گزارشی از نشست نقد و بررسی فیلم آقا یوسف به کارگردانی دکتر علی رفیعی

نشست نقد و بررسی فیلم آقا یوسف به کارگردانی دکتر علی رفیعی دیروز در سالن کنفرانس مرکز همایشهای برج میلاد برگزار شد. برخی از عوامل این فیلم سینمایی از جمله: دکتر علی رفیعی (کارگردان و نویسنده)، مرتضی متولی (تهیه کننده)، سودابه خسروی (چهره پرداز)، مهدی هاشمی (بازیگر)، شاهرخ فروتنیان (بازیگر)، لیلا بلوکات (بازیگر) و ستاره اسکندری (بازیگر) از جمله عوامل این فیلم سینمایی بودند که در این نشست مطبوعاتی حضور داشتند. مدیریت نشست این جلسه را رامتین شهبازی بر عهده داشت.

شهبازی در ابتدای این نشست کمی در مورد سوابق دکتر علی رفیعی سخن گفت و از رفیعی در مورد ایده اولیه فیلم آقا یوسف سوال کرد.

رفیعی در پاسخ گفت: من خودم یک نظافتچی دارم به نام آقا یوسف که سالهاست در خانه من کار می کند. روزی او به خانه من آمده بود و از من خواست تا به موسیقی گوش بدهد. من به او گفتم که موسیقی هایی که من در خانه دارم فکر نکنم به درد شما بخورد. او گفت من کاری به موسیقی شما ندارم، خودم یک ضبط صوت کوچک دارم. از آن به بعد من هر هفته روزهای پنجشنبه در خانه ام موسیقی کردی می شنوم، چون آقا یوسف کرد است. آقا یوسف در محله زندگی من در خانه های دیگر کار می کند. یک روز من او را در خیابان همراه با خانم جوانی دیدم و او خودش را از من پنهان کرد. و بعد به من گفت ببخشید که من از شما پنهان شدم، او نامزد من بود و من نمی خواستم بفهمد من یک نظافتچی هستم. از آن به بعد من بارها و بارها با آقا یوسف گفتگو می کردم و گپ می زدم و از او منشاء این فیلم را گرفتم.

در ادامه شهبازی در مهدی هاشمی در مورد خصوصیت نقش و چگونگی حضورش در این فیلم سؤال کرد که هاشمی در پاسخ گفت:

من قبل از پاسخ به شما می خواهم کمی راجع به دکتر رفیعی صحبت کنم. زمانی که من در اواخر دوره دانشجویی ام بودم، دکتر تازه از پاریس به تهران بازگشته بود و بعد از یکی دو نمایش و طراحی صحنه شگفت انگیز آنتیگونه نوبت به نمایش خاطرات و کابوسها رسید که در آن نمایش آقای کیانیان هم بازی می کرد. دکتر در آن دوران مرا برای بازی در نقش ناصرالدین شاه جوان انتخاب کرد و من از آنجا کار با دکتر را آغاز کردم. همه چیز چشمگیر و عجیب و نو بود و تمرین ها در کنار دکتر رفیعی که هم استاد بودند و هم کارگردان بسیار بسیار شیرین بود. ما آن نمایش را حدود یک سال تمرین کردیم و دکتر در آن دوران هرچه را که از کارگردانان بزرگ پاریس دیده بودند همراه با تجربیات ارزشمند خودشان در اختیار ما گذاشتند. ما روزی هفت هشت ساعت تمرین های بسیار سخت داشتیم و بدن من بعد از آن مدت تازه به شکل بدن یک بازیگر واقعی درآمد. همینطور صدا و بیان من هم حرفه ای شده بود. من همیشه از این استاد متشکر بوده ام.

هاشمی در ادامه سخنانش اظهار داشت: بعد از حدود 34 سال از گذشت آن نمایش این فیلم پیش آمد و حضور من در کنار ایشان بسیار برایم نوستالژیک و مهم بود. استاد در این فیلم هم حرف های تازه ای در رابطه با هنر بازیگری به من زدند و در این فیلم هم از ایشان بسیار آموختم.

شهبازی بعد از اتمام سخنان هاشمی گفت: البته آقای هاشمی دارند شکسته نفسی می کنند. ایشان یک رکن اساسی در سینمای ایران هستند و در این فیلم هم مثل همیشه خوب بودند.

در ادامه جلسه مهدی هاشمی کمی در مورد شخصیت اش در این فیلم صحبت کرد و گفت: ما این نوع اشخاص را می شناسیم و دکتر تشخیص داد که این نقش به من نزدیک است و من توانایی آن را دارم که کمی خودم را بشکانم و نقش یک زمین شور و جاروکش را بازی کنم. وقتی من وارد فضا شدم همه چیز از طرف مقابلم آمد و این داستان بسیار با وقار جلو رفت. من از بودن در کنار ایشان بسیار تاثیر گرفتم. در کل می توانم بگویم که من واکنش آن تاثیرات هستم. من علاقه به تعالی طلبی دارم و آقای رفیعی کارگردانی بودند درونیات و احساسات انسانی را روی پرده می آورند.

