به بهانه اکران طهران،تهران

طهران تهران آخرین ساخته داریوش مهرجویی این روزها بر پرده سینماها قرار دارد. فیلمی که با استقبال خوبی از سوی منتقدان مواجه شده. و به گفته آنها در حالی که در سالهای اخیر بسیاری از فیلمهای سینمای ایران، فضای سیاهی از ایران را به نمایش می گذارند، ولی آخرین ساخته مهرجویی، برخلاف این نوع اظهار نظرها از کار در آمده است. به عنوان مثال شبنم میرزین العابدین منتقد سینما  درباره این فیلم  نوشته: «طهران تهران با ساختاری صحیح در ارائه مفهومی عمیق به گذشته حال و آینده نقب می زند. به کاخی می رود که تاریخ معاصر ایران زمین با دویدن بچه ها - نسل آینده - از تالارها - دوره هایش به زمان کنونی می رسد. بالا رفتن از برج میلاد، فاصله گذاری و اوج برای کوچک دیدن مسائل و اتفاقات و رسیدن به تفاهم در پی درک این کوچکی ها؛ خانه ای موروثی از نسلهای پیش که باید ترمیم شده و مکانی امن باشد برای بچه ها، کشوری که باید در نهایت به دست همین کودکان سپرده شود و اتفاقا به مرمت ونوسازی نیاز مند است. پیر بابا، خانه سالمندان، نسل گذشته، فراموش کردن بزرگترها، نادیده گرفتن هویت و آن که در صدد معنا بخشی به تمام این هاست و پیوند میان پدر بزرگ و پدر و پسر ،مادر بزرگ و مادر و دختر را برقرار می کند پیری است بی ادعا که دانسته نقش خود را و مسیر رسیدن به آدم شدن را.»

نزهت بادی از منتقدان سینما نیز درباره آخرین فیلم مهرجویی در ماهنامه فیلم نگار نوشته: چند نکته در طهران تهران را خیلی دوست دارم . یکی اینکه مهرجویی برخلاف همه کسانی که چهره زشت و تلخی را از تهران نشان می دهند و مدام از آن بد می گویند و گله دارند به این شهر عشق می ورزد و کاری می کند که حس خوشی و شور زندگی از لابه لای همان کمبودها و نقصهای شهر که هرروز با آن مواجهیم سر بیرون آورد وهمه جا منتشر شود، طوری که همه آنها بهانه ای شود برای اینکه بیشتر از زندگی لبریز شویم.

دیگر اینکه آدمها در مقابل پیشامدهای تلخ وناگوار، واکنشی مثبت و سر خوشانه نشان می دهند و زندگی را همانطور که هست دوست می دارند هیچ کس جز مهرجویی نمی تواند از ویرانی خانه و نداری و بدبختی به آن شور و وجد و دورهم بودن همسایه ها در لحظه تحویل سال برسد و با سردی و اندوه تنهایی و پیری در خانه سالمندان را به آن شادی و بگو وبخند جمعی پیوند بزند.

فیلم مهرجویی به هیچ وجه ساختگی و تقلبی نیست

اما مهمترین نکته این است که نمایش این گرما و گیرایی زندگی که خاص مهرجویی است به هیچ وجه ساختگی و تقلبی و دروغین نیست .بلکه در آن اعتقاد و اصالتی وجود دارد که ناخود آگاه ما را به بطن تجربه های شخصی که از سر گذرانده ایم پرت می کند و اصلا ما برای دیدن همین لحظه های کمیاب سراغ فیلمهای داریوش مهرجویی می رویم .

