پرده سینما

مرثیه ای بر مرگ ارزش های عمیق انسانی؛ نگاهی به فیلم «بوسیدن روی ماه» ساخته همایون اسعدیان

علیرضا انتظاری

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نقدی بر فیلم بوسیدن روی ماه ساخته همایون اسعدیان

بوسیدن روی ماههمایون اسعدیان با ساخت بوسیدن روی ماه ثابت کرد که موفقیت طلا و مس تصادفی نبوده و وی مسیر فیلم سازی اش بعد از ساخت طلا و مس تغییر کرده است. فیلمسازی که با ساخت فیلم های دست چندم و نازلی همچون ده رقمی و شوخی و امثالهم دنباله رو سینمای تجاری ایران بود، ناگه

ان با تغییر جهت سیصد و شصت درجه ای مواجه شد و مسیری رو به رشد و ترقی را طی کرد.

بوسیدن روی ماه یکی از بهترین فیلم های اجتماعی سال های اخیر سینمای ایران است که با پس زمینه ای از دفاع مقدس ساخته شده است. این فیلم یکی از لطیف ترین، انسانی ترین و بی ادعاترین فیلم های تاریخ سینمای ایران است.

داستان بوسیدن روی ماه در مورد احترام السادات (شیرین یزدان بخش) است که سال ها است چشم انتظار است تا فرزندش از جنگ بازگردد، دوست قدیمی وی فروغ خانم (رابعه مدنی) نیز که مبتلا به سرطان است و مدت زیادی از عمرش باقی نمانده است نیز چشم به راه بازگشت فرزندش است، احترام السادات و فروغ خانم سال هاست که شنبه اول هرماه به ستاد شهدا می روند تا خبری از فرزندان شان بگیرند در یکی از این شنبه ها که احترام السادات به تنهایی به ستاد مراجعه می کند به وی خبر می دهند که پیکر فرزندش را پیدا کرده اند و می خواهند او را تشییع کنند. احترام السادات به خاطر این که دوست اش روزهای پایانی عمرش را سر می کند دست به ایثاری بزرگ زده و برای دلخوشی وی از مسئولین بنیاد شهید می خواهد که به فروغ بگویند فرزند او را پیدا کرده اند، اما آقای فیض (صابر ابر) که مسئول ستاد است به شدت با این امر مخالفت می کند و به همین دلیل احترام السادات سراغ حاج آقا مصطفوی (مسعود رایگان) که مسئول قبلی ستاد بوده می رود و ماجرا را با وی در میان می گذارد و از وی می خواهد که در این قضیه پادرمیانی کرده و مسعول فعلی ستاد را راضی کند. حاج آقا مصطفوی این امر را می پذیرد اما مسئول ستاد با او هم مخالفت می کند. اما در نهایت با سماجت های احترام السادات مسئول ستاد هرچند با اکراه راضی به پذیرفتن این مسئله می شود. احترام السادات به هیچ یک از افراد خانواده اش در مورد این مسئله چیزی نمی گوید چرا که آن ها عازم عروسی یکی از دخترهای فامیل هستند که در شهرستان زندگی می کند و احترام السادات به بهانه زیارت امام رضا (ع) از رفتن به عروسی امتناع می ورزد. او روز تشییع جنازه فرزندش در حالی که عکس فرزند خود و فروغ خانم را در دست دارد قلبش اش می گیرد و جان به جان آفرین تسلیم می کند.

بوسیدن روی ماهبوسیدن روی ماه فیلمی است که نگاهی نو به مقوله جنگ و هشت سال دفاع مقدس دارد. فیلمنامه این فیلم مدرن است چرا که یک روایت کلاسیک را به شکلی کاملاً غیر دراماتیک به تصویر کشیده است و فراز و نشیب های زائد در آن به چشم نمی خورد. فیلمنامه بوسیدن روی ماه بر اساس ضد قصه و ضد پیرنگ به رشته تحریر در آمده که در نوع خود بسیار کم نظیر است.

