پرده سینما

تجسم رویاهای کودکی با تن پوش های عروسکی نخ نما شده؛ یک بررسی تطبیقی بین سینمای کودک در ایران و جهان

علی ناصری









هر سال در جهان فیلم های بسیاری در ژانرهای مختلف ساخته می شوند. تهیه کنندگان با توجه به فروش فیلم ها در گونه های مختلف سعی بر ساخت فیلم های پرفروش دارند. از میان تمامی گونه های سینمایی در جهان ژانر کودک در سالهای اخیر در گیشه بسیار موفق بوده است.

نمایی از فیلم ای تی ساخته استیون اسپیلبرگبه طوری که سالانه فیلم های بسیاری در این گونه سینمایی ساخته و اکران می شوند که اکثر این فیلم ها نیز با موفقیت چشمگیری در گیشه مواجه هستند. اما فروش بالای فیلم ها تنها موفقیت این گونه فیلم ها محسوب نمی شود. توجه کارگردانان بزرگ به ژانر کودک و ساخت فیلم در این حیطه بسیار جالب توجه می باشد. کارگردانانی همچون تیم برتون، رابرت زمه کیس، استیون اسپیلبرگ، کریس کلمبوس و غیره فیلم های بسیار موفقی در ژانر کودک ساخته اند. در این میان حتی برخی از کارگردانان دنیا با ساخت فیلم های کودک به شهرت جهانی دست یافته اند. که از میان می توان به هایائو میازاکی، برَد برد و غیره اشاره کرد.

فیلم های کودک سالانه در جهان موفق به دریافت جوایز متعددی در جشنواره های مختلف می شوند و این در حالی است که به ساخت این فیلم ها در ایران چند سالی است که توجهی نمی شود و حتی برخی از فیلمسازان ساخت فیلم در این ژانر را پسرفت می دانند. فیلم های کودک در ایران نه تنها از سوی مسئولین مورد توجه قرار نمی گیرد بلکه مردم نیز چندان میل و رغبت به دیدن این فیلم ها ندارند. در این میان حتی بسیاری از فیلم های ساخته شده برای کودک موفق به نمایش عمومی نشده اند!

سال گذشته تعدادی فیلم سینمایی در ژانر کودک ساخته شدند که اغلب آن ها تا امروز موفق به اکران عمومی در سینماها نشده اند. آهوی پیشونی سفید به کارگردانی سید جواد هاشمی، رویای سینما به کارگردانی علی شاه حاتمی، یک فراری از بگبو به کارگردانی هاتف علیمردانی، مادر پاییزی به کارگردانی سیروس رنجبر برخی از فیلم هایی می باشند که بدون هیچ دلیل منطقی موفق به دریافت مجوز نمایش نشده اند، همچنین بسیاری از فیلم ها که سال ها قبل ساخته و در جشنواره های مختلف به نمایش در آمده اند نیز با همین مشکل دست و پنجه نرم می کنند. ترانه کوچک من به کارگردانی مسعود کرامتی، دیو و دلبر به کارگردانی وحید نیکخواه آزاد، سنجاقک های برکه سبز به کارگردانی علی قوی تن و بسیاری دیگر  از جمله فیلم هایی هستند که چند سال قبل ساخته شده اما هنوز موفق به نمایش عمومی نشده اند.

