برگزاری جشنواره‌های معتبر کن، ونیز و برلین، اعطای جوایز سینمایی‌ اسکار و گلدن‌گلوب، رونمایی از فیلم جدید فرهادی در کن و حضور سینماگران ایرانی در عرصه‌های جهانی از جمله مهمترین رویدادهایی بودند که سینمای جهان در سال ۲۰۱۳ به خود دید.

در آغاز سال نو میلادی نگاهی می‌اندازیم به مهمترین رویدادهایی که سال ۲۰۱۳ در عرصه سینمای شاهد آن بودیم.

اسکار در خدمت آرگو

مراسم اعطای جوایز اسکار ۲۰۱۳ در حالی روز 24 فوریه (ششم اسفند ماه) در دالبی تئاتر لس‌آنجلس برگزار شد که مهمترین اتفاق غیرمنتظره، اعطای جایزه بهترین فیلم به اثر ضدایرانی و تحریف شده‌ آرگو  بود. نکته قابل توجه درباره فیلم آرگو موفقیت آن در حضور فیلم‌هایی به مراتب قدرتمندتر از کارگردانان بزرگ سینما بود، اما در عین ناباوری همسر باراک اوباما در پیام ویدئویی، این فیلم را به عنوان اثر برتر اسکار هشتادوپنجم اعلام کرد!

در اسکار این دوره فیلم زندگی پی ساخته آنگ لی با چهار جایزه پیشتاز برندگان بود و پس از آن بینوایان و آرگو با 3 جایزه در رتبه دوم قرار گرفتند. در بخش بهترین بازیگر نقش اصلی مرد، دانیل دی لوئیس برای فیلم لینکلن، در بخش بهترین بازیگر نقش اصلی زن جنیفر لاورنس برای کتابچه بارقه امید،‌ در بخش بهترین کارگردانی آنگ لی برای زندگی پی، در بخش بهترین بازیگر نقش مکمل زن آن هاث‌وی برای بینوایان و در بخش بهترین بازیگر نقش مکمل مرد کریستوف والتز برای جانگوی آزاده شده موفق به کسب جایزه اسکار شدند. جایزه بهترین فیلم خارجی اسکار ۲۰۱۳ که سال پیش به جدایی نادر از سیمین رسیده بود نیز به عشق ساخته میشل هانکه، برنده‌ نخل طلا رسید.

بافتا هم آرگو را پسندید!

مراسم اعطای جوایز آکادمی فیلم بریتانیا (بافتا) روز دهم فوریه (22 بهمن) در لندن برگزار شد و باردیگر فیلم آرگو موفق به دریافت سه جایزه از جمله بهترین فیلم شد. آرگو به کارگردانی بن افلک و تهیه‌کنندگی جورج کلونی که به دلیل ایجاد تحریفات تاریخی و اتخاذ دیدگاه ضدایرانی منتقدین فراوانی داشته، همچنین جایزه بهترین کارگردانی و بهترین تدوین را نیز گرفت. در بخش بهترین فیلم انگلیسی جوایز بافتا سقوط آسمانی، در بخش بهترین فیلم غیرانگلیسی عشق هانکه و در بخش بهترین انیمیشن شجاع موفق به کسب جایزه از آکادمی بافتا شدند. دانیل دی لوییس برای فیلم لینکلن به عنوان بهترین بازیگر مرد انتخاب شد و در بخش بهترین بازیگر زن نیز امانوئله ریوا برای فیلم عشق جایزه بافتا را به خانه برد.

تعظیم تمام‌ قد گلدن‌گلوب مقابل بن افلک

هفتادمین مراسم سالانه اعطای جوایز گلدن‌گلوب روز 14 ژاویه (25 بهمن) برگزار شد که از همین مراسم اقبال هالیوود به فیلم آرگو آغاز شد. این فیلم به کارگردانی بن افلک جایزه بهترین فیلم و کارگردانی را در حالی کسب کرد که در این بخش فیلم‌های جانگوی آزاد شده (کوئنتین تارانتینو)، زندگی پی (آنگ لی) ، لینکلن (اسپیلبرگ) و سی دقیقه بامداد (بیگلو) هم نامزد بودند. عنوان بهترین فیلم موزیکال یا کمدی به فیلم بینوایان، جایزه بهترین فیلم خارجی به عشق میشل هانکه، جایزه‌ بهترین بازیگر مرد به دانیل دی لوئیس برای لینکلن و جایزه بهترین بازیگر زن به جسیکا چستین برای سی دقیقه بامداد رسید.