شاید اگر تمرکز اسعدیان تنها روی مسئله نگرانی های مادران فداکاری که طی سالیان اخیر چشم انتظار فرزندان شان نشسته اند باقی می ماند بسیار بهتر از این بود که وی دست به مطرح کردن مسائل حاشیه ای زیادی از جمله اختلاف میان نسل ها بزند. طرح این مسئله به همراه پر شخصیت بودن فیلم و حضور شخصیت های گوناگون که اغلب هیچ تاثیری در پیشبرد روایی و محتوایی فیلم ندارند باعث شده تا تماشای بوسیدن روی ماه برای مخاطبان عام خارج از حوصله باشد.

فضای شاعرانه و ریتم آرام درونی بوسیدن روی ماه به این فیلم ابهت و وقار خاصی بخشیده است.

بوسیدن روی ماه در ورای روایتی که از زندگی دو پیرزن دارد دارای مفهومی امروزی از جامعه مدرن ایران است. اسعدیان به زیبایی هرچه تمام تر خط قرمز میان سنت و مدرنیته را از جای خود برداشته و به تلفیق زیبایی از آن دست یافته است. بوسیدن روی ماه روی فاصله میان نسل ها توجه ویژه ای دارد. از طرفی پیرزنی که سال ها است چشم انتظار بازگشت فرزندش است دست به بخشش و ایثار بزرگی می زند و برای دلخوشی دوست قدیمی اش می گوید که فرزند او بازگشته و از سوی دیگر جوانکی که تازه به دوران رسیده که توانسته دارای پست و منصبی در یکی از ادارات دولتی شود هیچ توجهی به مفهوم ایثار، گذشت، بخشش و انسانیت در زندگی اش ندارد. بوسیدن روی ماه به خوبی مسئله بیداری نسل گذشته و بحران خواب آلودگی نسل امروزی را به تصویر کشیده است. بوسیدن روی ماه تلنگری است برای نسل جوان که مفاهیم ارزشمند نسل گذشته برایش هیچ اهمیتی ندارد. این مسئله به خوبی در پارادوکسی که میان شخصیت احترام السادات و آقای فیض است به چشم می خورد، پارادوکسی درد آور که زنگ خطری است برای نسل جوان ایران زمین! نکته مهم دیگری که در همین رابطه در بوسیدن روی ماه به چشم می خورد این است که اسعدیان به هیچ وجه خود را وارد بازی های سیاسی بچه گانه نکرده است به نحوی که نشان می دهد حاج آقا مصطفوی که فردی با ریشه، اصیل و با دین و ایمان است هنگامی که در همان پست فعلی آقای فیض مشغول به کار بوده کار بسیاری از مادران و همسران و خانواده شهدا را راه می انداخته و هیچ گاه به فکر پست و مقام برای خود نبوده است در صورتی که آقای فیض که بوسیدن روی ماهجوانک تازه به دوران رسیده ای است در وهله اول به فکر منافع خویش است. اسعدیان با هوشمندی هرچه تمام تر در این جا مواضع خود را روشن ساخته است که منظور او این نیست که همگی صاحب منصبان دچار فساد شده اند. بوسیدن روی ماه نقدی اجتماعی از جوانان امروز ایران است و به آن ها گوشزد می کند که همه چیز در مال و پست و مقام و ریاست نیست. از طرف دیگر بوسیدن روی ماه با نگاهی ظریف و خردمندانه انتقاد بزرگی از نسل جوان امروز ایران کرده است، نسلی که مانند شخصیت نگار به راحتی و جلوی چشم اقوام خویش با دوست پسر خود ارتباط برقرار می کنند و حیا و عصمت دیگر برایشان هیچگونه مفهوم و ارزشی ندارد و نسلی مانند حسین و محمد که چند دهه قبل شهید شده اند و هر دو عاشق دختری بوده اند و هنگامی که اسم خواستگاری از آن دختر می آمده از خجالت سراپا قرمز می شدند. بوسیدن روی ماه نقدی است بر جوانان بی پروای امروز ایران. بوسیدن روی ماه با ظرافت این نکته را به ما گوشزد می کند که نسل جدید ایران دیگر مانند محمد ها و حسین ها نیستند که اگر جنگی درگیرد به جبهه های نبرد حق علیه باطل بشتابند و از میهن خویش دفاع کنند، نسل جدید نسلی است که تنها به خود و منافع خود می اندیشد. بوسیدن روی ماه مرثیه ای است بر مرگ ارزش های عمیق انسانی، اجتماعی که دیگر متولد نخواهد شد! از سوی دیگر نمادپردازی های اسعدیان در بوسیدن روی ماه بسیار موفق از آب درآمده است به نحوی که حاج آقا مصطفوی که زمانی مسئول ارشد ستاد شهدا بوده و به دلیل کار صادقانه خود از کار بر کنار شده اینک به گورستان ماشین ها تبعید شده و در آن جا مشغول به کار شده است. اسعدیان با ظرافت هرچه تمام تر با نشان دادن این شخصیت ارزشمند و صادق در گورستان ماشین ها نشان داده است که بالادستی های وی او را به آن جا تبعید کرده اند تا دیگر جلوی چشم نباشد و خود مانند ماشین ها به راحتی اوراق شده و به زودی از بین برود و دیگر قابل استفاده نباشد. اسعدیان با ظرافت به این نکته اشاره کرده است که بسیاری هستند که صداقت را نمی توانند تحمل کنند و آن را به گور می سپارند. از سوی دیگر بوسیدن روی ماه نقدی است بر مسئولین که هیچ گاه آن چنان که شایسته بوده از خاندان معزز شهدا تجلیل نکرده اند و البته این خانواده ها نیز هیچ گاه توقع زیادی از مسئولین نداشته اند. بوسیدن روی ماه به دور از هرگونه شعار زدگی این نکته مهم را به ما یادآوری می کند که آسیب های روحی و روانی زیادی بعد از دوران جنگ گریبان خانواده های شهدا، جانبازان و ایثارگران را گرفته است و بعد از گذشت سال ها از زمان آتش بس هنوز از تبعات ناشی از دوران جنگ رنج می برند. بوسیدن روی ماه فیلمی است درباره مادران جنگ که طی این سال ها به آن ها بی رحمی شده و هیچ فیلمی درباره آن ها ساخته نشده است.

