پرده سینما

نگاهی به جشنواره جهانی فیلم تهران

جلال الدین ترابی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نگاهی به جشنواره جهانی فیلم تهران

پوستر ششمین دوره از جشنواره جهانی فیلم تهرانمن در اکثر دوره های جشنواره جهانی فیلم تهران حضور داشتم و باید بگویم در آن دوران، جشنواره جهانی فیلم تهران که در فاصله سالهای 1351 تا 1356 شش دوره ی آن برگزار شد، تنها جشنواره ی واقعاً جهانی در آسیا محسوب می شد. این جشنواره که از طرف «فدراسیون جهانی تهیه کنندگان فیلم» (فیاپ) به رسمیت شناخته شده بود، توانسته بود به خاطر رعایت مقررات حاکم بر جشنواره های سطح «الف»، جزو یکی از پنج جشنواره ی مهم و معتبر این رده در دنیا قرار بگیرد. این جشنواره در نیمه ی اول آذر ماه هر سال برگزار می شد.

برنامه ی رسمی جشنواره شامل بخش های «مسابقه»، «جشنواره جشنواره ها»، «سینما چشم و گوش دارد»، و «مرور بر آثار» یک فیلمساز بود. همه ی فیلم ها می باید با صدای اصلی و با زیرنویس انگلیسی و یا فارسی نمایش داده می شدند. جشنواره مجاز به ممیزی و سانسور فیلم ها (حتی در حد یک فریم) نبود. در بخش مسابقه، 24 فیلم بلند به همراه 24 فیلم کوتاه به نمایش درمی آمد که از میان فیلم های تولیدی سایر کشورهای جهان که خواهان شرکت در جشنواره شده بودند، 22 فیلم انتخاب و به همراه 2 فیلم از تولیدات داخلی برگزیده، و نمایش داده می شدند. این فیلم ها به وسیله ی یک هیئت داوران بین المللی مورد بازبینی قرار می گرفتند. از اعتبار هیئت داوری جشنواره همین بس که در طول دوره های مختلف برگزاری اش، فیلمسازان مهم و برجسته ای چون سرگئی باندارچوک، نیکیتا میخالکوف (از روسیه)، میکلوش یانچو (از مجارستان)، جیلو پونته کوروو (از ایتالیا)، رنه کلر (از فرانسه)، ساتیا جیت رای (از هندوستان) و فرانک کاپرا (از آمریکا) عضویت در آن را به عهده گرفته بودند.

در این بخش جایزه ی بزرگ مجسمه ی زرین بز بالدار همه ساله به یک فیلم برگزیده ی اصلی اهداء می شد. به جز این فیلم برگزیده ی اول که بهترین فیلم به مفهوم مطلق از نظر داوران محسوب شده بود، چهار لوح زرین بز بالدار به بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر زن، بهترین بازیگر مرد، و به یک هنرمند آهنگساز یا فیلمنامه نویس یا فیلمبردار برگزیده بود، اهداء می شد. در بخش فیلم های کوتاه، چهار جایزه که شامل جایزه بزرگ مجسمه زرین بز بالدار، و جایزه ویژه هیئت داوران (لوح زرین بز بالدار) و دو دیپلم افتخار بود که به برگزیدگان جشنواره اهداء می شد.

بخش مهم دیگر، «جشنواره جشنواره ها» بود که همان گونه که از اسمش پیداست، در طول روزهای برگزاری، گلچینی از فیلم های برگزیده ی جشنواره های دیگر را به نمایش می گذاشت و دوستداران سینما را در جریان بهترین فیلم های روز دنیا قرار می داد و ضمناً امکان مقایسه کیفی جشنوارها را با یکدیگر برای علاقمندان فراهم می کرد. فیلمسازان مستند امکان ارائه ی آثار بلند یا نیمه بلند خود را در قسمت «سینما چشم و گوش دارد»، به دست می آوردند. و سرانجام برنامه «مرور بر آثار» یک فیلمساز بود که در هر دوره یک فیلمساز شاخص دنیا انتخاب، و فیلم های برجسته ی او نمایش داده می شدند. در طول شش دوره جشنواره، فیلم های پیرپائولو پازولینی، چارلی چاپلین، رنه کلر، فرانک کاپرا، لوئیس بونوئل، فدریکو فللینی، میکل آنجلو آنتونیونی، و ویلیام وایلر به معرض تماشای علاقمندان گذاشته شدند. دعوت از فیلمساز مارکسیست مجارستانی «میکلوش یانچو» برای عضویت در هیئت داوران سومین  دوره، و پذیرش آن از طرف وی و همچنین نمایش گزیده ای از فیلم های او از جمله فیلم سرود سرخ در همین دوره بدون هرگونه ممیزی و سانسور، نه تنها نشان از رعایت مقررات اینگونه جشنواره ها از سوی برگزارکنندگان را داشت، بلکه همچنین از اختیارات و آزادی انتخاب مدیران آن هم حکایت می کرد.

انتخاب و اهدای جایزه اول جشنواره به فیلم هایی چون شاه لیر گریگوری کوزینتسف، بدل مارتین ریت، و لاکی لوچیانو فرانچسکو رزی در دوره های مختلف جشنواره به اعتبار و اهمیت آن افزوده بود. رعایت مقررات سطح «الف»، احترام به مخاطبان و سینما دوستان، چاپ و ارائه ی به هنگام کاتالوگ فیلم ها و نیز بولتن روزانه جشنواره، تنظیم دقیق برنامه ها و ارائه ی جدول آن به مخاطبان، یک هفته قبل از شروع برنامه ها، که امکان برنامه ریزی، انتخاب و خرید و رزرو بلیط را برای دوستداران فراهم می کرد، گزینش و گردآوری و نمایش فیلم های باارزش از سراسر دنیا و ارائه و نمایش بی کم و کاست آنها بدون توجه به گرایشات عقیدتی و سیاسی سازندگان آنها، همگی موجب ارتقاء کیفی جشنواره شده بود. دعوت از هنرمندان برجسته ای چون میکل آنجلو آنتونیونی، فرانچسکو رزی، میکلوش یانچو، ویلیام وایلر، رنه کلر و ساتیا جیت رای و حضور آنها در تهران، نشانه ای از اعتبار و اهمیت روزافزون جشنواره داشت.

مدت برگزاری جشنواره 10 روز بود که در دوره آخر (ششمین دوره) به حداکثر مجاز آن یعنی 14 روز رسیده بود.

جشنواره جهانی فیلم تهران این رشد کمی و کیفی و همچنین اعتبار به دست آمده را بیش از همه مدیون مدیر توانمند، کارا و لایق خود یعنی مرحوم هژیر داریوش بود که با اختیارات لازم و با اقتدار تمام پنج دوره، دبیر کل ی جشنواره را با شایستگی تمام بر عهده داشت.


 تاريخ ارسال: 1388/9/1
کلید واژه‌ها:

فرم ارسال نظرات خوانندگان

نام (ضروري):
نظر شما (ضروري):
كد امنيتي (ضروري) :
كد امنيتي تركيبي از حروف كوچك انگليسي است. توجه داشته باشيد كه كد امنيتي به كوچك و بزرگ بودن حروف حساس است.