خرس طلای برلین برای ژست کودک

شصت‌وسومین جشنواره فیلم برلین با حضور وونگ کار وای بر مسند ریاست هیات داوران روز هفدهم فوریه (29 بهمن) با اعطای خرس طلا به فیلم رومانیایی ژست کودک به کارگردانی کالین پیتونتز پایان یافت. در این دوره فیلم پرده‌ بسته، جدیدترین ساخته جعفر پناهی که از نامزدهای خرس طلا بود، جایزه بهترین فیلمنامه را به دست آورد. در بخش بازیگری جشنواره برلین، جایزه خرس نقره‌ای بهترین بازیگر زن به پائولینا گارسیا برای نقش‌آفرینی در فیلم گلوریا و جایزه بهترین بازیگر مرد به نظیف موژیک برای بازی در فیلم اپیزودی از زندگی آیرون پیکر ساخته دنیس تانوویچ رسید.

نخل طلای کن آبی شد

شصت‌ و ششمین جشنواره فیلم کن به عنوان مهمترین رویداد سینمایی جهان از روز 15 تا 26 می برگزار شد و هیات داوران به ریاست استیون اسپیلبرگ امسال با حضور آثار شاخصی چون گذشته فرهادی،‌ درون لیون دیویس برادران کوئن، آنسوی کاندلابرا استیون سودبرگ، زیبایی بزرگ پائولو سورنتینو و ونوس در پوست خز رومن پولانسکی کار دشواری برای اعطای جوایز داشتند. در نهایت جایزه بهترین فیلم به آبی گرمترین رنگ است ساخته عبدالطیف کشیش رسید. فیلم گذشته که فرهادی خودش نویسندگی آن را برعهده داشت، جایزه بهترین فیلم معنوی و همچنین بهترین بازیگر زن را برای برنیس بژو به دست آورد. جایزه بزرگ هیات‌داوران به فیلم درون لیون دیوس رسید،‌ در حالی که جایزه ویژه هیات‌داوران بخش رقابتی نیز به مثل پدر،‌ مثل پسر ساخت کوره‌را هیروکازو اعطا شد.

جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره کن به بروس درن برای نقش‌آفرینی در فیلم نبراسکا ساخته السکاندر پاین اهدا شد.

اسکار ایتالیا برای تورناتوره

پنجاه‌ و هشتمین مراسم سالانه اعطای جوایز فیلم دیوید دوناتلو معروف به اسکار سینمای ایتالیا روز 14 ژوئن (24 خرداد) برگزار شد و جوزپه تورناتوره، کارگردان سرشناس سینمای اروپا با فیلم بهترین پیشنهاد جوایز اصلی را از آن خود کرد. فیلم جدید تورناتوره در رقابت نزدیک با فیلم من و تو جدیدترین ساخته برناردو برتولوچی، دیگر کارگردان بزرگ سینمای ایتالیا جایزه بهترین فیلم و کارگردانی را به دست آورد. جانگوی آزاد شده، جدیدترین ساخته تارانتینو که الهام گرفته از وسترن اسپاگتی ایتالیایی است، جایزه بهترین فیلم اروپایی را گرفت و فیلم برنده‌ نخل طلا و اسکار عشق میشل هانکه نیز به عنوان بهترین فیلم خارجی جوایز دیوید دوناتلو ۲۰۱۳ انتخاب شد.

یوزپلنگ لوکارنو زیر پای سینمای اسپانیا

شصت ‌و ششمین دوره جشنواره لوکارنو با معرفی فیلم اسپانیایی داستان مرگ من ساخته آلبرتو سرا به عنوان برنده جایزه یوزپلنگ طلایی بهترین فیلم پایان یافت. این اولین‌بار بود که در تاریخ 66 ساله این رویداد سینمایی معتبر،‌ یک فیلم اسپانیایی موفق به کسب جایزه اصلی جشنواره لوکارنو می‌شود. همچنین در سایر بخش‌ها جایزه هیأت‌داوران لوکارنو به فیلم حالا چی؟ به یادم بیاور به کارگردانی یواخیم پینتو رسید و هانگ سانگ سو، کارگردان 52 ساله اهل کره‌جنوبی توانست با فیلم our sunhi جایزه یوزپلنگ طلایی بهترین کارگردانی را از آن خود کند. در بخش بازیگری نیز جایزه بهترین بازیگر زن به بری لارسن برای فیلم دوره کوتاه 12 ساخته داستین کرتان اعطا شد، در حالی که جایزه بهترین بازیگر مرد نیز به مزنادو باسیلیو برای نقش‌آفرینی در فیلم ال موندو رسید و در نهایت جایزه بهترین فیلم از نگاه مخاطبان شصت‌وششمین جشنواره فیلم لوکارنو به درام گابریله ساخته کارگردان کانادایی لوئیس آرکامبالت رسید که در میدان بزرگ و مشهور پیازا به روی پرده رفته بود.