بازی بازیگران این فیلم همه در حد خوب و قابل قبول است. شیرین یزدان بخش که طی سال های اخیر و پس از حضورش در فیلم لطفاً مزاحم نشوید توانست پله های ترقی را به دلیل بازی روان، ساده و بدون اغراق اش طی بکند در این فیلم به خوبی در نقش یک مادر مهربان، آرام و همواره نگران ظاهر شده است. یزدان بخش به خوبی از پس شخصیت چندوجهی کاراکتر مورد نظر در این فیلم برآمده و یک سر و گردن بالاتر از تمامی بازیگران بوسیدن روی ماه ظاهر شده است.

کارگردانی اسعدیان در این فیلم بسیار حساب شده است، میزانسن های هوشمندانه، باورپذیر فیلم بیش از هر نکته دیگری توجه مخاطبان را به خود جلب می نماید.

فیلمبرداری فیلم نیز یکی از نکات قابل توجه آن است، قاب بندی های حساب شده و طراحی و ترکیب نور در این فیلم بسیار خوب از آب درآمده است.

بوسیدن روی ماه فیلمی بی ادعا است که یکی از انسانی ترین فیلم های سال های اخیر سینمای ایران است، این فیلم به دور از هرگونه کلیشه پردازی و سخن پراکنی اضافی روایتی صادقانه از آدم های خوبی است که هنوز در جامعه بحران زده و دچار تشنج ایران زندگی می کنند.

