هر پنج‌شنبه، طعم سینما را در پرده سینما بچشید!

با طعم سینما، سینما را از دریچه ای تازه ببینید!

نقد و بررسی فیلمهای مهم تاریخ سینما در طعم سینما

دایره خونین

(کشتن یک مرد فاسد)

Mort d'un pourri

Death of a Corrupt Man

The Twisted Detective

 To Kill a Rat

کارگردان: جرج لاتنر

نویسنده فیلمنامه: میشل آدیارد بر اساس داستانی از رالف والت

بازیگران: آلن دلون، اورنلا موتی، کلاوس کینسکی، استفان آودران، موریس رونه و...

مدیر فیلمبرداری: هانری دکا

موسیقی متن: فیلیپ سارد

تدوین: میشله دیوید

تهیه کنندگان: آلن دلون، نوربرت سادا

تاریخ نخستین نمایش: ۷ دسامبر ۱۹۷۷

زمان: ۱۲۰ دقیقه

زبان فیلم: فرانسه

محصول: فرانسه

فروش فیلم در اکران نخست: ۱.۸۵۰.۰۰

طعم سینما- شماره ۱۷۴ – دایره خونین (Mort d'un pourri)

در دهه ۱۳۶۰ غیرقابل تصور بود تماشای فیلمی از آلن دلون روی پرده سینما! توی سالن انتظار سینما «اوکسین» اهواز پوستر فیلم گرفتار با بازی آلن دلون برق خیره کننده ای داشت. بخش بالایی پوستر شمایل آلن دلون چشم های ما را خیره می کرد؛ پایین پوستر تصویر دستهای او بود که دستبند پلیس روی آنها خودنمایی می کرد. معلوم بود در آن فیلم او گرفتار پلیس می شود! اما فیلم گرفتار هرگز در اهواز به نمایش درنیامد و در سالهای بعد هم به فیلمی از آلن دلون (با به قول ما در آن سالها آلن دولن!) با نام گرفتار برنخوردم و نمی دانم گرفتار آن سالها نام اکران کدام فیلم آلن دلون است! به هر حال ما به پوستر آن فیلم خیره می شدیم و با خود فکر می کردیم یعنی ممکن است روزی فیلمی از آلن دلون را روی پرده سینما ببینم؟!

تا اینکه روزی بدون هر تبلیغ یا پیشزمینه ای فیلم دایره خونین با بازی آلن دلون روی پرده «اوکسین» چشمها را خیره کرد! شاید بهترین توصیف درباره این فیلم همان جمله ای بود که یکی از دوستان من درباره کلیت فیلمهای آلن دلون به زبان آورد: «اصولاً فیلمهای آلن دلون "سرد" هستند» در سالهای بعد دریافتم این جمله که از زبان یک تماشاگر خیلی معمولی به زبان آورده شد، گزاره ای کاملاً صحیح را در مورد فیلمهای او مطرح می کرد. بله! فرقی نمی کند آلن دلون در فیلمی از ملویل بازی کند، یا ویسکونتی. کارگردان او میکلانجلو آنتونیونی باشد یا رنه کلمان. فیلمهای او حتی به کارگردانی هانری ورنوی و مایکل وینر هم «سرد» هستند! او بازیگر پرخروشی نیست. دیالوگ هایش را با خونسردی ادا می کند. به ندرت می خندد. حرفهایش پرکنایه است. و به قول خودش فرقی نمی کند نقش دزد را بازی کند یا پلیس، در همه فیلمهایش تنهاست! و شاید به خاطر همین ها همیشه جذاب است؛ دست کم برای نسل من.

در آن سالها ما دایره خونین را روی پرده سینما «اوکسین» دیدیم و حواسمان نبود که جایگاه فیلم در تاریخ سینما کجاست. همین که آلن دلون در فیلم بود موهبت و غنیمتی بزرگ به ما ارزانی شده بود. من فیلم را 5 مرتبه در سینما دیدم. فیلم پس از مدت کوتاهی از اکران برداشته شد و تغییر حال و هوای اکران فیلمهای خارجی در دهه 1360 فرصتی برای تماشای مجدد فیلم را به ما نداد. در غبار نحولات پایان آن دهه و هجوم تارکوفسکی و پاراجانف و فیلمهای متفاوت فیلم گم شد.

اما چیزی از فیلم همراه من ماند. در تمام سالهایی که سپری شد، چند جمله آلن دلون در این فیلم را نتوانستم فراموش کنم. بی آنکه برایم اهمیتی داشته باشد که کارگردان فیلم کیست، نام اصلی فیلم چیست؟ و جایگاه فیلم در تاریخ سینما کجاست؟ چیزی که مرا رها نکرد جملات آلن دلون (با صدای خسرو خسروشاهی) به خصوص در سکانس پایانی فیلم بود:

-تا حالا دیده بودم کسی شماره تلفن منزلش را فراموش کرده باشه، یا اسم همسرش را؛ ولی اسم خودشو هرگز!

