در بخش پیشین مروری بر سی سال جشنواره فیلم فجر به بررسی نخستین تا دهمین دوره این مهمترین رویداد سینمایی کشور پرداختیم. اینک در دومین بخش از این مقاله به بررسی یازدهمین تا بیستمین دوره این رویداد مهم سینمایی خواهیم پرداخت.

یازدهمین دوره جشنواره  فیلم فجر- 12 تا 22 بهمن ماه 1371

(ورود فیلمسازان به حوزه های اجتماعی؛ شاخص ترین نکته این دوره)

دبیر اولین جشنواره فیلم فجر در دومین دهه فعالیت اش هم سید محمد بهشتی بود.

یکی از نکات مهم این دوره از جشنواره این بود که سید مصطفی میرسلیم، پس از استعفای سید محمد خاتمی به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی جدید منصوب شده بود. بنابراین حال و هوای فیلم های جشنواره یازدهم تا حد زیادی متفاوت با دوره قبل به نظر می رسید.

یکی دیگر از نکات مهم این دوره از جشنواره حضور فیلم مهم رد پای گرگ به کارگردانی مسعود کیمیایی بود که تا به امروز یکی از بهترین فیلم های این کارگردان مؤلف سینمای ایران محسوب می شود اما با تعجب کامل این فیلم نظر هیئت داوران را به سوی خود جلب نکرد و در این جشنواره تنها مهدی رجاییان سیمرغ بلورین بهترین تدوین را به خاطر این فیلم از آن خود می کند.

یکی دیگر از نکات جالب این دوره از جشنواره گرایش اغلب فیلمسازان به نکات مهم اجتماعی است به گونه ای که بسیاری از آنان از جمله مهدی صباغ زاده، محسن مخملباف، رسول ملاقلی پور، سیروس الوند و غیره به سمت تولید آثاری با درونمایه و محتوای اجتماعی و اغلب تلخ و گزنده می روند.

همچنین در این دوره از جشنواره برای اولین بار رسماً بخش مرور آثار فیلمسازان مطرح جهان که اتفاقاً یکی از مهم ترین و پرطرفدار ترین بخش های جشنواره بود حدف می شود و به جای آن نمایش های ویژه ای از جمله چشم انداز سینمای نوین چین، فیلمسازان خاموش سینمای ایتالیا و غیره به این دوره افزوده می شوند این در حالی است که پیش از این در دوره های پیشین جشنواره مرور آثار فیلمسازان مهمی همچون آندره تارکوفسکی، یاسوجیرو ازو، آندره وایدا، سرگئی پاراجانف، آکیرا کوروساوا، روبر برسون، و غیره جزو بخش های اصلی جشنواره بود که با استقبال خوبی از سوی مخاطبان روبرو می شد.

یکی دیگر از نکات مهم این دوره از جشنواره عدم اهدای سیمرغ بلورین در بخش مواد تبلیغی بود که این روند از جشنواره دهم راه اندازی شده بود. بخش مهمی که در دوره های بعدی جشنواره به ویژه طی دوره های پایانی برگزاری جشنواره و از جشنواره بیست و هشتم به بعد به شکل ویژه تر و با شکوه بیشتری برگزار گردید.

در این دوره از جشنواره فیلم‌هایی چون آبادانی‌ها ساخته کیانوش عیاری، آذرخش ساخته احمدرضا درویش، از کرخه تا راین ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا، افعی ساخته محمدرضا اعلامی، بازی بزرگان ساخته کامبوزیا پرتوی، بندر مه‌آلود ساخته امیر قویدل، خسوف ساخته رسول ملاقلی‌پور، رد پای گرگ ساخته مسعود کیمیایی، سارا ساخته داریوش مهرجویی، شرم و صبح روز بعد ساخته کیومرث پوراحمد، لبه تیغ ساخته جمال شورجه، مردی در آینه ساخته ساموئل خاچیکیان ،یک بار برای همیشه ساخته سیروس الوند و یک مرد، یک خرس ساخته مسعود جعفری‌جوزانی از جمله آثار بخش رقابتی این دوره بودند و دو فیلم چکمه محمدعلی طالبی و گریز ناصر مهدی‌پور در بخش خارج از مسابقه حضور داشتند.

در بخش فیلم‌های اول و دوم جشنواره هم که در میان 25 فیلم افرادی چون جواد شمقدری با فیلم بربال فرشتگان، احمد امینی با فیلم سایه‌های هجوم، محمدحسین حقیقی با فیلم سمفونی صحرا، فرامرز صدیقی با فیلم طعمه، ابراهیم وحید‌زاده با فیلم مجسمه و فتحعلی اویسی با فیلم مریم و می تیل حضور داشتند

بخش های این دوره از جشنواره عبارت بودند از: مسابقه سینمای ایران، مسابقه فیلم های اول و دوم، مسابقه مواد تبلیغی فیلم ها، جشنواره جشنواره ها، گنجینه های فیلمخانه ای، نمایش های ویژه و سینمای کودک و نوجوان

داوران این دوره از جشنواره نیز از سید مرتضی آوینی، عزت الله انتظامی، عزیزالله حمیدنژاد، سید مهدی شجاعی و اسفندیار شهیدی بودند.

همچنین برگزیدگان این دوره به شرح زیر بودند:

سیمرغ بلورین بهترین صحنه آرایی به رضا علاقمند و سعید مترصد برای فیلم هنرپیشه

سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی به مسعود ولدبیگی برای فیلم از کرخه تا راین

سیمرغ بلورین بهترین  صدابرداری به جهانگیر میرشکاری و ساسان باقرپور برای فیلم هنرپیشه

سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری به محسن روشن برای فیلم بر بال فرشتگان

سیمرغ بلورین بهترین جلوه های ویژه به رضا رستگار و مصطفی رستگار برای فیلم بر بال فرشتگان

دیپلم افتخار بهترین بازیگر خردسال به نیاز طارمی برای فیلم مریم و می تیل

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نوجوان به مهدی باقربیگی برای فیلم های شرم و صبح روز بعد

دیپلم افتخار بهترین بازیگر زن به پرویندخت یزدانیان برای فیلم های شرم و صبح روز بعد

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن به یاسمین ملک نصر برای فیلم سارا

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به صادق صفایی برای فیلم از کرخه تا راین

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به جهانبخش سلطانی برای فیلم شرم 

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن به فاطمه معتمدآریا برای فیلم یک بار برای همیشه

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد به فرامرز قریبیان برای فیلم بندر مه آلود

سیمرغ بلورین بهترین تدوین به مهدی رجاییان برای فیلم رد پای گرگ

دیپلم افتخار بهترین موسیقی متن به مجید انتظامی برای فیلم های  از کرخه تا راین و سمفونی صحرا

سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن به کیوان جهانشاهی برای فیلم سایه های هجوم

دیپلم افتخار بهترین فیلمبرداری به بهرام بدخشانی برای فیلم سایه های هجوم

سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری به رضا رضی برای فیلم  پرواز را به خاطر بسپار

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به داریوش مهرجویی برای فیلم سارا

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به سیروس الوند برای فیلم یک بار برای همیشه

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به ابراهیم حاتمی کیا برای فیلم  از کرخه تا راین

جایزه ویژه هیئت داوران به کیومرث پوراحمد برای فیلم شرم

سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول به احمد امینی برای فیلم سایه های هجوم و جواد شمقدری برای فیلم بربال فرشتگان

جایزه ویژه فیلم دوم به ناصر غلامرضایی برای فیلم خون بس

دوازدهمین دوره جشنواره  فیلم فجر- 12 تا 22 بهمن ماه 1372

(بازگشت کیفی فیلم ها به دوران ابتدایی جشنواره)

دوازدهمین دوره جشنواره  فیلم فجر نیز به دبیری سید محمد بهشتی برگزار شد.

یکی از نکات قابل تأمل این دوره از جشنواره عدم حضور فیلم های شاخص است.