 

 

رضا منتظری

آبان ماه 1391

 


 تاريخ ارسال: 1391/8/6
کلید واژه‌ها:

نظرات خوانندگان
>>>hamidreza958:

صرف نظر از اینکه با نقد موافق نبودم در جایی فرمودید : " سل جدید ایران دیگر مانند محمد ها و حسین ها نیستند که اگر جنگی درگیرد به جبهه های نبرد حق علیه باطل بشتابند و از میهن خویش دفاع کنند " که باید عرض کنم آنها برای دفاع از دین اسلام و تشیع رفتند." ممنون

0+0-

پنجشنبه 18 آبان 1391



>>>a:

bosidan roye mah aslan film khobi nabod na filmname dasht na dastan dasht na shakhsiat pardazi ha dorost bod va na ravabet elat va maloli adam ha moshakhas bod masalan pirmard baghal rabeteash ba in khanevade che bod man ke in film ro be hich vajh dost nadashtam va be nazaram kheili chip omad

0+0-

يكشنبه 14 آبان 1391



>>>شیدا:

من فیلم رو دوست نداشتم اصلا

0+0-

سه‌شنبه 9 آبان 1391



>>>جاسوس:

مث اینکه حسابی از حوزه به شما رسیده نه؟؟؟؟؟؟؟؟

0+0-

دوشنبه 8 آبان 1391



>>>شادی:

عالی بود مرسی

0+0-

دوشنبه 8 آبان 1391



>>>علی:

بوسیدن روی ماه از یک فیلمنامه و کارگردانی خارق العاده و شاید بهتر بگم بینظیر برخوردار بود بوسیدن روی ماه یکی از معدود فیلم های جنگی و دفاع مقدس سینمای ایران بود که به دور از شعارزدگی های معمول این روزهای سینمای ایران و از طرف دیگر افتادن در وطره کثیف سیاست زدگی حرف های دلش را زده بود درود میفرستم به شرف همایون اسعدیان و منوچهر محمدی عزیز که متاسفانه شما نامی از ایشان در سایت نبردید و در ضمن تعظیم میکنم به شعور و قلم زیبای شما پایدار باشید

0+0-

دوشنبه 8 آبان 1391



>>>sofia:

shoma kheili demode va motehajerin agha

0+0-

دوشنبه 8 آبان 1391



>>>جاوید :

بوسیدن روی ماه یکی از بهترین فیلم هایی بود که امسال دیدم و بدون اغراق میگم این نقد هم یکی از بهترین نقدهایی بود که در رابطه با این فیلم خوندم چیه میان دو تا کلمه تو این مجله ها یا سایت ها در مورد فیلم ها مینویسن خوبی پرده سینما اینه که میاد فیلم ها رو کاملا تحلیل و بررسی میکنه در ضمن در جواب یه نفر باید بگم که فیلم خوب خوبه چرا شما گیر دادین به حوزه هنری؟ من مطمئن هستم امثال شما اگر جریانات برعکس هم میشد یهو میشدید طرفدار حوزه، حزب باد بودن اصلا خوب نیست به منتقد سینما چه ربطی داره کدوم فیلم مال حوزه است کدوم مال ارشاد یا کدوم برای بخش خصوصی در ضمن در جواب آقای کمال هم باید بگویم که شما اگر این فیلم رو کامل در جشنواره دیده بودید دچار این حذفیات نشده بود و در اکران عمومی اینطور کوتاه شد و آقای منتظری هم خلاصه کامل فیلمنامه رو نوشتن. بازم ممنون

0+0-

دوشنبه 8 آبان 1391



>>>دانشجوی سینما:

پرده سینما= بهترین سایت سینمای ایران رضا منتظری= بهترین منتقد سایت

0+0-

دوشنبه 8 آبان 1391



>>>یه نفر:

خوبه تو این وانفسا افتادید به طرفداری از فیلمهای حوزه هنری، خوبیش اینه که معلوم شد از کدوم جناحین شماها...

0+0-

دوشنبه 8 آبان 1391



>>>tina:

negaheton nesbat be nasl javan kheili negah ghalat va bi manteghi hast motasefam ke mibinam adamaye be estalah farhangi va be estelah honari didgahhayi chenin aghab mande darand . beravid yek meghdar be javame motemaden donya negah konid bebinid mardomash be vije nasl javanash chegone rahat v azad zendegi mikonan.