در ادامه این نشست مرتضی متولی تهیه کننده این فیلم گفت: در فروردین ماه دکتر رفیعی پیشنهاد ساخت این فیلم را به من دادند. من با توجه به پیشینه ایشان که بسیار وسوسه انگیز بود دچار تلنگر شدم و با چندین نفر مشورت کردم. تعدادی از دوستان به من نهیب زدند که با رفیعی کار نکن گیر می افتی. رفیعی حساسیت زیادی دارد، وسواس دارد، و کار را در وسط می خواباند. اما من دل به دریا زدم و با اطمینان این کار را انجام دادم و دیدم که حرف آن دوستان کاملا خلاف واقع بود. ما از ابتدا 55 جلسه کاری در نظر گرفته بودیم که عینا همان 55 جلسه را هم کار کردیم. من در اینجا از آقایان آلادپوش و حسن دوست فیلمبردار و تدوین گر این فیلم هم تشکر می کنم.

در ادامه این نشست ستاره اسکندری در سخنانی به مهدی هاشمی به خاطر بازی درخشان اش در این فیلم تبریک گفت و در مورد همکاری خودش با دکتر رفیعی اظهار داشت: تجربه همکاری من با دکتر رفیعی به تئاتر برمی گردد و مربوط به 10 -11 سال پیش است. من در چند تئاتر افتخار شاگردی کردن در کنار دکتر را داشتم. دکتر منظری شاعرانه دارند و من به نقشم در این فیلم به عنوان یک نقش کوتاه و گذرا نگاه نمی کنم.

در ادامه نشست شاهرخ فروتنیان نیز در مورد نحوه همکاری اش با این فیلم گفت: من موقعی که کار تئاتر می کردم به پشت صحنه ها می رفتم و تمرین ها را تماشا می کردم.هر بار در تمرین های دکتر شاهد اتفاقات جدید بودم. من افتخار حضور در تئاتر خاطرات و کابوس ها در کنار استاد هاشمی و استاد رفیعی را داشتم و حضور در این کار نیز برای من افتخاری بزرگ است.

لیلا بلوکات نیز دیگر بازیگری بود که از بودن اش در این فیلم ابراز خرسندی کرد و گفت: من دکتر را عاشقانه دوست دارم و در این کار بسیار حرفه ای جزء بسیار کوچکی بودم. صرف در کنار استادان بزرگی مانند آقایان هاشمی و فروتنیان و دکتر رفیعی برای من افتخار است. و من از بودن در این کار بسیار لذت بردم و اگر حتی یک پلان هم کار داشتم باز هم در این فیلم بازی می کردم.

در ادامه نشست دکتر رفیعی در پاسخ به سوالی که گفته شده بود «چرا شما اینقدر حرکت دوربین داشتید؟» اظهار داشت: من هر وقت حس بکنم که باید دوربین را جابجا کنم این کار را انجام می دهم. برایم اصلا شکستن خط فرضی و ... مهم نیست. مهم این است که بتوانم با تماشاگرم ارتباط خوبی برقرار کنم. در کل پیشرفت قصه برایم از همه چیز مهم تر است.

دکتر رفیعی در پاسخ به سوال دیگری که از او پرسیده شده بود چرا از رنگهای تند در طراحی صحنه و لباس این فیلم استفاده کرده بود گفت: ما از بس رنگ و شادی نمی بینیم و از بس محیط مان تیره و چرکین است وقتی رنگ را می بینیم احساس می کنیم که آن زیاد است. اما این خیلی خیلی طبیعی است و مسلماً این پرسش را هیچگاه یک تماشاگر خارجی از یک کارگردان نمی پرسد.

شهبازی نیز در تایید سخنان دکتر رفیعی گفت: دکتر در فضاسازی استاد هستند.

در ادامه مرتضی متولی در رابطه با سوالی که پرسیده شده بود چرا پیش تولید این کار یک سال طول کشیده است گفت: من در ابتدا تهیه کننده این فیلم نبودم و دکتر قبلاً قرار بود با تیم دیگری در زمستان این کار را بسازند که نشد و پیش تولید در زمان من به یک ماه هم نرسید.

در ادامه دکتر رفیعی در رابطه با این مسئله گفت: من نمی خواهم به مقطع تلخ و پر آسیب آن دوران بپردازم. اما جالب است بدانید که در دوره اول پیش تولید من از هیچ کس سپاسی ندارم و همه خشم خودم را به آنان ابراز می کنم. آنها مرا هشت ماه روی انگشت نگاه داشتند. از لحاظ مالی هر چه من در چنته داشتم از بین رفت. هفتاد میلیون تومان پول من رفت و من اوایل فرودین ماه با مشورت برخی دوستانم نزد متولی رفتم و از ایشان دعوت کردم و با حضور ایشان ورق برگشت.

رفیعی در پایان این نشست گفت: مطمئنا بدون حضور متولی این فیلم ساخته نمی شد. ایشان از لحاظ فکری و فرهنگی سینما را خوب می شناسند و به هیچ عنوان دکان دار نیستند.

در همین رابطه ببینید

گزارش تصویری الهام عبدلی از نشست پرسش و پاسخ فیلم آقا یوسف در جشنواره فجر

در همین رابطه بخوانید

مزون آنتوان چخوف: نگاهی به فیلم آقا یوسف ساخته علی رفیعی