اما بر خلاف چند دوره تعطیلی در بخش اهدای جوایز مواد تبلیغی و اطلاع رسانی در این دوره از جشنواره جایزه پر و پیمانی در این بخش به برگزیدگان اهدا شد به نحوی که در هر سه بخش پوستر، آنونس و عکس هیئت داوران دو جایزه را به برگزیدگان خود اهدا نمود.

همچنین در این دوره از جشنواره مرور آثار کشورهای مهمی همچون: فرانسه، چین، هلند و ژاپن انجام شد.

یکی دیگر از نکات مهم این دوره از جشنواره اضافه شدن بخش کنگره فیلمسازان مسلمان به جشنواره بود که طی سال های بعد با تغییر عناوین متفاوتی راه خود را ادامه داد و به شکلی پای ثابت تمامی دوره های بعدی جشنواره  فیلم فجر شد.

همچنین در این دوره از جشنواره بزرگداشت آلکساندر داوژنکو و ورنر هرتسوگ برگزار شد.

در این دوره از جشنواره فیلم‌هایی چون آخرین شناسایی ساخته علی شاه‌حاتمی، بلوف ساخته ساموئل خاچیکیان، پایان کودکی ساخته کمال تبریزی، پناهنده ساخته رسول ملاقلی‌پور، تاواریش ساخته مهدی فخیم‌زاده، ترانزیت ساخته علی سجادی‌حسینی، تیک‌تاک ساخته محمدعلی طالبی، جای امن ساخته مجتبی راعی، حماسه مجنون ساخته جمال شورجه، خاکستر سبز ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا، دمرل ساخته یدالله صمدی، نان و شعر ساخته کیومرث پوراحمد و همسر ساخته مهدی فخیم‌زاده در میان 19 فیلم بخش مسابقه حضور داشتند.

در بخش فیلم‌های اول و دوم این دوره از جشنواره که 20 فیلم حضور داشتند، کارگردانانی چون فرج‌الله سلحشور با فیلم ایوب پیامبر، تورج منصوری با فیلم بازیچه، محمدرضا بزرگ‌نیا با فیلم جنگ نفت‌کش‌ها، ابراهیم مختاری با فیلم زینت و احمدرضا معتمدی با فیلم هبوط حاضر بودند.

بخش های این دوره از جشنواره عبارت بودند از: مسابقه سینمای ایران، مسابقه فیلم های اول و دوم، مسابقه مواد تبلیغی فیلم ها، جشنواره جشنواره ها، کنگره فیلمسازان مسلمان و ره آورد اصفهان

همچنین داوران این دوره از جشنواره را افرادی همچون: سید مهدی شجاعی، جواد شمقدری، عباس کیارستمی، مجید مجیدی و فریدون ناصری تشکیل می داند.

در بخش مسابقه مواد تبلیغی فیلم ها نیز سعید صادقی، سیدمحمود فدوی و اصغر فهیمی فر داوری را بر عهده داشتند.

همچنین برگزیدگان این دوره از جشنواره به شرح زیر بودند:

سیمرغ بلورین بهترین صحنه آرایی به ملک جهان خزاعی برای فیلم بلندی های صفر

سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی به مهران روحانی برای فیلم بلندی های صفر

سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری به بهمن حیدری برای فیلم همسر

سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری به بهروز شهامت برای فیلم حماسه مجنون

سیمرغ بلورین بهترین جلوه های ویژه به محسن روزبهانی برای فیلم سجاده آتش

دیپلم افتخار بهترین بازیگر خردسال به امیر اسماعیلی برای فیلم پایان کودکی

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن به نیکو خردمند برای فیلم بازیچه

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به جعفر دهقان برای فیلم حماسه مجنون

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن به پرویندخت یزدانیان برای فیلم نان و شعر

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن به فاطمه معتمدآریا برای فیلم همسر

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد به عزت الله انتظامی برای فیلم روز فرشته

سیمرغ بلورین بهترین تدوین به حسین زندباف برای فیلم چشم شیطان

دیپلم افتخار بهترین موسیقی متن به پل هرتل برای فیلم خاکستر سبز

سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن به ناصر چشم آذر برای فیلم های بلندی های صفر و چشم شیطان

سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری به حسن پویا برای فیلم چشم شیطان

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به هوشنگ مرادی کرمانی و محمدعلی طالبی برای فیلم تیک تاک

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به محمد بزرگ نیا برای فیلم جنگ نفت کش ها

جایزه ویژه هیئت داوران به جمال شورجه برای فیلم حمساه مجنون و محمدعلی طالبی برای فیلم تیک تاک

دیپلم افتخار بهترین فیلم اول به فرج الله سلحشور برای فیلم ایوب پیامبر

سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول به احمد مرادپور برای فیلم سجاده آتش

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی فیلم دوم به محمد بزرگ نیا برای فیلم جنگ نفت کش ها

جایزه ویژه هیئت داوران برای بهترین فیلمنامه به فریدون دانشمند برای فیلم دره هزار فانوس

دیپلم افتخار بهترین نمونه فیلم به ایرج گل افشان برای فیلم سارا

سیمرغ بلورین بهترین نمونه فیلم به صمد تواضعی برای فیلم تونل و بر بال فرشتگان

دیپلم افتخار بهترین عکس به بهروز صادقی برای فیلم یک بار برای همیشه

سیمرغ بلورین بهترین عکس به مهرشاد کارخانی برای فیلم هور در آتش 

دیپلم افتخار بهترین پوستر به رضا عابدینی برای فیلم هنرپیشه

سیمرغ بلورین بهترین پوستر به محسن سید محمودی برای فیلم بدوک

سیزدهمین  دوره جشنواره  فیلم فجر- 12 تا 22 بهمن ماه 1373

(فیلم ها تنها برای مخاطبان عام)

پس از ده سال برگزاری جشنواره فیلم فجر به دبیری سید محمد بهشتی، در این دوره از جشنواره فجر، دبیری جشنواره به مهدی فرید زاده معاونت امور سینمایی وقت سپرده می شود.

یکی دیگر از نکات مهم این دوره از جشنواره جایگزین شدن بخش فیلمسازی اسلامی با بخش کنگره فیلمسازان مسلمان است.

یکی دیگر از نکات جالب و تأثیر گذار این دوره از جشنواره اضافه شدن بخش «فیلمسازان بزرگ، فیلم های بزرگ» است که به مناسبت آغاز صده دوم تولد سینما به جشنواره  فیلم فجر افزوده می شود. در این بخش 64 فیلم مهم ساخته شده در سال های 1921 تا 1989 به نمایش در می آید که البته اغلب آن ها پیش از این در دوره های پیشین جشنواره نیز به نمایش درآمده بودند.

در این دوره از جشنواره بیش از 33 فیلم بلند ایرانی حضور داشتند که برخی آن ها عبارت بودند از: افسانه دوخواهر ساخته کامبوزیا پرتوی، بازمانده ساخته زنده یاد سیف‌الله داد، به خاطر هانیه ساخته کیومرث پوراحمد، پری ساخته داریوش مهرجویی، تجارت ساخته مسعود کیمیایی، حمله به اچ 3 ساخته شهریار بحرانی، خلع سلاح ساخته علیرضا داوود‌نژاد، دل و دشنه ساخته مسعود جعفری‌جوزانی، دیدار ساخته محمدرضا هنرمند، روز شیطان ساخته بهروز افخمی، روسری آبی ساخته رخشان بنی‌اعتماد ، کیمیا ساخته احمدرضا درویش، می‌خواهم زنده بمانم ساخته زنده یاد ایرج قادری و غیره.

همچنین در بخش مسابقه‌ فیلم‌های اول و دوم هم 21 اثر با هم به رقابت پرداختند که در میان آنها فیلم های مهمی همچون آدم‌برفی ساخته داوود میرباقری،  بادکنک سفید ساخته جعفر پناهی، روز واقعه ساخته شهرام اسدی و سفر ساخته علیرضا رئیسیان و غیره حضور داشتند

یکی از جالب ترین نکات در مورد این دوره از جشنواره حضور فیلم آدم برفی بود این فیلم بعدها به یکی از جنجالی ترین و بحث برانگیز ترین فیلم ها در تاریخ سینمای ایران بدل شد اما جالب آنکه در این دوره از جشنواره فیلم فجر نه در میان منتقدان و داوران و نه در میان مخاطبان عام جشنواره جایگاه ویژه ای پیدا نکرد.