نمایی از فیلم آهوی پیشونی سفید به کارگردانی سید جواد هاشمیکودکان ذهنی رویا پرداز و موشکاف دارند و سینما سعی بر نمایش رویاهایشان دارد. در سینمای جهان با استفاده از تکنولوژی انیمیشن این رویاها را به کودکان القا می کنند و به همین دلیل رویاهای کودکان امروز را نمی توان با تن پوش های عروسکی نخ نما شده به آن ها القاء کرد. استفاده از انیمیشن حدود سه دهه است که در سینمای کودک به طور کامل رواج یافته اما متأسفانه سینمای ایران همچنان از تن پوش ها برای ساخت فیلم های کودک استفاده می کند. کارگردانان سرشناس سینمای کودک ایران همچون مرضیه برومند، کامبوزیا پرتوی، تهمینه میلانی، ابوالحسن داودی، داریوش فرهنگ و غیره که زمانی فیلم های مهمی در ژانر کودک می ساختند امروزه خبری از آن ها برای تولید این گونه فیلم ها نیست، البته با توجه به تکنولوژی قدیمی موجود در سینمای ایران و کودکان امروز که فیلم های شاخص سینمای جهان را با آخرین فن آوری روز به تماشا نشسته اند می شود به آن ها حق داد و این ذهنیت که ساخت فیلم کودک یک پسرفت تلقی می شود در ایران تا حدودی درست می باشد چرا که ساخت فیلم های مدرسه موش ها، کاکادو، سفر جادویی، گلنار، پاتال و آرزوهای کوچک، علی و غول جنگل و غیره که هر چند در زمان خود فیلم های با ارزشی بودند اما در این زمان نوعی تکرار بیهوده تلقی می شوند، به دلیل آن که کودکان امروز مطمئناً داستان اسباب بازی ها، کارخانه هیولاها، آلوین و سنجاب ها، عصر یخبندان و غیره را به این فیلم ها ترجیح می دهند. البته این روزها فیلم کلاه قرمزی و بچه ننه به کارگردانی ایرج طهماسب که خود یک فیلم عروسکی می باشد و در آن از کمترین تکنولوژی انیمیشن استفاده نشده فروش قابل توجهی در سینماهای کشور داشته که می توان به عنوان استثنایی در این چند سال از آن نام برد که البته این فیلم به دلیل محبوب بودن شخصیت اصلی اش برای جوانان و افراد بزرگسال نیز جذاب می باشد. سینمای کودک در ایران امروزه جدا از مشکل اکران و تکنولوژی با مشکلات بیشتری از جمله نبود سرمایه گذاری مناسب روبه رو است که برای رفع این مشکلات نیاز به برنامه ریزی، تلاش و سرمایه گذاری مسئولان دارد تا دیگر سینماگران ما از ساخت فیلم در ژانر کودک پرهیز نکنند و ما شاهد ساخت فیلم های مناسب با فرهنگ و ادبیات کشورمان برای کودکان امروز ایران و حتی فیلم هایی مناسب برای عرضه در بازار جهانی باشیم.  

ساخت فیلم های کودک توسط کارگردانان بزرگ در جهان هر سال بیشتر دیده می شود به طوری که در سال گذشته میلادی در کنار فیلم های بزرگی که در عرصه جهانی ساخته و اکران شدند نام فیلمسازان بزرگی نیز دیده می شد که فیلم هایی در ژانر کودک ساخته اند که از میان آن ها می توان به مارتین اسکورسیزی با فیلم هوگو، استیون اسپیلبرگ با فیلم ماجراهای شگفت انگیز تن تن، جی جی آبرامز با فیلم ابر8، دیوید یاتس با فیلم هری پاتر و یادگاران مرگ: پارت 2، رابرت رودریگز با فیلم بچه های جاسوس، گُر وربینسکی با فیلم رنگو و غیره اشاره کرد.

نمایی از فیلم هوگو ساخته مارتین اسکورسیزیدر بین سینماگرانی که سال گذشته ساخت فیلم های کودک را تجربه کردند، چند تن از آن ها برای اولین بار دست به ساخت فیلم کودک زدند که مارتین اسکورسیزی یکی از این سینماگران می باشد. بسیاری از سینماگران و تحلیل گران سینما مارتین اسکورسیزی را بهترین کارگردان زنده دنیا می شناسند و فیلم های او، از جمله راننده تاکسی، گاو خشمگین و دوستان خوب همیشه در بین بهترین فیلم های تاریخ سینما حضور داشته اند. مارتین اسکورسیزی که منتقدان همیشه از او انتظار بسیار بالایی دارند سال 2010 میلادی با فیلم جزیره شاتر نتوانست چندان نظر مثبت منتقدان را به خود جلب کند اما در سال گذشته با فیلم هوگو نظر مثبت بسیاری را به خود جلب کرد و اکثر منتقدان این فیلم را پیشرفتی دوباره برای مارتین اسکورسیزی تلقی کردند. هوگو نه تنها نظر مثبت منتقدان را به خود جلب کرد بلکه جوایز بسیاری نیز در فستیوال های مختلف از جمله آکادمی اسکار از آن خود کرد و حتی به همراه فیلم هنرمند با دریافت جایزه در پنج رشته مختلف رکورددار دریافت جایزه در آکادمی اسکار 2012 شد.