خالق فیلم گاو

اما داریوش مهرجویی به خاطر ساخت فیلم گاو از محبوبیت بسیاری برخوردارشد. فیلمی که امام خمینی (ره ) به حمایت از آن پرداخت . داریوش مهرجویی سالها قبل در پاسخ به سوالی درباره دلیل توجه امام خمینی به فیلم گاو گفته بود: درشرایط اوایل انقلاب سینما موضوع ملعونی بود و مردم تمام سینماها را آتش می‌زدند. چون می‌گفتند سینما محل ترویج فساد است. به همین دلیل تولید فیلم به صفر رسید و سینماها تعطیل شد. مهرجویی در ادامه گفته بود: دراین وضعیت تلویزیون به طوراتفاقی  گاو را نشان داد و مرحوم امام (ره) این فیلم را مشاهده كردند و در نطقی گفتند: «ما نمی‌گوییم سینما اساسا بد است. نظیر فیلم گاو می‌تواند فیلم فرهنگی و آموزنده‌ای باشد و فكر و روح بیننده را تعالی دهد.» این حرف امام برای سینمای ایران بسیار تعیین كننده بود.

انتقاد شدید از آمریکا به دنبال حمله به عراق

مهرجویی چند سال پیش و همزمان با حمله آمریکا به عراق به انتقاد شدید از دولت آمریکا پرداخته بود. این کار گردان سینما در گفت وگویی با خبرگزاری دانشجویان، تهاجم آمریكا علیه عراق را زورگویی محض دانسته بود . مهرجویی در اظهارات خود عنوان کرده بود : « چون ما با عراق هشت سال در جنگ بودیم، اكنون با یك تناقض روبرو هستیم؛ همان طور كه عراق در سال 59 بدون دلیل و منطق به ما حمله كرد، حالا آمریكا و انگلیس هم بدون دلیل و منطق به عراق حمله كرده‌ است.»

وی افزوده بود: « عدم توجه آمریكا به آرای سازمان ملل و خودسرانه حمله این كشور علیه عراق، برای كشورهای دنیا كه همه به نوعی مدعی دموكراسی و تابع قانون و قانونمندی هستند، برخورنده است.»

حیای بربریت

مهرجویی با اشاره به این كه رفتار آمریكا در جنگ علیه عراق، یعنی احیای همان بربریت و وحشی‌گری قدیمی؛ خاطرنشان كرده بود : « حیرت‌آور است كه سردمدار نهضت دموكراتیك عین یك بولشویك رفتار ‌كند و هر گونه قانون و قانومندی را زیر پا بگذارد و به زور به كشورهای دیگر حمله ‌كند.»

مهرجویی به روایت مرحوم شکیبایی

چند سال پیش ماهنامه فیلم ،گفت وگویی به بهانه فیلم سالاد فصل جیرانی با لیلا حاتمی کرده بود و دراین مصاحبه مرحوم شکیبایی نیز حضور داشت .بخشهایی از مصاحبه مشترک لیلا حاتمی با خسرو شکیبایی را در اینجا می آوریم که به نظر می رسد همچنان خواندنی باشد .

شکیبایی: مهرجویی معتقد است با کارباید همیشه حال کرد

شکیبایی دراین مصاحبه می گوید: جان هیوستون می گوید که هفتاد درصد از موفقیت یک فیلم خوب به انتخاب عوامل توسط کارگردان مربوط می شود. مهرجویی همیشه انتخابهای درستی دارد. اهل رو در بایستی هم نیست. مهرجویی همیشه معتقد بوده که با کار باید همیشه حال کرد. یعنی در عین حال که بزرگ و جدی است باید لطافت هم داشته باشد. اگر این اتفاق بیافتد فیلم گرم از آب در می آید. در فیلمهای این کار گردان پیچیده ترین مسائل فلسفی جوری مطرح می شود که هم آدم معمولی می فهمد و هم یک روشنفکر. هر کدام از فیلمهای مهرجویی را هر بار که می بینم چیز تازه ای را پیدا می کنم. ما این شانس را داشتیم که در دو فیلم مهرجویی نقشهای اصلی را بازی کنیم. در فیلمهای این کار گردان هر نقش کوچکی اهمیت دارد. خودش معتقد است که این نقش ها روح فیلم هستند . اینها جزئیاتی هستند که در طول فیلمها هاشور می خورند و به بیان دیگر به انسجام فیلم کمک می کنند.