بخش های این دوره از جشنواره عبارت بودند از: مسابقه سینمای ایران، مسابقه فیلم های اول و دوم، مسابقه مواد تبلیغی فیلم ها، جشنواره جشنواره ها، فیلمساز در کشورهای اسلامی، سینما و ادبیات چین و آلمان، نمایش های ویژه، فیلمسازان بزرگ فیلم های بزرگ مروری بر آثار کنجی میزوگوچی و سرگئی آیزنشتاین، از طراحی تا فیلمسازی و ره آورد اصفهان

داوران این دوره از جشنواره را نیز افرادی همچون: محمد رجبی، ابراهیم حاتمی کیا، جواد شمقدری، خسرو سینایی و ابراهیم فروزش تشکیل می داند

برگزیدگان این دوره از جشنواره نیز به شرح زیر بودند:

سیمرغ بلورین بهترین صحنه آرایی به مجید میرفخرایی برای فیلم روز واقعه

سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی به عبدالله اسکندری برای فیلم های آخرین بندر و روز واقعه

سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری به بهروز معاونیان و اصغر شاهوردی برای فیلم کیمیا

سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری به بهروز شهامت برای فیلم ساز و ستاره

دیپلم افتخار بهترین جلوه های ویژه به ولی الله خاکدان برای فیلم کاکادو

سیمرغ بلورین بهترین جلوه های ویژه میدانی به محمدرضا شرف الدین برای فیلم کیمیا

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن به گلاب آدینه برای فیلم روسری آبی

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به علی مصفا برای فیلم پری

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن به مینا لاکانی برای فیلم دیدار

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد به محمدرضا داوود نژاد برای فیلم خلع سلاح

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد به خسرو شکیبایی برای فیلم کیمیا

سیمرغ بلورین بهترین تدوین به حسین زندباف برای فیلم حمله به اچ 3

سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن به مجید انتظامی برای فیلم روز واقعه

سیمرغ بلورین بهترین فیلمبردای به علیرضا زرین دست برای فیلم پری

دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه به احمدرضا درویش برای فیلم کیمیا

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به رخشان بنی اعتماد برای فیلم روسری آبی

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به داریوش مهرجویی برای فیلم پری

دیپلم افتخار بهترین فیلم به شهریار بحرانی برای فیلم حمله به اچ 3

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به شهرام اسدی برای فیلم روز واقعه

جایزه ویژه هیئت داوران به احمدرضا درویش برای فیلم کیمیا

دیپلم افتخار بهترین بازیگر خردسال فیلم های اول به آیدا مطلبی برای فیلم بادکنک سفید

دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه به کاظم بلوچی، رضا مقصودی و کریم هاتفی برای فیلم کوچه و موزه

سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول به جعفر پناهی برای فیلم بادکنک سفید

دیپلم افتخار بهترین فیلم دوم به علیرضا رئیسیان برای فیلم سفر

سیمرغ بلورین بهترین فیلم دوم به شهرام اسدی برای فیلم روز واقعه

دیپلم افتخار بهترین آنونس به ایرج گل افشان برای فیلم همسر

سیمرغ بلورین بهترین آنونس به شهریار بحرانی برای فیلم سجاده آتش

دیپلم افتخار بهترین عکس به شاپور امین برای فیلم خسوف

سیمرغ بلورین بهترین عکس به حافظ احمدی برای فیلم خاکستر سبز

دیپلم افتخار بهترین پوستر به رضا عابدینی برای فیلم سارا

سیمرغ بلورین بهترین پوستر به امیر اثباتی برای فیلم زینت

چهاردهمین  دوره جشنواره  فیلم فجر- 12 تا 22 بهمن ماه 1374

(ورود گسترده فیلمسازان جوان به عالم سینمای حرفه ای)

دبیری این دوره از جشنواره  فیلم فجر را عزت الله ضرغامی (معاونت امور سینمایی وقت) بر عهده داشت.

در این دوره  از جشنواره فیلم فجر هم بر خلاف روال امروز حمایت از آثار فیلمسازان جوان ادامه پیدا می کند به نحوی که در بخش فیلم های اول و دوم این دوره از جشنواره فیلم های شاخصی به نمایش در می آید.

یکی دیگر از نکات جالب این دوره از جشنواره تغییر مواضع رادیکال گونه محسن مخملباف است. فیلمسازی که پیش از آن فیلم های تند با رنگ و لعاب سیاسی می ساخت در این دوره از جشنواره به سمت طبیعت رفته و دو فیلم با محوریت رنگ و طبیعت را کارگردانی می کند.

شاید مهم ترین نکته حاشیه ای این دوره از جشنواره باز هم به محسن مخملباف مربوط باشد! فیلمسازی که در این دوره از جشنواره اعلام می دارد که برای دریافت هیچگونه جایزه ای حاضر نیست روی صحنه برود و آنطور که بعدها گفته شد، به همین دلیل جایزه «بهترین فیلم» چهاردهمین دوره جشنواره فجر که قرار بود به گبه داده شود تغییر کرد و به فیلم پدر مجید مجیدی اهداء شد. هرچند گذشت زمان ثابت کرد پدر فیلم بهتری از گبه است و حق به حقدار رسید!

همچنین در بخش بین الملل این دوره از جشنواره فیلم های مهمی همچون رهایی از شاوشنگ به کارگردانی فرانک دارابونت و هفت به کارگردانی دیوید فینچر به نمایش در می آیند که به خودی خود باعث غافلگیری اغلب سینماگران و دوست داران سینما می شوند اما دیگر اتفاق خوب و تکرار نشدنی مرور آثار فیلمسازان مطرح جهان در مهمترین فستیوال سینمایی ایران رخ نمی دهد.

همچنین در این دو در این دوره از جشنواره بزرگداشت فریتس لانگ برگزار شد.

در این دوره از جشنواره فیلم هایی همچون: برج مینو و بوی پیراهن یوسف ساخنه ابراهیم حاتمی‌کیا، چهره ساخته سیروس الوند، لیلی با من است ساخته کمال تبریزی، پدر ساخته مجید مجیدی، سفر به چزابه و نجات‌یافتگان ساخته زنده یاد رسول ملاقلی‌پور، شاخ گاو ساخته کیانوش عیاری، ضیافت ساخته مسعود کیمیایی، عاشقانه ساخته علیرضا داوود‌نژاد، یک داستان واقعی ساخته ابوالفضل جلیلی، خواهران غریب ساخته کیومرث پوراحمد و غزال ساخته مجتبی راعی به نمایش درآمدند.

در بخش مسابقه فیلم‌های اول و دوم هم 22 فیلم با هم به رقابت پرداختند که در میان آنها نام فیلمهایی همچون قانون ساخته فرامرز قریبیان، مرد آفتابی ساخته همایون اسعدیان، ویرانگر ساخته ابوالقاسم طالبی، پدر ساخته مجید مجیدی و دکل ساخته عبدالحسن برزیده به چشم می خورد.  

بخش های این دوره از جشنواره عبارت بودند از مسابقه سینمای ایران، مسابقه فیلم های اول و دوم، مسابقه مواد تبلیغی فیلم ها، جشنواره جشنواره ها، نمایش های ویژه، سینمای یک سرزمین؛ گرجستان، سینما و ادبیات هند و انگلستان، بزرگداشت فریتس لانگ، مردانی با دوربین های فیلمبرداری، چشم انداز سینمای مستند

همچنین داوران بخش سینمای ایران این دوره از جشنواره را افرادی همچون: مسعود جعفری جوزانی، محمد رجبی،خسرو سینایی، جواد شمقدری و نادر طالب زاده تشکیل می داند و داوران بخش مواد تبلیغی هم افرادی همچون جهانگیر الماسی، مسعود ترقی جاه، محمدحسین طیعی، محمدعلی رجبی، علی وزیریان بودند.

