در روزهای اخیر، ابوالحسن داوودی، رئیس شورای صنفی نمایش به رسانه‌ها گفت: درحالی‌که «شورای صنفی نمایش» تمایل دارد تا جلسات‌اش را در خانه سینما برگزار کند، خانه سینماً فعلا نپذیرفته است میزبان این جلسات شود. ابوالحسن داوودی در گفت‌وگو با «شرق» درباره این اتفاق می‌گوید: «با آقای میرکریمی برای برگزاری جلسات در خانه سینما صحبت کردیم و گفتیم شورای صنفی آمادگی دارد که به خانه سینما منتقل شود. منتها ایشان گفتند اگر بشود بعد از جشنواره این اتفاق بیفتد، بهتر است. البته احتمالاً آقای میرکریمی فکر کرده‌اند که فعلاً خانه سینما آمادگی‌ای برای برگزاری جلسات ندارد و دلیل این مخالفت، مشکل جدی‌ای نیست، گرچه همین حالا هم برگزاری جلسات در «خانه سینمای ٢» امکان‌پذیر است». اما «شورای صنفی نمایش» به‌عنوان شورایی که فعالیت‌اش سرنوشت یک صنف را رقم می‌زند، آیا نباید تحت نظر همان صنف فعالیت کند؟ آیا نباید «خانه سینما» به‌عنوان خانه صنفی اهالی سینما میزبان این شورا باشد؟ داوودی در پاسخ می‌گوید: «شورای صنفی نمایش تنها شورای قانونی‌ای است که وزارت ارشاد هم بر آن صحه می‌گذارد و آیین‌نامه‌اش توسط خود اعضای صنف تعیین می‌شود و وزارت ارشاد هم در آن حضور بدون دخالت و رأی دارد، بنابراین باید حتما جلسات‌اش در صنف برگزار شود چون مجموعه‌ای است از اصناف مختلف که تهیه‌کننده‌ها و پخش‌کننده‌ها و سینمادارها و کارگردان‌ها هم در آن حضور دارند و بهترین جا برای میزبانی‌اش خانه سینماست».

در پی نهادی قدرتمند

اما محسن امیریوسفی، کارگردانی که «خواب تلخ»اش ١٢ سال در محاق بوده و به‌تازگی اکران شده و «آشغال‌های دوست‌داشتنی»اش نیز مدت‌هاست در توقیف مانده، از منظری دیگر به مسئله «شورای صنفی نمایش» نگاه می‌کند. او به «شرق» می‌گوید: «مسلماً اگر صنف، کنترل و اداره اوضاع نمایش را زیر نظر داشته باشد، خیلی بهتر است و مسلماً در سرنوشت اکران و چگونگی آن، صنف باید نظر بدهد؛ اما مشکل اساسی این است که «خانه سینما» کمتر به صیانت از پروانه نمایش توجه دارد. وقتی فیلمی قانونی ساخته شده و بعد مجوز اکران نمی‌گیرد، خانه سینما، نه می‌تواند کاری بکند و نه اساساً کاری انجام می‌دهد! وقتی مجموعه صنفی‌ای این‌قدر ناتوان است و حتی از پروانه ساخت یک فیلم هم نمی‌تواند دفاع کند، دیگر چندان فرقی ندارد که شورای صنفی نمایش را دولت میزبانی می‌کند یا خانه سینما! زمانی ما باید توقع داشته باشیم که خانه سینما بابت همه این مسائل پیش‌قدم شود و تعیین‌کننده باشد، که اساساً زور و قدرتی هم داشته باشد برای تغییر سرنوشت فیلم‌ها. درحالی‌که عملاً ما شاهد انفعال این نهاد صنفی هستیم. واقعیت این است که مسئولیت شورای صنفی نمایش، شورای پروانه نمایش و... باید بر عهده کسانی باشد که قدرتمندانه از مواضع سینما دفاع کنند و اساساً چنین قدرتی دارند! چه بهتر که این قدرت در اختیار خانه سینما که نهاد صنفی سینماگران است، باشد!»

