (بیست وششم جولای) هشتاد وسومین سالروز تولد استنلی كوبریک، كارگردان صاحب‌نام سینمای آمریكا و از نوابغ سینمای جهان است.

استنلی كوبریک، فیلم‌نامه‌نویس، كارگردان و تهیه‌كننده صاحب‌نام سینمای جهان روز 26 جولای 1928 در منهتن آمریكا متولد شد و روز هفتم مارس 1999 در سن 71 سالگی درگذشت.

او كه چهار دهه از عمر سینمایی‌اش را در انگلستان سپری كرد، به دقیق بودن بیش از حد و نمایش همه جزئیات در فیلم‌هایش شهرت دارد. وی در فیلم‌سازی مقررات و محدودیت‌های خاص خود را كه متمایز از هالیوود بود، اعمال می كرد.

این كارگردان آمریكایی از معدود فیلم‌سازان كمال‌گرا در تاریخ سینما است و برخی منتقدان وی را در كنار اورسن ولز، از نوابغ دنیای سینما می‌دانند كه از خلاق‌ترین و تاثیرگذارترین كارگردانان تمام ادوار سینما بود كه تعدادی از بهترین و درعین حال جنجالی‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما را ساخت.

كوبریک برای اولین‌ بار در سال 1951 برای ساخت مستند روز نبرد روی صندلی كارگردانی نشست. این موفقیت انگیزه‌ی او را برای دومین مستندش با ‌نام كشیش پرنده ترغیب كرد و دو سال بعد مستند سوم خود ملوانان را ساخت. این سه فیلم تنها دستاوردهای كوبریك در عرصه فیلم‌های مستند بودند.

كوبریك اولین فیلم بلند داستانی‌اش را در سال 1953 با نام هراس و هوس ساخت كه با وجود تمجید منتقدین، در گیشه چندان موفقیتی نداشت. وی دو سال بعد فیلم بوسه قاتل را ساخت كه جایزه بهترین كارگردان سال را از جشنواره لوكارنو برای او به‌همراه آورد تا اینكه در سال 1956 اولین فیلم حرفه‌ای او با حضور بازیگران و عوامل حرفه‌ای در قتل رقم خورد.

یكی از ویژگی‌های بارز فیلم‌سازی كوبریک، علاقه‌ی فراوان او به اقتباس‌ از آثار ادبی بود. راه‌های افتخار (1957) براساس رمانی از همفری كاب با بازی كرك داگلاس از جمله‌ی این فیلم‌هاست. این فیلم جایزه ربان نقره‌ای بهترین كارگردانی و بهترین فیلم خارجی را از جوایز فیلم ایتالیا كسب كرد.

پس از فیلم پرهزینه و تاریخی اسپارتاكوس در سال 1960 بر اساس رمانی از هوارد فاست، كوبریك‌ فیلم لولیتا را براساس كتاب معروف ولادیمیر ناباكوف ساخت. این فیلم در همان سال نامزد شیرطلای جشنواره ونیز شد.

در سال 1964 بود كه كوبریک فیلم دكتر استرنج لاو را به سینما آورد؛ نوعی كمدی سیاه همراه با طنز تلخ. این فیلم نامزد اسكار بهترین فیلم و بهترین كارگردانی و بهترین فیلم‌نامه بود. دكتر استرنج لاو جایزه ربان نقره‌ای بهترین كارگردانی و بهترین فیلم خارجی را از قدیمی‌ترین جوایز فیلم ایتالیا كسب كرد.

چهار سال بعد،‌ كوبریك یكی از بهترین فیلم‌هایش را به‌روی پرده سینما فرستاد؛ یک ادیسه فضایی؛2001 براساس رمانی از آرتور.سی كلارک، نویسنده‌ی نامدار آمریكایی. این فیلم كه دیدگاه كوبریك درباره دنیای صنعتی و عصر ماشینی را به‌تصویر می‌كشید، نامزد اسكار بهترین كارگردانی بود و توانست جایزه بهترین جلوه‌های ویژه را از اسكار بگیرد.

كوبریک در سال 1971 فیلم به ‌یادماندنی پرتقال كوكی را براساس كتابی از آنتونی برجیس ساخت كه كند و كاوی در نبرد خیر و شر و اوج بدبینی او به انسان است. این فیلم تحسین برانگیز نامزد اسكار بهترین كارگردانی، بهترین فیلم و بهترین فیلم‌نامه بود. این فیلم چندی پیش در صدر فهرست جنجال‌آمیزترین فیلم‌های تاریخ سینما قرار گرفت.

فیلم بعدی كوبریک بازهم یك اقتباس ادبی بود. باری لیندون براساس كتابی از ویلیام تاكری، داستان بی‌ظرفیت بودن انسان هنگام دست‌یافتن به ثروت را نشان می‌دهد. این فیلم نیز اگرچه مانند بسیاری از آثار كوبریك نامزد اسكار بهترین كارگردانی، بهترین فیلم و بهترین فیلم‌نامه بود، اما توانست جایزه بافتا بهترین كارگردانی را برای او به‌همراه آورد.

كوبریک برای ساخت فیلم بعدی‌اش پنج سال علاقه‌مندان سینما را به انتظار نشاند تا در سال 1980 فیلم ترسناك تلاءلو را براساس رمانی از استفن كینگ بسازد. این فیلم با بازی درخشان جک نیكلسون، ترسناك‌ترین فیلم تاریخ سینما محسوب می‌شود.

هفت سال بعد، كوبریک فیلم تحسین‌برانگیز غلاف تمام فلزی را درباره جنگ ویتنام به‌تصویر كشید.

آخرین فیلم این نابغه سینما در سال 1999 و با فاصله 12 سال بعد از فیلم قبلی ساخته شد؛ چشمان كاملاً بسته با بازی تام كروز و نیكول كیدمن كه از جشنواره ونیز موفق به كسب جایزه شد. كوبریك پیش از اكران عمومی این فیلم در 7 مارس 1999 درگذشت.

استنلی كوبریک در سال 1997 شیر طلای افتخاری ونیز را به‌پاس یك عمر دستاورد سینمایی دریافت كرد.

منبع: ایسنا