برگزیدگان این دوره از جشنواره به شرح زیر بودند:

سیمرغ بلورین بهترین صحنه آرایی به جمشید آهنگرانی برای فیلم خواهران غریب

سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی به جلال الدین معیریان برای فیلم غزال

سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری به نظام کیایی برای فیلم نون و گلدون

سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری به عباس رستگارپور و بهروز شهامت برای فیلم گبه

سیمرغ بلورین بهترین جلوه های ویژه به جواد شریفی راد برای فیلم دایره سرخ

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن به پیروش نظریه برای فیلم پدر

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به حسین یاری برای فیلم آخرین مرحله

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن به افسانه بایگان برای فیلم خواهران غریب

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن به فاطمه گودرزی برای فیلم غزال

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد به پرویز پرستویی برای فیلم لیلی با من است

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد به محمد کاسبی برای فیلم پدر

سیمرغ بلورین بهترین تدوین به شهرزاد پویا برای فیلم سفر به چزابه

سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن به حسین علیزاده برای فیلم گبه

سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری به محمود کلاری برای فیلم گبه

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به رضا مقصودی و کمال تبریزی برای فیلم لیلی با من است

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به کیومرث پوراحمد برای فیلم خواهران غریب

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به مجید مجیدی برای فیلم پدر

جایزه ویژه هیئت داوران به سیف الله داد برای فیلم بازمانده

سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول به عیدالحسین برزیده برای فیلم دکل

سیمرغ بلورین بهترین فیلم دوم به مجید مجیدی برای فیلم پدر

جایزه ویژه هیئت داوران به عبدالله علیمراد برای فیلم قصه های بازار

سیمرغ بلورین بهترین نمونه فیلم به علیرضا کریمی برای فیلم روز واقعه

دیپلم افتخار بهترین عکس به محمد علیقلی زاده برای فیلم روز شیطان

سیمرغ بلورین بهترین عکس به جمشید بایرامی برای فیلم سلام سینما

دیپلم افتخار بهترین پوستر به ابراهیم حقیقی برای فیلم تیک تاک

پانزدهمین  دوره جشنواره  فیلم فجر- 12 تا 22 بهمن ماه 1375

(سینمای ایران به جشنواره های جهانی می اندیشد)

دبیری این دوره از جشنواره فیلم فجر را همانند جشنواره چهاردهم عزت الله ضرغامی معاونت امور سینمایی وقت بر عهده داشت.

یکی از نکات مهم و تأمل برانگیز این دوره از جشنواره در آخرین سال ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی ساخت فیلم های متعددی توسط فیلمسازان ایرانی برای حضور در جشنواره های جهانی بود به نحوی که از پانزدهمین جشنواره  فیلم فجر به عنوان نقطه عطفی برای حضور فیلم های ایرانی در سطح بین الملل و جهانی یاد می شود.

البته اغلب فیلمسازانی که به قصد دروی جوایز  فیلم می ساختند اغلب افرادی بودند که پیش از این فیلم هاشان بسیار مخاطبان عام را به سوی خود جلب کرده بود اما ترجیح می دادند که در این دوره از جشنواره تنها و تنها سینمای جهانی را نشانه بروند.

از جمله این فیلم ها در این دوره از جشنواره می توان به فیلم های کیسه برنج و فصل پنجم اشاره کرد.

یکی دیگر از نکات قابل تأمل این دوره از جشنواره آشتی مخاطبان عام با جشنواره فیلم فجر است به نحوی که برای دو فیلم لیلا و سلطان صف های طویلی جلوی سینماها تشکیل می شود و دوستداران سینما به صورت شبانه روزی برای دیدن این فیلم ها پشت در سینماها می خوابند.

در این جشنواره 29 فیلم بلند سینمایی در بخش اصلی با هم به رقابت پرداختند که در میان آن‌ها فیلم‌هایی چون سایه‌به‌سایه ساخته علی ژکان، سرزمین خورشید ساخته احمدرضا درویش، سلطان ساخته مسعود کیمیایی، شب روباه ساخته همایون اسعدیان، طوفان ساخته محمدرضا بزرگ‌نیا، عقرب ساخته بهروز افخمی، کیسه برنج ساخته محمدعلی طالبی، لیلا ساخته داریوش مهرجویی، ماه و خورشید ساخته محمدحسین حقیقی، معجزه خنده ساخته یدالله صمدی، ننه لالا و فرزندانش ساخته کامبوزیا پرتوی و هتل کارتن ساخته سیروس الوند حضور داشتند.

در بخش مسابقه‌ فیلم‌های اول و دوم هم 24 فیلم به نمایش درآمد که در میان آنها فیلم هایی چون آینه ساخته جعفر پناهی، ابر و آفتاب ساخته محمود کلاری، سرعت ساخته محمدحسین لطیفی، سینما سینماست ساخته ضیاء‌الدین دری، طوفان شن ساخته جواد شمقدری، مسافر جنوب ساخته پرویز شهبازی و فصل پنجم ساخته رفیع پیتز حضور داشتند

بخش های این دوره از جشنواره عبارت بودند از مسابقه سینمای ایران، مسابقه فیلم های اول و دوم، مسابقه مواد تبلیغی فیلم ها، جشنواره جشنواره ها، کودکان سرزمین ایران، نمایش های ویژه و چشم اندازی تاز سینمای قاره پنجم، سینمای ایتالیا، سینمای سه بعدی، سینمای کودکان و نوجوانان و سینمای هنرهای رزمی ژاپن

همچنین داوران این دوره از جشنواره را افرادی چون جهانگیر الماسی، محمد رجبی، نادر طالب زاده، ابراهیم فروزش و رسول ملاقلی پور تشکیل می داند و داوران بخش مواد تبلیغی نیز افرادی چون مسعود ترقی جاه، محمدحسین طیعی، محمدعلی رجبی، محمود کلاری و اکبر نبوی بودند.

برگزیدگان این دوره از جشنواره عبارت بودند از:

سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه به امیر اثباتی برای فیلم سرزمین خورشید

سیمرغ بلورین بهترین  چهره پردازی به جلال معیریان برای فیلم توفان

سیمرغ بلورین بهترین  صدابرداری به جهانگیر میرشکاری برای فیلم سرزمین خورشید

سیمرغ بلورین بهترین  صداگذاری به مسعود بهنام و بهمن اردلان برای فیلم براده های خورشید

سیمرغ بلورین بهترین جلوه های ویژه به محسن روزبهانی برای فیلم سرزمین خورشید

دیپلم افتخار بهترین بازیگر غیر حرفه ای به رضا ناجی برای فیلم بچه های آسمان

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل زن به عذرا اسماعیلی برای فیلم نامزدی

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن به جمیله شیخی برای فیلم لیلا

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد به امین تارخ برای فیلم ماه و خورشید

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن به لیلا حاتمی برای فیلم لیلا

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن به گلچهره سجادیه برای فیلم سرزمین خورشید

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد به احمد نجفی برای فیلم های توفان شن و هتل کارتن

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد به ابوالفضل پورعرب برای فیلم مردی شبیه باران

دیپلم افتخار بهترین موسیقی متن به فریدون شهبازیان برای فیلم نامزدی

سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن به بابک بیات برای فیلم سرزمین خورشید و مردی شبیه باران

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به مجید مجیدی برای فیلم بچه های آسمان

سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری به محمد آلادپوش برای فیلم سرزمین خورشید

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به مجید مجیدی برای فیلم بچه های آسمان

جایزه ویژه هیئت داوران به احمد رضا درویش برای فیلم سرزمین خورشید

دیپلم افتخار بهترین فیلم اول به سعید سهیلی برای فیلم مردی شبیه باران

سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول به پرویز شهبازی برای فیلم مسافر جنوب

سیمرغ بلورین بهترین فیلم دوم به محمدحسین حقیقی برای فیلم براده های خورشید

جایزه ویژه هیئت داوران به فرهاد مهرانفر برای فیلم موشک کاغذی

دیپلم افتخار بهترین نمونه فیلم به صمد تواضعی برای فیلم غزال

سیمرغ بلورین بهترین نمونه فیلم به ایرج گل افشان برای فیلم برج مینو

دیپلم افتخار بهترین عکس به محمد علیقلی زاده برای فیلم غزال

سیمرغ بلورین بهترین عکس به بابک برزویه برای فیلم سفر به چزابه

دیپلم افتخار بهترین پوستر به رضا عابدینی برای فیلم یک داستان واقعی

سیمرغ بلورین بهترین پوستر به هوشنگ خرم دین برای فیلم گبه

شانزدهمین  دوره جشنواره  فیلم فجر- 12 تا 22 بهمن ماه 1376

 (جشنواره ای باشکوه، پر رونق و خیره کننده)

دبیری این دوره از جشنواره  فیلم فجر را سیف الله داد معاون سینمایی وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر عهده داشت.