و چند دقیقه بعد جمله دیگر او رنگی جاودانه به روزهای دهه ی ۱۳۶۰ من داد. رویاهایم را با رویدادهای دهه ۱۳۶۰ در هم آمیخت و همراه من آمد تا امروز:

-من می خواستم ریشه فساد را بکنم و در این راه موفق شدم. فساد حالم را به هم می زنه. تقوا بهم قدرت می ده.

نمی دانم در طول این سالها چند بار این جملات را در محاوره با دوستان ام ادا کرده ام. اما می دانم بیشتر مواقع به سوءتفاهم با آنها منجر شده است! برآشفته اند و نخواسته اند دریابند این جملات از سالهایی دور در من راه گرفته اند و دوستشان می دارم.

■■■■■

 در سالهای بعد دریافتم فیلیپ سارد آهنگساز فیلم، چنان موسیقی درخشانی برای فیلم ساخته که قواره اش از خود فیلم فراتر رفته است. شهرت موسیقی او (در ۱۲ تراک) با ساکسیفون بی همتای استن گتز واقعاً مشابهی در تاریخ سینما ندارد. در تاریخ سینمای فرانسه سه آهنگساز نامدار وجود دارد. موریس ژار (که به لحاظ حرفه ای جایگاهی فراتر از محدوده سینمای فرانسه کسب کرده است و صاحب شاعکارهایی مانند لورنس عربستان و دکتر ژیواگو است)  ژرژ دلرو (آهنگساز فیلمهایی نظیر ژول و زیم، تحقیر، مردی برای تمام فصول، شب آمریکایی) ،  و همین فیلیپ سارد. سارد آهنگسازی است که نسبت به دو نفر دیگر موسیقی هایی خاص تر و البته دشوارتر نوشته است. او برای چند فیلم از کلود سوته موسیقی متن نوشته است که درخشان ترین آنها اصول و ارزشهای زندگی است. در این فیلم او موسیقی بی مانندی نوشته که با همراهی ساکسیوفون استن گتز (ساز غالب) پیانوی اندی لاورنه، باندونئون مارسل آزولا، و درامز بیلی هارت یکی از جاودانه ترین موسیقی های متن تاریخ سینماست. و دارای چنان ارزشی که به گواه تاریخ اهمیت فیلم را تحت الشعاع قرار داده است.

■■■■■

کشتن یک مرد فاسد/کشتن یک موش/کاراگاه پریشان عناوین مختلف فیلم در اکران های جهانی هستند که به اعتقاد من در مرتبه ای پایین تر از عنوانی که برای اکران در ایران برگزیده شد قرار دارند: دایره خونین. فیلم دو بار در ایران دوبله شد. در دوبله دوم که در سال ۱۳۷۲ انجام شد و دوبله تلویزیونی بود، با وجود اینکه باز هم خسرو خسروشاهی به جای آلن دلون حرف زده، اما نشانی از حلاوت دوبله نخستین نیست!

دایره خونین فیلم پیچیده ای نیست! داستان خاویر مارشال (آلن دلون) است که تلاش می کند از موقعیت دوست قدیمی اش فیلیپ دوبای (فیلیپ رونه) در یک قتل دفاع کند، اما با کشته شدن فیلیپ و همسرش کریستین (استفان آودران) او تلاش می کند قاتل آنها را پیدا کند. با دختر جوانی به نام والری (اورنلا موتی) آشنا می شود، با مرد عجیبی به نام نیکلاس تومسکی (کلاوس کینسکی) و یک سیاستمدار نادرست به نام فونداری (جولین گویمار) روبرو می شود، و سرانجام درمی یاید قاتل یک پلیس فاسد به نام کمیسر مورو (میشل آمونت) است. مردی که به وسیله پلیس درستکاری به سزای اعمال اش می رسد و...

متفاوت ترین وجه فیلم (سوای موسیقی فیلیپ سارد) آلن دلون آن است که از تمام آلن دلون های تاریخ سینما سرزنده تر، حاضرجواب تر، و شاداب تر است. آلن دلونی که در پایان فیلم کشته نمی شود! و نه دزد است و نه پلیس! خودش است!

غلامعباس فاضلی

برای مطالعه دیگر فیلم هایی که در «طعم سینما» معرفی و بررسی شده اند اینجا را کلیک کنید