شیر طلای ونیز در خانه ماند

هفتادمین جشنواره فیلم ونیز درحالی با معرفی مستند ایتالیایی SacroGra به عنوان برنده شیر طلا پایان یافت که فیلم ماهی و گربه از ایران موفق به کسب جایزه ویژه بخش "افق‌های نو" شد. جایزه شیر نقره‌ای بهترین کارگردانی جشنواره به الکساندروس آوراناس از یونان برای فیلم خانم خشونت اعطا شد و فیلم سگ‌های ولگرد ساخته تای مینگ لیانگ محصول مشترک تایوان و فرانسه به عنوان برنده جایزه بزرگ هیأت داوران معرفی شد. همچنین در بخش بهترین بازیگری تمیس پانو برای فیلم خانم خشونت به عنوان بهترین بازیگر مرد معرفی شد و النا کوتا نیز جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره را گرفت. جایزه فیپرشی هفتادمین جشنواره ونیز در بخش رقابتی به تام در مزرعه به کارگردانی خاویر دولان رسید و جایزه بهترین فیلم اول بخش افق‌ها و هفته منتقدین به اتحاد به کارگردانی آنا اودل رسید.

صدف طلایی سن‌سباستین برای ونزوئلا

شصت‌ویکمین جشنواره فیلم سن‌سباستین با اعطای جایزه صدف طلایی بهترین فیلم به موی بد ساخته ماریانو راندون از ونزوئلا برگزار شد. این فیلم کم‌هزینه که از ابتدای جشنواره نظر مساعد منتقدین را به خود جلب کرده بود، روایتگر رابطه میان مادر و یک پسر 9 ساله است که با موهای فر خود مشکل دارد. از دیگر برگزیدگان شصت‌ویکمین جشنواره سن‌سباستین می‌توان به اعطای جایزه ویژه هیات داوران به فیلم مجروح ساخته فرنادو فرانکو از اسپانیا اشاره کرد. در بخش بازیگری، صدف نقره‌ای بهترین بازیگر زن و مرد به ترتیب به ماریان آلوارز (مجروح) و جیم برادنبت (آخر هفته) رسید. همچنین جایزه بهترین کارگردانی این رویداد سینمایی به فرناندو ایمبک برای فیلم باشگاه ساندویچ اعطا شد و فیلم کمدی درباره زمان ساخته ریچارد کورتیس نیز توانست عنوان بهترین فیلم اروپایی را از شصت‌ و یکمین دوره جشنواره فیلم سن‌سباستین را از آن خود کند.

حضور سینماگران ایرانی در عرصه جهانی

بدون شک مهمترین اتفاق سینمای ایران در عرصه جهانی طی نیمه اول سال ۲۰۱۳ حضور اصغر فرهادی به عنوان یک کارگردان ایرانی در میان آثار رقابتی جشنواره کن بود. فرهادی که با فیلم گذشته در این رویداد سینمایی با بزرگترین کارگردانان سینمای جهان به رقابت پرداخت، با وجود گمانه‌زنی‌های فراوان از سوی بسیاری از نشریات معتبر سینمایی جهان در نهایت تنها موفق به کسب جایزه بهترین فیلم معنوی جشنواره کن و همچنین جایزه بهترین بازیگر زن برای برنیس بژو شد. این فیلم که با بازخوردهای بسیار مثبتی از سوی منتقدین و مخاطبان مواجه شد، می‌تواند در صورت حضور در جوایز اسکار 2014 یکی از بخت‌های کسب جایزه باشد.

هیات‌داوران بخش "سینه‌فونداسیون" جشنواره کن به ریاست جین کمپیون فیلم سوزن ساخته‌ آناهیتا قزوینی‌زاده را به عنوان بهترین فیلم کوتاه این بخش معرفی کرد. قزوینی‌زاده که در مدرسه هنرهای شیکاگو مشغول به تحصیل است‌، فیلم 21 دقیقه‌ای‌ خود را درباره‌ی دختری ساخته که در میان مشاجره‌ی پدر و مادرش گیر افتاده است. علاوه‌بر جایزه نقدی 15 هزار یورویی، تضمین پخش نخستین فیلم بلند قزوینی‌زاده در جشنواره کن تقدیر دیگری است که برگزارکنندگان کن برای وی در نظر گرفتند.