اگر شانزدهمین جشنواره  فیلم فجر را متفاوت ترین، حاشیه سازترین و جنجالی ترین جشنواره فجر تا امروز بنامیم به هیچ عنوان اغراقی در آن دیده نمی شود. چرا که در خرداد ماه این سال سید محمد خاتمی به ریاست جمهوری انتخاب شده بود و به تبع آن تغییرات گسترده ای در کل تشکیلات سینمایی کشور صورت پذیرفته بود.

زنده یاد سیف الله داد با درایتی خیره کننده جشنواره فیلم فجر را از شکل یکنواخت و بی رمق پیشین به جشنواره ای با شکوه، پر رونق و برای اولین بار رسماً  تغییر می دهد.

در این دوره از جشنواره فیلم فجر چندین بخش از جمله مرور آثار یک ساله سینمای ایران، مسابقه فیلم های اول و دوم و بسیاری دیگر از بخش های سنتی جشنواره که رسماً هیچگونه بازده و کارکردی در دوره های قبلی جشنواره نداشته اند حذف و بخش های جدیدی به جشنواره اضافه می شود.

در این دوره با توجه به تغییراتی که تازه در ارکان سیستم سینمایی کشور ایجاد شده است تنها 3 فیلمساز مجال پیدا می کنند تا به واسطه این تغییرات دست به تولید فیلم بزنند، داریوش مهرجویی درخت گلابی را می سازد، رخشان بنی اعتماد بانوی اردیبهشت را کارگردانی می کند و ابراهیم حاتمی کیا نیز جنجالی ترین و پر سر و صداترین فیلم خود تا آن زمان یعنی آژانس شیشه ای را روانه اکران در سینماهای جشنواره می نماید.

این نوع نگاه سرآغاز خوبی را برای فصلی نوین در سینمای رو به توسعه و پیشرفت سینمای ایران بشارت می دهد.

همچنین برای اولین بار ترکیب هیئت داوران جشنواره  فیلم فجر که پیش از این به نحوی سینمایی بود به بهترین شکل ترکیبی سینمایی می شود.

در بخش بین الملل جشنواره هم که عباس کیارستمی تنها عضو ایرانی داوران آن است چندین جایزه به فیلم های بین المللی داده می شود و جشنواره  فیلم فجر بعد از پانزده سال از آغاز تولدش رسماً جشنواره ای ارزشمند برای تمامی اهالی سینمای ایران می شود.

یکی دیگر از نکات قابل تأمل این دوره از جشنواره تجلیل و بزرگداشت برای دو بازیگر است. یکی عزت الله انتظامی از ایران و دیگری آنتونی کوئین بازیگری جهانی

همچنین در این دوره از جشنواره برای اولین بار بزرگداشتی برای سه فیلمساز انجام می شود، ابراهیم حاتمی کیا، فرد زینه مان و کریشتففکیشلوفسکی

19 فیلم در بخش مسابقه سینمای ایران جشنواره شانزدهم حاضر بود که از میان آنها می‌توان به آژانس شیشه‌ای ابراهیم حاتمی‌کیا، اسکاد‌ران عشق سعید حاجی میری، بانوی اردیبهشت رخشان بنی‌اعتماد، تولد یک پروانه مجتبی راعی، جهان‌پهلوان تختی بهروز افخمی، دان ابوالفضل جلیلی، درخت گلابی داریوش مهرجویی، روانی داریوش فرهنگ،‌ ساحره داود میرباقری، سارای یدالله صمدی، ساغر سیروس الوند، مردی کوچک ابراهیم فروزش و مهر مادری کمال تبریزی اشاره کرد.

در این دوره از جشنواره با افزوده شدن بخش میهمان 22 فیلم در این بخش به نمایش درآمد و از بخش فیلمهای اول و دوم خبری نبود.

بخش های این دوره از جشنواره عبارت بودند از مسابقه سینمای ایران، مسابقه بین المللی، فیلم های مهمان، جشنواره جشنواره ها، نمایش های ویژه، برای تمام فصول؛ آنتونی کوئین، عزت الله انتظامی، فرد زینه مان، کریشتف کیشلوفسکی، کودک و خانواده، گزیده مرورها، سینمای ایران و جشنواره های جهانی

همچنین داوران بخش مسابقه سینمای این دوره از جشنواره را افرادی همچون: عزت الله انتظامی، کیومرث پوراحمد، احمدرضا درویش، فرشته طائر پور، مجید مجیدی تشکیل می داند و داوران بین الملل نیز افرادی همچون ساندیپ رای، تادائو ساتو، میشل فرودون، عباس کیارستمی و مارکو مولر بودند.

برگزیدگان این دوره از جشنواره نیز به شرح زیر اعلام شدند:

سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه به امیر اثباتی برای فیلم بانوی اردیبهشت

سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی به عباس اسکندری برای فیلم ساحره

سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری به عباس رستگارپور برای فیلم درخت جان

سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری به رضا دلپاک برای فیلم تولد یک پروانه

سیمرغ بلورین بهترین جلوه های ویژه به سعید حاجی میری برای فیلم اسکادران عشق

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن به بیتا بادران برای فیلم آژانس شیشه ای

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به حبیب رضایی برای فیلم آژانس شیشه ای

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به رضا کیانیان برای فیلم آژانس شیشه ای

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن به انیس شکوری برای فیلم درخت جان

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد به امیر پایور برای فیلم ابر و آفتاب

سیمرغ بلورین بهترین  بازیگر نقش اول مرد به پرویز پرستویی برای فیلم آژانس شیشه ای

سیمرغ بلورین بهترین تدوین به هایده صفی یاری برای فیلم آژانس شیشه ای

سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن به مجید انتظامی برای فیلم آژانس شیشه ای

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به ابراهیم حاتمی کیا برای فیلم آژانس شیشه ای

سیمرغ بلورین بهترین فیلمبردای به محمد داوودی برای فیلم تولد یک پروانه

دیپلم افتخار بهترین کارگردانی به فرهاد مهرانفر برای فیلم درخت جان

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به ابراهیم حاتمی کیا برای فیلم آژانس شیشه ای

جایزه ویژه هیئت داوران به رخشان بنی اعتماد برای فیلم بانوی اردیبهشت

دیپلم افتخار بهترین فیلم به فرهاد مهرانفر برای فیلم درخت جان

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به ابراهیم حاتمی کیا برای فیلم آژانس شیشه ای

جوایز بین الملل

سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه به ملک جهان خزاعی و مجتبی راعی برای فیلم تولد یک پروانه

دیپلم افتخار بهترین فیلمبرداری به محمود کلاری برای فیلم درخت گلابی

سیمرغ بلورین بهترین بزیگر نقش اول زن به گلشیفته فراهانی برای فیلم درخت گلابی

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد به چو یوک برای فیلم سلطان مساک ها

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به وان جن لیائوچینگ سونگ برای فیلم ابر شهروند کو

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به پشر اسلاو برای فیلم ماریان

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به ژان پی یر و کوک داردن برای فیلم قول

جایزه ویژه هیئت داوران به رخشان بنی اعتماد برای فیلم بانوی اردیبهشت

هفدهمین دوره جشنواره  فیلم فجر- 12 تا 22 بهمن ماه 1377

 (سینما، تریبونی برای انتقاد)

دبیری این دوره از جشنواره را هم برای دومین سال متوالی سیف الله داد معاون سینمایی وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر عهده داشت.