استیون اسپیلبرگ که پول سازترین کارگردان حال حاضر دنیا شناخته می شود سال گذشته با ساخت اولین فیلم از سه گانه ماجراهای شگفت انگیز تن تن با عنوان راز اسب شاخدار به تهیه کنندگی پیتر جکسون به سراغ گیشه ها آمد و با موفقیت نسبتاً خوبی در گیشه مواجه گردید. این فیلم موفق به دریافت جایزه بهترین انیمیشن در جشنواره گلدن گلاب شد. وجود دو نام بزرگ همچون اسپیلبرگ و جکسون در کنار این فیلم خود نشان از اعتبار بالای فیلم می باشد. استیون اسپیلبرگ که در سال 1982 میلادی فیلم ای تی را در ژانر کودک ساخت بازگشت قابل قبولی را به سینمای کودک تجربه کرد. بسیاری از سینما دوستان و سینماگران اسپیلبرگ را با فیلم های بزرگی همچون نجات سرباز رایان، فهرست شیندلر و آرواره ها می شناسند. پیتر جکسون که تهیه کنندگی فیلم را بر عهده داشت با ساخت سه گانه معروف ارباب حلقه ها به شهرت جهانی رسید و خود یکی از بزرگترین کارگردانان حال حاضر دنیا می باشد.

کارگردانی ماجراهای شگفت انگیز تن تن تنها حضور اسپیلبرگ در سینمای کودک سال 2011 نبود. او با تهیه کنندگی فیلم ابر8 به کارگردانی جی جی آبرامز در ساخت این فیلم که در ژانر کودک و علمی تخیلی قرار می گیرد نقش به سزایی داشت، به طوری که ردپای اسپیلبرگ را در جای جای فیلم می توان مشاهده کرد. جی جی آبرامز یکی دیگر از کارگردانانی بود که در سال گذشته برای اولین بار ساخت فیلم کودک را تجربه کرد. او با سریال موفق گمشده در دنیا به شهرت جهانی رسید و اعتبار بالایی برای خود کسب کرد.

نمایی از فیلم ماجرای شگفت انگیز تن تن ساخته استیون اسپیلبرگسال 2011 سال پایان یک فیلم تخیلی معروف در ژانر کودک بود که این فیلم به دلیل جذابیت بالایش توجه مخاطبان بزرگسال را نیز در اقصی نقاط جهان به خود جلب می کرد. ساخت آخرین قسمت فیلم چندگانه هری پاتر به دیوید یاتس سپرده شد که خود تجربه ساخت قسمت های قبلی این چندگانه را نیز داشت. دیوید یاتس با ساخت فیلم هری پاتر و یادگاران مرگ: پارت 2 به اعتبار بالایی در سینمای هالیوود دست یافت. بسیاری از منتقدان جهان فیلم هری پاتر و یادگاران مرگ: پارت 2 را پایانی قابل قبول برای این چندگانه قلمداد کردند. این فیلم نه تنها نظر مثبت اغلب منتقدان را به خود جلب کرد بلکه با فروش 1,494,323,837 دلار پرفروش ترین فیلم در سال 2011 شد.

گُر وربینسکی یکی دیگر از کارگردانانی بود که در سال 2011 ساخت فیلم در سینمای کودک را برای اولین بار تجربه می کرد. او پس از ساخت سه گانه معروف دزدان دریایی کارائیب و پس از چهار سال دوری از عرصه کارگردانی در سینما به سراغ ساخت انیمیشن رنگو آمد که برای او موفقیت بزرگی به دست آورد. فیلم رنگو با وجود رقبای سرسخت اش موفق به دریافت جایزه بهترین انیمیشن از هشتاد و چهارمین جشنواره اسکار شد. رنگو علاوه بر دریافت جایزه اسکار موفق به فروش قابل قبولی در سطح جهانی شد.