شورای صنفی نمایش و لزوم تغییر نقش

مهدی کرم‌پور، که خودش نیز مدتی ریاست شورای صنفی نمایش را بر عهده داشته است، از منظری دیگر به این موضوع می‌نگرد و پیشنهاد یک تغییر عملکرد کلی دارد. او می‌گوید: «بحث اصلی اینجاست که شورای صنفی نمایش، باید به یک شورای داوری کوچک تبدیل شود و بهترین جا برای برگزاری جلسات‌اش، طبیعتاً خانه صنفی اهالی سینماست. مهم‌ترین نکته‌ای که درباره اوضاع کنونی اکران وجود دارد، این است که سیاست‌گذاری درباره اکران باید به صاحبان فیلم برگردد. نه ارشاد، نه خانه سینما نباید تحت لوای شورای صنفی نمایش درباره اکران فیلم‌ها تصمیم بگیرند بلکه این شورا باید به یک شورای کوچک برای داوری تبدیل شود تا مثلاً در اکران، وقتی تهیه‌کننده‌ای فکر ‌کرد حق‌اش خورده شده، یا مثلاً سینماداری تخطی کرده است، آن‌وقت شورای صنفی جایگاه حکمیت پیدا کند و اختلاف به‌وجود‌آمده را حل‌وفصل کند. اکران باید به بخش خصوصی و صاحبان فیلم‌ها بازگردد. این هم چیزی نیست که ما فردا به آن برسیم. در واقع هدفی است که نقشه راه ما را تعیین می‌کند. اوضاع اکران باید دست تهیه‌کنندگان باشد تا آن‌ها بتوانند آزادانه فیلم‌هایشان را اکران کنند. شورای صنفی اساساً به این دلیل تشکیل شد که بتواند شرایط اکران را که قبلاً دولتی بود به بازار آزاد نزدیک کند و بحث عرضه و تقاضای میان مخاطبان و سینماگران را تنظیم و از آزادی اکران صیانت کند. اما وقتی هنوز خیلی از سینماها مدیریت دولتی دارد، وقتی حوزه هنری، فیلمی را تحریم کند باز هم شورای صنفی نمایش نمی‌تواند کاری کند. نقشه راه این است که سینماها در آینده صددرصد به بخش خصوصی واگذار شوند، تولید هم صددرصد خصوصی شود. و سینماگران هم بتوانند مستقیم با مردم طرف باشند و بین تهیه‌کننده، پخش‌کننده و سینمادار هم مبادله سالم برقرار باشد».

میزبانی خانه سینما، جلوگیری از فیلم‌سوزی

کامبوزیا پرتوی نیز درباره این‌که خانه سینما فعلاً پیشنهاد شورای صنفی نمایش را برای میزبانی نپذیرفته است، به «شرق» می‌گوید: «تا جایی که من در جریان‌ام، آقای میرکریمی برای این موضوع مهلت خواستند تا بعد از جشنواره درباره‌اش تصمیم بگیرند. چه بهتر که از همین حالا چنین اتفاقی می‌افتاد؛ چون ما الان در یک اوضاع به‌هم‌ریخته‌ای هستیم و با میزبانی خانه سینما، می‌شود از این مباحث نظیر فیلم‌سوزی که راه افتاده و فریاد همه را بلند کرده است، جلوگیری کرد. به‌هرحال وقتی اصناف، اکران را مدیریت کنند، نقش‌شان در سرنوشت فیلم‌ها پررنگ‌تر است. من ابداً به برگزاری این شورا در خانه سینما ناامید نیستم و معتقدم حتما به‌زودی در خانه سینما برگزار می‌شود». پرتوی درباره این‌که آیا لازم است اوضاع اکران تغییر وضعیت پیدا کند و دست خود فیلم‌سازان و تهیه‌کنندگان باشد و نه بر عهده شورای صنفی نمایش، نیز می‌گوید: «اگر قرار باشد خود فیلم‌سازها تصمیم بگیرند، اوضاع خیلی سخت‌تر می‌شود، به‌هرحال همواره لازم است یک گروهی چنین چیزی را مدیریت کنند. می‌توان فکرهای تازه‌تری کرد و آیین‌نامه‌های قدیمی را به‌روز کرد، اما اگر بخواهیم کلاً شیوه تصمیم‌گیری برای اکران را تغییر دهیم، سخت و غیرممکن به‌ نظر می‌رسد». شورای صنفی نمایش، ظاهراً بناست همین نقش حکمیت را بین پخش و سینمادار ایفا کند، اما در مواردی نظیر فیلم «محمد (ص)» دیده شده که مستقیماً درباره زمان و مدت اکران نیز مداخله داشته است. بااین‌حال به نظر می‌رسد اگر صنوف سینمایی، نقش پررنگ‌تری در این شورا داشته باشند، همان‌طور که کامبوزیا پرتوی هم گفت، می‌توان از ایجاد شبهاتی مبنی بر فیلم‌سوزی و... جلوگیری کرد. باید دید مدیریت خانه سینما، چه برنامه‌ای در این زمینه خواهد داشت.

● پرده سینما، این گزارش را از روزنامه شرقِ امروز برگزید.