با توجه به سیاست های تازه ای که بعد از روی کار آمدن دولت سیدمحمد خاتمی در سینما به وجود آمده بود و معاونت سینمایی وقت از ساخت فیلم های اجتماعی و انتقادی حمایت می کرد، به همین جهت اغلب فیلمسازان به سمت و سوی ساخت آثاری با گرایش های سیاسی و اجتماعی رفتند .

همچنین آشتی کنان سینماگران قدیمی ایران که سال های سال رغبت به ساخت فیلم در ایران نشان نمی داند در این دوره از جشنواره نمود عینی می یابد. و به عنوان نمونه پرویز کیمیاوی در این دوره از جشنواره پس از بیست سال دوری از سینمای ایران با فیلم ایران سرای من است حاضر می شود. روندی که طی سال های بعد از آن با حضور فیلمسازان مطرحی همچون بهمن فرمان آرا شکلی جدی تر به خود می گیرد.

پتانسیل بالای مضمون هایی همچون عشق و جوانان که به گونه ای در سال های قبل در سینمای ایران گم شده بود با ساخت فیلم هایی مانند مصائب شیرین و دختری با کفش های کتانی رسماً نمودار می شود هرچند که دختری با کفش های کتانی به دلیل طول کشیدن بخش فنی فیلم به این دوره از جشنواره نمی رسد و در جشنواره هجدهم به نمایش در می آید.

همچنین بر خلاف سال های گذشته که به دلیل سیاست های مدیریتی وقت، زنان در سینمای ایران کمتر مورد توجه قرار می گرفتند و حتی در دوره های نخستین جشنواره به آنان جایزه ای نیز تعلق نمی گرفت، در این دوره از جشنواره اغلب فیلمسازان به سمت تولیدات فیلم با محوریت زنان می روند. روندی که طی سال های بعد با ساخت فیلم های شاخصی توسط سینماگرانی همچون تهمینه میلانی استمرار پیدا می کند. تهمینه میلانی در این دوره از جشنواره فیلم جنجالی دو زن را روانه اکران در جشنواره می کند که با استقبال فوق العاده مخاطبان روبرو می شود.

همچنین در این سال برای اولین بار تاریخ برگزاری جشنواره فیلم فجر به دو زوج فیلم جنجالی قرمز به کارگردانی فریدون جیرانی جایزه بهترین بازیگر زن و مرد اعطا می شود که به نحوی به تأیید حضور ستاره های جوان در سینمای ایران می پردازد.

در این دوره از جشنواره 20 فیلم در بخش مسابقه با هم به رقابت پرداختند که از میان آنها می‌توان به دختری با کفش‌های کتانی ساخته رسول صدر‌عاملی، دوزن ساخته تهمینه میلانی، روبان قرمز  ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا، رنگ خدا ساخته مجیدی مجیدی، زشت و زیبا ساخته احمدرضا معتمدی، شیدا ساخته کمال تبریزی، فریاد ساخته مسعود کیمیایی، قرمز ساخته فریدون جیرانی، طوطیا ساخته زنده یاد ایرج قادری، مردی از جنس بلور ساخته سعید سهیلی، مصائب شرین ساخته علیرضا داوود نژاد و هیوا ساخته زنده یاد رسول ملاقلی‌پور اشاره کرد.

در بخش خارج از مسابقه هم دو فیلم مهم کمیته‌ مجازات ساخته زنده یاد علی حاتمی و ایران‌سرای من است  ساخته پرویز کیمیاوی به نمایش در آمد.

دراین جشنواره بزرگداشت رسول ملاقلی‌پور، مجید مجیدی، هارون یشایایی و مرتضی شایسته برگزار شد.

بخش های این دوره از جشنواره عبارت بودند از مسابقه سینمای ایران، مسابقه بین المللی ، فیلم های مهمان، جشنواره جشنواره ها، نمایش های ویژه، مردی برای تمام فصول؛ خسرو شکیبایی، آینه های روبرو؛ روبر برسون، مارسل کارنه، برتران تاورنیه، چشم انداز سینمای معاصر آلمان، بهترین های سینمای ایران بعد از انقلاب اسلامی.

داوران بخش سینمای این دوره از جشنواره را افرادی همچون احمدرضا درویش، یدالله صمدی، کیانوش عیاری، فرهاد مهرانفر، داوود میرباقری تشکیل می داند و داوران بین الملل نیز افرادی همچون شیام بنگال، وانگ ژونژنگ، کیوشی کوروساوا، محمد مخلص، داریوش مهرجویی بودند.

برگزیدگان این دوره از جشنواره به شرح زیر بودند:

سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه به علی فداکار و بهناز نازی برای فیلم هیوا

سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی به مسعود ولد بیگی برای فیلم زشت و زیبا

سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری به بهمن اردلان برای فیلم هیوا

سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری به محمدرضا دلپاک برای فیلم رنگ خدا

سیمرغ بلورین بهترین جلوه های ویژه به محمدرضا شرف الدین برای فیلم پرواز خاموش

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن به احترام السادات حبیبیان برای فیلم مصائب شیرین

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به حسین محجوب برای فیلم رنگ خدا

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن به هدیه تهرانی برای فیلم قرمز

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد به جمشید هاشم پور برای فیلم هیوا

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد به محمدرضا فروتن برای فیلم قرمز

سیمرغ بلورین بهترین تدوین به هایده صفی یاری برای فیلم روبان قرمز

سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن به حسین علیزاده برای فیلم زشت و زیبا

دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه به حمید جبلی برای فیلم پسر مریم

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به تهمینه میلانی برای فیلم دو زن

دیپلم افتخار بهترین فیلمبرداری به حسن پویا برای فیلم روبان قرمز

سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری به بهرام بدخشانی برای فیلم هیوا

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به رسول ملاقلی پور برای فیلم هیوا

جایزه ویژه هیئت داوران به علیرضا داوود نژاد برای فیلم مصائب شیرین

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به رسول ملاقلی پور برای فیلم هیوا

جوایز بین الملل:

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن به آزیتا حاجیان برای فیلم روبان قرمز

دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه به کریشتف زانوسی برای فیلم برادر الهی ما و دارجان امیربایف برای فیلم آدم کش

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به فنگ شیائوشینگ برای فیلم دره رود سرخ

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به ابراهیم حاتمی کیا برای فیلم روبان قرمز

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به مجید مجیدی برای فیلم رنگ خدا

جایزه ویژه هیئت داوران به  به آدمیر کنوویتی برای فیلم دایره کامل

هجدهمین دوره جشنواره  فیلم فجر- 12 تا 22 بهمن ماه 1378

 (سیاسی ترین دوره جشنواره)

دبیری این دوره از جشنواره فیلم فجر را برای سومین سال متوالی سیف الله داد بر عهده داشت.

اگر این دوره از جشنواره را سیاسی ترین دوره جشنواره فیلم فجر بنامیم اشتباه نخواهد بود چرا که جشنواره هجدهم رسماً جشنواره ای بود که در تب و تاب سیاست و روزنامه های سیاسی عمل می کرد و از همین رو بسیاری از فیلم های سیاسی در این دوره از جشنواره به نمایش درآمد.

بهمن فرمان آرا فیلمساز سرشناس سینمای ایران، پس از سال ها دوری از سینما فیلم بوی کافور عطر یاس را می سازد که این فیلم جوایز این دوره از جشنواره را درو می کند.