 با توجه به ساخت فیلم های کودک توسط کارگردانان بزرگ در جهان می توان به اهمیت بالای این گونه سینمایی پی برد. پس از تغییر قوانین آکادمی اسکار و معرفی ده فیلم به عنوان نامزدهای دریافت جایزه بهترین فیلم هر سال یک فیلم از ژانر کودک در بین نامزدهای اسکار دیده می شود که سال گذشته فیلم هوگو به عنوان تنها فیلم کودک در جمع نامزدهای اسکار حضور داشت.

در سال 2011 از بین سی فیلم پر فروش سینما ده فیلم مربوط به ژانر کودک می باشند که عبارتند از:

1نمایی از فیلم هری پاتر و یادگاران مرگ- هری پاتر و یادگاران مرگ: پارت 2، فروش : 1,494,323,837 دلار

2- پاندای کونگ فو کار 2، فروش : 663,005,740 دلار

3- اسمورفها، فروش : 559,114,158 دلار

4- گربه چکمه پوش، فروش : 554,734,747 دلار

5- ماشین ها 2، فروش : 549,450,875 دلار

6- ریو، فروش : 486,118,384 دلار

7- ماجراهای شگفت انگیز تن تن ( راز اسب شاخدار )، فروش : 373,064,037 دلار

8- آلوین و سنجاب ها، فروش : 340,303,929 دلار

9- ابر8، فروش : 259,186,169 دلار

10- رنگو، فروش : 240,707,194 دلار

سال 2011 سال پر زرق و برقی برای سینمای کودک بود و این اتفاق هر ساله به صورت جدی تری در سینما می افتد و هر ساله سینماگران و سینما به اهمیت ژانر کودک بیشتر پی می برند. نکته جالب توجه در فروش فیلم های این ژانر این است که سه فیلم پر فروش کودک در جهان مربوط به سه سال گذشته می باشد. این فیلم ها که در بین ده فیلم پر فروش تاریخ سینما حضور دارند عبارتند از:

هری پاتر و یادگاران مرگ: پارت 2 ( کارگردان دیوید یاتس ) فروش : 1,494,323,837 دلار، محصول 2011

داستان اسباب بازی ها 3 ( کارگردان لی آنکریچ ) فروش : 1,062,984,497 دلار، محصول 2010

آلیس در سرزمین عجایب ( کارگردان تیم برتون ) فروش : 1,023,285,206 دلار، محصول 2010

با کمی تفکر می توان به این نتیجه رسید که توجه به فیلم های کودک امری بسیار مهم است و از هر نظر می تواند مفید و مثمر ثمر باشد. سینما گاه با پیشرفت تکنولوژی دچار تغییرات می شود و این سینماگران هستند که باید خود را با تکنولوژی روز وفق دهند تا بتوانند با مردم روزگارشان ارتباط برقرار کنند. جهان امروز با انفجار انتظارات بزرگ همراه است و کودکان امروز نیز انتظارات شان با کودکان دیروز متفاوت است. کودکان آینده سازان هر کشور اند و سینماگران نیز توسط سینمای کودک می توانند به تفکر کودکان یک جامعه رشد و نمو دهند تا توسط همین کودکان آینده روشنی برای کشور خود داشته باشند. توجه به سینمای کودک و کشاندن خانواده ها به سالن های سینما توسط همین فیلم ها می تواند باعث افزایش درآمد اقتصادی سینماگران نیز بشود. از آن جا که انسان در سنین کودکی بسیار رویاپردازانه فکر می کند سینمای کودک سینمای خلاقیت است و نباید گرفتار کلیشه های روایی و تکنیکی شود. توجه به کودکان یک کشور توجه به آینده آن کشور است.


 تاريخ ارسال: 1391/6/19
کلید واژه‌ها:

فرم ارسال نظرات خوانندگان

نام (ضروري):
نظر شما (ضروري):
كد امنيتي (ضروري) :
كد امنيتي تركيبي از حروف كوچك انگليسي است. توجه داشته باشيد كه كد امنيتي به كوچك و بزرگ بودن حروف حساس است.