0+1-

دوشنبه 8 آبان 1391



>>>kamal:

هرچند که از بوسیدن روی ماه اصلا خوشم نیومد و دوستش نداشتم و به نظرم فیلم چیپی بود اما به نظرم نقد شما نقد بدی نبود و باید بگم که بهترین نقدی بود که در مورد این فیلم تو این مدت خوندم. اما یه سوال مهم و اساسی که برای من پیش اومده این که شما در خلاصه داستان فیلم ذکر کردید که : احترام السادات روز تشییع جنازه فرزندش در حالی که عکس فرزند خود و فروغ خانم را در دست دارد قلبش اش می گیرد و جان به جان آفرین تسلیم می کند. .... در صورتی که چنین چیزی اصلا در فیلم نبود، حالا میخوام بدونم این تیکه از فیلم رو شما چه جوری درآوردید؟ آیا فیلم سانسور شده که ما چنین چیزی را ندیدیم یا این که شما؟......

0+0-

دوشنبه 8 آبان 1391



>>>رها:

نقد فوق العاده ای بود آقای منتظری عزیز. من بی نهایت از این فیلم خوشم اومد و با نقد شماهم کاملا موافق هستم.

0+0-

دوشنبه 8 آبان 1391



>>>سمیرا.ش:

من خیلی دوست دارم شکل نقد فیلمهاتون به روال سابق برگرده که یک فیلم رو از همه مناظر مورد بررسی و تحلیل قرار می دادید شما در این نقد تنها در مورد محتوای فیلمنامه بحث کردید و هیچ چیز از کارگردانی فیلم و غیره نگفتید لطفا در فیلم های بعدی سعی میکنید مثل نقدهاتون رو یه حبه قند و سعادت آباد و امثالهم از تمام جهات فیلم ها رو بررسی کنید.

0+0-

دوشنبه 8 آبان 1391



>>>یک زن سینماگر:

آقای منتظری عزیز با توجه به شناختی که خردمندی، هوشیاری شما و همچنین دغدغه هایتان نسبت به مسائل و معضلات مهم اجتماعی و دغدغه های نسل جوان دارم تعجب کردم که چنین نقد تندی از شما بر علیه نسل جوان خواندم. دوست دارم توضیحات شما را بشنوم که چگونه یک مرتبه تغییر فکر داده اید؟

0+0-

يكشنبه 7 آبان 1391



>>>محمد:

من هم متاسفم برای شما آقای منتظری و هم کسانی که از شما حمایت کرده اند از جمله خانم سیما تهرانی و آقای پژمان ع، شما همگی در تحجر زندگی میکنید

0+0-

يكشنبه 7 آبان 1391



>>>سیما تهرانی:

آقای منتظری عزیز سلام من به شدت با نقد اجتماعی شما موافق هستم متاسفانه طی سال های اخیر تمامی ارزش های انسانی و اجتماعی در ایران به شکل کاملا غیر عادی و غیر طبیعیی تبدیل به ضد ارزش و ضد ارزش ها تبدیل به ارزش شده اند که این مهم باعث بی پروایی و گستاخی نسل جوان نسبت به نسل میانسال و همچنین باعث ایجاد مشکلات عدیده ای در جامعه اعم از آمار رو به فزون: اعتیاد، طلاق، فحسا، قتل، سرقت و غیره شده است، نسل جوان ایران احترام نمیشناسد نسل جوان ایران از خردورزی و حرمت کمترین بهره ای نبرده است. من از خودم تعجب میکنم که پیش از این احساس میکردم فیلم ها را با دقت میبینیم اما جالب است که بعد از دوبار تماشای این فیلم به این نکات بسیار مهم و ظریفی که شما در بوسیدن روی ماه دیده بودید دست پیدا نکرده بودم و بعد از خواندن مطلب شما دیدم که شما به درستی به این نکات اشاره کرده اید. من متاسفم برای نسل جوان ایران و برای شما آرزوی موفقیت میکنم

0+0-

يكشنبه 7 آبان 1391



>>>بهروز میلانی فر:

نقد بسیار خوبی بود، همیشه با کمال میل منتظر خواندن نقدهای شما هستم

0+0-

يكشنبه 7 آبان 1391



>>>شقایق:

سلام سلام سلام چه عجب آقای منتظری عزیز دوباره بعد از مدت ها چشم انتظاری دست به قلم شدید شما، مدت هاست که منتظر خوندن مطالب شما هستم، آقای منتقم هم که دیگه کم مطلب مینویسین و جناب فاضلی هم که کلا خواننده ها رو از یاد برده اند متاسفانه اما ما چه کنیم که در این سینما تنها چشم امیدمان به سایت معظم شماست و با پرده سینما زندگی میکنیم و نفس میکشیم، در مورد فیلم بوسیدن روی ماه باید بگم که تا حدودی با نقد شما موافق هستم اما به قول خانم لاله از این نگاه اخلاق گرایانه شما و با به تعبیری دیگر نگاه فرافکنانه شما تعجب کردم چرا که میدانم شما خود از نسل جوان هستید و مسلما باید مشکلات و موانعی که بر سر راه نسل جوان قرار گرفته را خوب بشناسید مسلما شما از خفقانی که اجتماع روی نسل جوان دارد مطلع هستید و حتما از این خفقان دردآورد زجر میکشید حال تعجب میکنم که چگونه ارتبط یک دختر جوان با دوست پسرش را مورد نقد و چالش و آسیب شناسی و چاره جویی قرار داده اید مگر این ها چه جرمی کرده اند که مستوجب چنین بازخوردی باید باشند، چرا ما کمی نگاه مان را بروز تر نمیکنیم و جوامع متمدن دنیا را نمیبینیم که اصلی ترین اصول زندگی در آن ها ارتباط داشتن ازاد و بی قید و شرط افراد با یکدیگر است ... جدای از همه اینها من با این جمله در نقد شما به شدت مخالف هستم و به شما نقد دارم که نوشتید : « از طرف دیگر بوسیدن روی ماه با نگاهی ظریف و خردمندانه انتقاد بزرگی از نسل جوان امروز ایران کرده است، نسلی که مانند شخصیت نگار به راحتی و جلوی چشم اقوام خویش با دوست پسر خود ارتباط برقرار می کنند و حیا و عصمت دیگر برایشان هیچگونه مفهوم و ارزشی ندارد و نسلی مانند حسین و محمد که چند دهه قبل شهید شده اند و هر دو عاشق دختری بوده اند و هنگامی که اسم خواستگاری از آن دختر می آمده از خجالت سراپا قرمز می شدند.» آخر برادر من این چه معنی دارد دیگر گذشت دوران خجلت کشیدن و قرمز شدن دختر و پسر وقتی که اسم خواستگاری میان می آید اصلا یعنی چه این تفگرات و اعمال متحجرانه عهد عتیق ؟؟؟ مگر ارتباط سالم افراد با یکدیگر می تواند باعث بی حیایی و بی عصمتی باشد؟ در کل باید بگویم اولین باری است که با نقدهای شما مخالف بودم البته این را دوست دارم و دلیلی نمیشود تا لذت خواندن نقدهای شما را با آن قلم شیوا از دست بدهم... خیلی دوست دارم جواب سوالات مرا بدهید با سپاس

0+0-

يكشنبه 7 آبان 1391



>>>دنیا:

خوب بود. ممنون. از طلا و مس خوشم نیومد. فرشاد درست می گه. باید می گفتید تغییر 180 درجه ای.

0+0-

يكشنبه 7 آبان 1391



>>>فرشاد:

البته 360 درجه چرخیدن به واقع یعنی همان حالت قبل بدون تغییر منظور احتمالا 180 درجه بوده...

0+0-

شنبه 6 آبان 1391



>>>لاله:

نگاهتون خیلی اخلاقگراست! و ضمنا به نسل امروز نگاه خوبی نداشتین. خودتون مال کدوم نسلید آقا؟

0+0-

شنبه 6 آبان 1391



>>>پژمان.ع:

ممنون نقد خوبی بود

0+0-

شنبه 6 آبان 1391




فرم ارسال نظرات خوانندگان

نام (ضروري):
نظر شما (ضروري):
كد امنيتي (ضروري) :
كد امنيتي تركيبي از حروف كوچك انگليسي است. توجه داشته باشيد كه كد امنيتي به كوچك و بزرگ بودن حروف حساس است.