از سوی دیگر مابقی فیلمسازان سینمای ایران نیز دست به تولید آثاری جنجالی می زنند، اعتراض، متولد ماه مهر و غیره از این دست آثار هستند که سازندگان شان حتی تا دو سال قبل تصور ساخت چنین فیلمی را نمی توانستند بکنند.

یکی دیگر از نکات جالب این دوره از جشنواره این بود که قرار بود برای نیکی کریمی بازیگر سرشناس سینمای ایران مراسم بزرگداشتی برگزار شود که به درخواست خودش این بزرگداشت لغو شد و دیگر تا به امروز هیچ یک از دبیران جشنواره فیلم فجر تصمیمی برای برپایی بزگداشت برای این بازیگر نگرفتند!

در این دوره 19 فیلم در بخش اصلی به نمایش درآمد که از میان آنان می‌توان به اعتراض ساخته مسعود کیمیایی، مرد بارانی ساخته ابوالحسن داودی، بلوغ ساخته مسعود جعفری جوزانی، بوی کافور، عطر یاس ساخته بهمن فرمان‌آرا، دستهای آلوده ساخته سیروس الوند، صنم ساخته رفیع پیتز، عروس آتش ساخته خسرو سینایی، کودک و سرباز ساخته رضا میرکریمی، متولد ماه مهر ساخته احمدرضا درویش، مومیایی3 ساخته محمدرضا هنرمند، میکس ساخته داریوش مهرجویی، نجوا  ساخته پرویز شهبازی و نیمه گمشده ساخته محمدعلی باشه آهنگر اشاره کرد و در بخش خارج از مسابقه هم دو فیلم مهم اصحاف کهف ساخته فرج الله سلحشور و  تهران روزگار نو ساخته زنده یاد علی حاتمی به نمایش درآمد.

نکته جالب توجه اینکه در این دوره جشنواره خبری از «مسابقه فیلمهای اول و دوم» و همچنین بخش مهمان نبود.

بخش های این دوره از جشنواره عبارت بودند از مسابقه سینمای ایران، مسابقه بین المللی، جشنواره جشنواره ها، نمایش های ویژه منظر سینمای عرب، برشت و سینما، مرور آثار فرانچسکو روزی، کنستانتین گوستاگاوراس، عباس کیارستمی، رهاورد اصفهان، سینمای آینده.

داوران بخش سینمای این دوره افرادی همچون شهرام اسدی، محمدرضا بزرگ نیا، امین تارخ، کمال تبریزی و نعمت حقیقی بودند و برسی آدلون، ایو بواسه، مشیل خلیفی، پل کاکس، مجید مجیدی بخش بین الملل را داوری می کردند.

برگزیدگان این دوره از جشنواره به این شرح بودند:

سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه به ژیلا مهرجویی برای فیلم بوی کافور عطر یاس

سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی به مهرداد شکرابی برای فیلم بوی کافور عطر یاس

سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری به جهانگیر میرشکاری برای فیلم متولد ماه مهر

سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری به اسحاق خانزادی برای فیلم اعتراض

سیمرغ بلورین بهترین جلوه های ویژه به محمدجواد شریفی راد برای فیلم متولد ماه مهر

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل زن به سلیمه رنگزن برای فیلم عروس آتش

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن به رویا نونهالی برای فیلم بوی کافور عطر یاس

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به حمید فرخ نژاد برای فیلم عروس آتش

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن به میترا حجار برای فیلم متولد ماه مهر

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد به حسین یاری برای فیلم بلوغ

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد به فرامرز قریبیان برای فیلم مرد بارانی

سیمرغ بلورین بهترین تدوین به روح الله امامی برای فیلم بلوغ

سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن به احمد پژمان برای فیلم بوی کافور عطر یاس

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به خسرو سینایی و حمید فرخ نژاد برای فیلم عروس آتش

دیپلم افتخار بهترین فیلمبرداری به علی الهیاری برای فیلم دست های آلوده

سیمرغ بلورین بهترین فیلمرداری به محمود کلاری برای فیلم بوی کافور عطر یاس

دیپلم افتخار بهترین کارگردانی به رضا میرکریمی برای فیلم کودک و سرباز

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به بهمن فرمان آرا برای فیلم بوی کافور عطر یاس

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به بهمن فرمان آرا برای فیلم بوی کافور عطر یاس

جایزه ویژه هیئت داوران به  مسعود جعفری جوزانی برای فیلم بلوغ

جوایز بخش بین الملل:

دیپلم افتخار بهترین بازیگر به یوشیکو میازاکی و آکیرا ترائو برای فیلم پس از باران و یولی دلارمه برای فیلم سیمون شعبده باز

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر به ریچارد فارنزورت برای فیلم داستان سر راست

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به بهمن فرمان آرا برای فیلم بوی کافور عطر یاس

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به چن کایگه برای فیلم امپراتور و آدمکش

جایزه ویژه هیئت داوران به دای سیجی برای فیلم یازدهمین فرزند

نوزدهمین دوره جشنواره  فیلم فجر- 12 تا 22 بهمن ماه 1379

 (با حضور یک منتقد در جمع هیئت انتخاب، جشنواره غنی تر می شود)

دبیری این دوره از جشنواره را هم سیف الله داد (معاونت سینمایی وقت) بر عهده داشت.

در این دوره از جشنواره هم سینماگران سعی می کنند سیاست را سرمشق تولید آثارشان نمایند از همین رو دو فیلم به شدت سیاسی نیمه پنهان ساخته تهمینه میلانی و پارتی ساخته سامان مقدم در این دوره از جشنواره به نمایش در می آیند. فیلم میلانی آنقدر سیاسی است و آنقدر سر و صدا به پا می کند که منجر به بازداشت و زندانی شدن او به مدت چند روز می شود. اما فیلم سامان مقدم آنچنان که باید نمی تواند سر و صدا به پا کند و تنها با استقبال بسیار خوب مخاطبان روبرو می شود.

اما جریان سیاست زدگی فیلمسازان به همین جا ختم نمی شود، چرا که تعداد زیادی از فیلمسازان دیگر این دوره از جشنواره هم فیلم هایی با رنگ و لعاب سیاسی ساخته اند. موج مرده، سگ کشی و رنگ شب نیز به نوعی وارد فضای سیاسی اما نسبت به دو فیلم سامان مقدم و تهمینه میلانی با شدتی کمتر می شوند.

یکی دیگر از نکات جالب این دوره از جشنواره اضافه شدن یک منتقد در ترکیب اعضای هیئت داوران است که به نوعی بدعت گذاری محسوب می گردد هرچند که در دوره های بعدی این امر مهم استمرار نمیابد.

در این دوره از جشنواره فیلم‌هایی چون آب و آتش فریدون جیرانی، آخر بازی همایون اسعدیان، از کنار هم می‌گذریم ایرج کریمی، باران مجید مجیدی، بچه‌های نفت ابراهیم فروزش، بهشت از آن تو علیرضا داوود‌نژاد، پارتی سامان مقدم، ترکش‌های صلح علی شاه‌حاتمی، تو آزادی محمدعلی طالبی، رنگ شب محمدعلی سجادی، زیر نور ماه‌ سیدرضا میرکریمی، سفره ایرانی کیانوش عیاری، سگ‌کشی بهرام بیضایی، قطعه ناتمام مازیار میری، مریم مقدس شهریار بحرانی، مسافر ری داوود میرباقری، موج مرده ابراهیم حاتمی‌کیا، نیمه پنهان تهمینه میلانی و هفت پرده فرزاد موتمن با هم رقابت کردند.

بخش های این دوره از جشنواره عبارت بودند از مسابقه سینمای ایران، مسابقه بین المللی، جشنواره جشنوراه ها، نمایش های ویژه، سینمای انگلستان، مرور آثار روبرتو روسلینی، کن لوچ و رخشان بنی اعتماد، از پنج قاره و سینمای آینده

داوران بخش سینمای ایران این دوره از جشنواره هم افرادی همچون مجتبی راعی، جواد طوسی، فرامرز قریبیان، رسول ملاقلی پور، تورج منصوری، سید ضیا هاشمی، محمدرضا هنرمند بودند و در بخش بین الملل نیز دیمیتری اپیدس، رخشان بنی اعتماد، بلا تار، جاناتان رزنبام، راک دمرس، محمدعلی طالبی و امیکو واد فیلم ها را داوری می کردند.