تلخون حمزوی، کارگردان 34 ساله ایرانی‌الاصل با فیلم پروانه در بخش بهترین فیلم خارجی موفق به کسب جایزه اسکار دانشجویی شد. وی با این فیلم به نمایندگی از دانشگاه هنر زوریخ از سوئیس در این رقابت شرکت کرده بود. داستان پروانه درباره دختری افغان است که به اردوگاه پناهندگان سوئیس وارد شده، اما زمانی که از وضع بد سلامت پدرش آگاه می‌شود تصمیم می‌گیرد تمام پول اش را که به شکل غیرقانونی به دست آورده است برای خانواده‌اش ارسال کند.

خسرو معصومی که سال گذشته با فیلم خرس جایزه اصلی جشنواره شانگهای را کسب کرد، امسال به عنوان یکی از اعضای هیات داوران در این رویداد سینمایی حاضر بود. هیات داوران جشنواره امسال شانگهای را تام هوپر، کارگردان برنده اسکار برعهده دارد.

عباس کیارستمی، کارگردان سرشناس ایرانی نشان افتخار کشور ژاپن با عنوان خورشید تابان‌، انوار زرین به همراه نقش گل را به صورت رسمی در سفارت این کشور دریافت کرد. کیارستمی نشان افتخار دولت ژاپن را به پاس خدمات ارزشمند و مساعدت در ایجاد تبادلات فرهنگی و تفاهم متقابل بین ایران و ژاپن‌، ارتقای سطح فیلم در ژاپن و گسترش فرهنگ ژاپن در سراسر دنیا از جمله ایران از طریق فعالیت‌های هنری دریافت کرد. کیارستمی در سال‌های اخیر فیلمی به نام مثل یک عاشق را در ژاپن‌ ساخت که در جشنواره‌ی فیلم کن به نمایش درآمد که چندی پیش از سوی نشریه نیویورکر پس از فیلمهایی از مارتین اسکورسیزی و ترنس مالیک به عنوان بهترین فیلم سال معرفی کرد.

فیلم گذشته اصغر فرهادی که در جشنواره کن تا چند قدمی نخل طلا پیش رفت، در جوایز گلدن گلوب 2014 در کنار فیلم‌هایی چون شکار، باد برمی‌خیزد، زیبایی بزرگ و آبی گرمترین رنگ است در بخش بهترین فیلم خارجی نامزد شده است. مراسم سالانه اعطای جوایز گلدن گلوب 12 ژانویه 2014 (22 دی) برگزار می‌شود.

هیات منتقدین فیلم آمریکا در روزهای پایانی سال ۲۰۱۳ برترین آثار سینمایی جهان را در بخش‌های گوناگون معرفی کرد که فیلم گذشته اصغر فرهادی عنوان بهترین فیلم خارجی را از آن خود کردند. همچنین فیلم گذشته به همراه فیلم برنده نخل طلای آبی گرمترین رنگ است از فرانسه، شکار از دانمارک، زییایی بزرگ از ایتالیا، و وجده از عربستان نامزد کسب جایزه بهترین فیلم خارجی از سوی جوایز سینمایی انتخاب منتقدین که توسط انجمن منتقدان فیلم رسانه‌ای (BFCA) برگزار می‌شود، شد. مراسم نوزدهمین دوره جوایز سالانه انتخاب منتقدین روز 16 ژانویه 2014 (26 دی) در سانتامونیکا لس آنجلس برگزار می‌شود.

قیلم قاعده تصادف ساخته بهنام بهزادی جایزه ویژه هیات‌داوران جشنواره "مانهایم" و جایزه 20 هزار دلاری هیات داوران جشنواره فیلم توکیو را کسب کرد.

فیلم ماهی و گربه ساخته شهرام مکری موفق شد در جشنواره فیلم لیسبون پرتغال که ریاست هیات داوران آن را ژولیت بینوش بر عهده داشت، جایزه بهترین فیلم را از آن خود کند. ماهی وگربه در کنار 11 فیلم مطرح دیگر از کشورهای مختلف دنیا در این جشنواره به نمایش درآمد.

فیلم حوض نقاشی ساخته مازیار میری که سال گذشته در جشنواره فجر سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را دریافت کرد، از میان 39 فیلم از 21 کشور منطقه آسیا و پاسیفیک (اقیانوسیه) جایزه یونسکو این جوایز سینمایی را دریافت کرد.

گزارش از: حسین شایسته. ایسنا