برگزیدگان این دوره از جشنواره به این شرح بودند:

سیمرغ بلورین بهترین طراحی دکور و لباس: عبدالحمید قدیریان برای فیلم مریم مقدس

سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و صحنه آرایی به ایرج رامین فر برای فیلم سگ کشی

سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری به یدالله نجفی برای فیلم باران

سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری به محمدرضا دلپاک برای فیلم باران

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن به ماهایا پطروسیان برای فیلم هفت پرده

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به محمود نظرعلیان برای فیلم زیر نور ماه

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به داریوش ارجمند برای فیلم سگ کشی

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن به ثریا قاسمی برای فیلم مارال

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد به پرویز پورحسینی برای فیلم مریم مقدس

سیمرغ بلورین بهترین  بازیگر نقش اول مرد به حسین عابدینی برای فیلم باران

سیمرغ بلورین بهترین تدوین به محمدرضا مویینی برای فیلم پارتی

سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن به احمد پژمان برای فیلم باران

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به بهرام بیضایی برای فیلم سگ کشی

دیپلم افتخار بهترین فیلمبرداری به حمید خضوعی ابیانه برای فیلم زیر نور ماه

سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری به اصغر رفیعی جم برای فیلم سگ کشی

دیپلم افتخار بهترین کارگردانی به همایون اسعدیان برای فیلم آخر بازی

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به مجید مجیدی برای فیلم باران

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به مجید مجیدی برای فیلم باران

جایزه ویژه هیئت داوران به رضا میرکریمی برای فیلم زیر نور ماه

جوایز بخش بین الملل:

دیپلم افتخار بهترین بازیگر به لی بینگ بینگ برای فیلم هفده سال

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر به مژده شمسایی برای فیلم سگ کشی

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به یوهوا نینگ دای ژو ون برای فیلم هفده سال

دیپلم افتخار بهترین فیلمبرداری به آنیس گدار برای فیلم اثر خوب

دیپلم افتخار بهترین کارگردانی به مازیار میری برای فیلم قطعه گمشده

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به مجید مجیدی برای فیلم باران

دیپلم افتخار بهترین فیلم به ویتالی ملینکوف برای فیلم باغی پر از ماه

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به ژانگ بیمو برای فیلم به سوی خانه

بیستمین دوره جشنواره  فیلم فجر- 12 تا 22 بهمن ماه 1380

 (سینمای ایران آغوش خود را به روی سه نسل فیلمساز می گشاید)

دبیری این دوره از جشنواره فیلم فجر را محمدمهدی عسگرپور بر عهده داشت.

با انتخاب مجدد سید محمد خاتمی به عنوان رئیس جمهور، فیلمسازان به همان سبک و سیاق چهار سال گذشته فیلم می سازند. مقایسه این دوران با دوران پیش و پس از خود به وضوح ثابت می کند سینمای ایران تا چه حد تحت تأثیر جریانات سیاسی است!

یکی از نکات جالب این دوره از جشنواره حضور تمامی کارگردانان شاخص سینمای ایران از همه نسل ها است. بهمن فرمان آرا بلافاصله بعد از توفیق بوی کافور عطر یاس با خانه ای روی آب به جشنواره می آید و نشان می دهد که بسیار راغب است در سینمای ایران فعالیت کند. ناصر تقوایی نیز پس از سال ها دوری و سکوت به سینمای ایران باز می گردد و داریوش مهرجویی نیز در این دوره از جشنواره جاضر است.

از سوی دیگر ابراهیم حاتمی کیا، زنده یاد رسول ملاقلی پور، رسول صدر عاملی هم در این دوره از جشنواره به عنوان نسل میانی سینمای ایران حاضرند.

از فیلم‌های حاضر در خش مسابقه می‌توان بهارتفاع پست ابراهیم حاتمی‌کیا، ایستگاه متروک علیرضا رییسیان، بمانی داریوش مهرجویی، خانه‌ای روی آب بهمن فرمان‌آرا، خواب سفید حمید جبلی، شام آخر فریدون جیرانی، قارچ سمی رسول ملاقلی‌پور، کاغذ بی‌خط ناصر تقوایی، مربای شیرین مرضیه برومند، مزاحم سیروس الوند، من ترانه 15 سال دارم رسول صدرعاملی و نان و عشق و موتور هزار ابوالحسن داوودی، اشاره کرد.

بخش های این دوره از جشنواره عبارت بودند از مسابقه سینمای ایران، مسابقه سینمای بین الملل، جشنواره جشنوراه ها، طراحان صحنه، دورتر از قاب سینمای اینده، نمایش های ویژه

داوران بخش مسابقه سینمای ایران را افرادی همچون هارون یشایایی، مجید مجیدی، نعمت حقیقی، کیومرث پوراحمد، پرویز پرستویی، بابک بیات و جمشید ارجمند تشکیل می دادند و در بخش بین الملل نیز بنگت فورسلوند، خالد صدیق، موریتس دوهادلن، سیف الله داد و داریوش خنجی فیلم ها را داوری می کردند.

در این دوره جوایزی به شرح زیر به برگزیدگان اهدا گردید:

سیمرغ بلورین بهترین جلوه های ویژه به محمدرضا شرف الدین برای فیلم قارچ سمی

سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی به علی عابدینی برای فیلم من ترانه پانزده سال دارم

سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه به زیلا مهرجویی برای فیلم خانه ای روی آب

سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری به یدالله نجفی و ناصر شکوهی نیا برای فیلم امتحان

سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری به محمدرضا دلپاک برای فیلم سفر به فردا

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل زن به مهتاب نصیرپور برای فیلم من ترانه پانزده سال دارم

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن به بهناز جعفری برای فیلم خانه ای روی آب

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به حسین شیدایی برای فیلم آرزوهای زمین

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به عزت الله انتظامی برای فیلم خانه ای روی آب

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن به گوهر خیراندیش برای فیلم ارتفاع پست

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن به ترانه علیدوستی برای فیلم من ترانه پانزده سال دارم

دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد به حمید جبلی برای فیلم خواب سفید

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد به رضا کیانیان برای فیلم خانه ای روی آب

سیمرغ بلورین بهترین تدوین به بهرام دهقانی برای فیلم قارچ سمی

سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن به ناصر چشم آذر برای فیلم قارچ سمی

سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری به محمد آلادپوش برای فیلم ایستگاه متروک

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به کامبوزیا پرتوی و رسول صدرعاملی برای فیلم من ترانه پانزده سال دارم

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به رسول صدرعاملی برای فیلم من ترانه پانزده سال دارم

جایزه ویژه هیئت داوران به ناصر رفایی برای فیلم امتحان

جوایز بخش بین الملل:

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر به جک نیکلسون برای فیلم قول

سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه به دنیس تانویچ برای فیلم سرزمین هیچکس

سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به تاکاشی کیتانو برای فیلم برادر

دیپلم افتخار بهترین فیلم به دوچرخه پکنی و خانه ای روی آب

جایزه ویژه هیئت داوران به فیلم  منطقه امنیتی مشترک

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به ژان لوک گدار برای فیلم در ستایش عشق

ادامه مرورسی دوره برگزاری جشنواره فیلم فجر را در مطلب بعدی بخوانید...

در همین رابطه ببینید:

پوسترهای سی دوره جشنواره بین المللی فیلم فجر

در همین رابطه بخوانید

در مسیر امید و تردید؛ مروری بر سی سال جشنواره فیلم فجر- بخش اول

در مسیر امید و تردید؛ مروری بر سی سال جشنواره فیلم فجر- بخش دوم

در مسیر امید و تردید؛ مروری بر سی سال جشنواره فیلم فجر- بخش سوم