ایرنا- «غلامعباس فاضلی» منتقد سینما و مجری و تهیه کننده برنامه تلویزیونی «سینما یک» در گفت وگو با ایرنا، فیلم های حاضر در سی و هفتمین جشنواره فجر را غافلگیرکننده و نشان از ظرفیت بالای سینمای ایران دانست. به گفته وی در جشنواره امسال فیلمسازان برای مخاطب احترام بیشتری قائل بودند.

پایان سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر فرصت مناسبی است برای بازبینی و ارزیابی آنچه در این جشنواره سینمایی گذشت؛ جشنواره ای که امسال نسبت به گذشته با حاشیه های کمتری همراه شد و به گفته کارشناسان آثار حاضر در آن از کیفیت قابل قبولی برخوردار بود.

گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، به منظور ارزیابی کیفی جشنواره سی و هفتم و نگاه عمقی به آنچه در این رویداد سینمایی گذشت، به گفت و گوی تفصیلی با غلامعباس فاضلی منتقد سینما و مجری، کارگردان و تهیه کننده برنامه «سینما یک» پرداخت؛ برنامه ای که هر پنجشنبه ساعت ۲۲:۱۵ از شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می شد.

فاضلی در این گفت وگو، کیفیت آثار جشنواره سی و هفتم را غافلگیر کننده و بسیاری از فیلمسازان حاضر در این جشنواره را دغدغه مند توصیف کرد. فاضلی همچنین فیلمسازان جوان را میداندار جشنواره سی و هفتم دانست. در ادامه متن کامل گفت وگو با فاضلی آمده است:

** ایرنا: آثار حاضر در جشنواره فیلم فجر امسال را چگونه دیدید؟ آیا این آثار پیشرفت چشمگیری نسبت به تولیدات سینمایی چند سال اخیر داشته اند؟

*** فاضلی: فیلم های خیلی خوب و حتی غافلگیرکننده ای در جشنواره سی و هفتم حضور داشتند که این جای خوشوقتی بسیار دارد. جشنواره سی و هفتم ثابت کرد هنوز ظرفیت های کشف نشده فراوانی در سینمای ایران وجود دارد. امسال شاهد پیشرفت های تکنیکی خوبی هم در سینمای ایران بودیم. سال ها یکی از مشکلات سینمای ایران وضعیت نظام تهیه و تولید فیلم بوده است. طبیعتا کاستی هایی که در این زمینه وجود داشته، روی ساختار و محتوای فیلم ها تاثیر منفی می گذاشت. اما امسال شاهد ارتقای قابل توجهی در عرصه تهیه و تولید فیلم ها بودیم. حتی در فیلم هایی که در رده فیلم های «هنری» تر قرار داشتند، حضور تیم تولید خیلی خوب حس می شد.

البته اینها به این معنی نیست که در جشنواره امسال فیلم بد نداشتیم. به هرحال فیلم بد و ضعیف هم جزئی از سینما است. فیلمساز و تهیه کننده ای که فیلم بد می سازد همواره تلاش می کند با حاشیه سازی فیلمش را نجات دهد. این حاشیه سازی از حمله به منتقدان تا انتقاد از داوران را شامل می شود. اما امسال ما با حاشیه های خیلی کمی در جشنواره مواجه بودیم. که این نکته هم دلالت بر حضور فیلم ها و فیلمسازان خوب در جشنواره سی و هفتم دارد.

** ایرنا: تمرکز فیمسازان حاضر در جشنواره امسال، چه میزان متمرکز بر گیشه و چه میزان معطوف به مخاطب بوده است؟

*** فاضلی: به نظر من در جشنواره امسال فیلمسازان برای مخاطب احترام بیشتری قائل بودند. البته ما در جشنواره سی و هفتم فیلم هایی هم داشتیم که به گیشه توجه داشتند، اما کمیت چنین فیلم هایی قابل توجه نبود و حتی در آنها هم احترام به تماشاگر حس می شد. امسال دست کم ۱۰ فیلم در جشنواره حضور داشت که تلاش برای ارتقای سطح سلیقه تماشاگران در آنها حس می شد. این موضوع چشم انداز روشنی را پیش روی ما قرار می دهد.

** ایرنا: از نگاه شما آیا فیلمسازان حاضر در جشنواره امسال چالش ها و دغدغه های اجتماعی را به اندازه کافی بازتاب دادند؟

*** فاضلی: چالش ها و دغدغه های اجتماعی همواره برای فیلمسازان ما مهم بوده؛ طبیعتا چنین اهمیتی را در فیلم های امسال هم می شد حس کرد. اما تفاوتی که در فیلم های امسال قابل مشاهده بود، اولا پختگی و کمالگرایی در بیان این مسائل، ثانیا درصد بالای مسائل اجتماعی در کلیت فیلم های جشنواره امسال بود. نه تنها فیلم هایی نظیر «متری شش و نیم»، «غلامرضا تختی»، «شبی که ماه کامل شد»، «طلا»، «درخونگاه»، «قصر شیرین»، «قسم»، «جاندار»، «دیدن این فیلم جرم است»، «روزهای نارنجی»، «جمشیدیه»، و... دغدغه اجتماعی داشتند، بلکه ما حتی در فیلم هایی با وجوه «هنری» تر مثل «ناگهان درخت» و «سرخ پوست» هم توجه به مسائل اجتماعی را حس می کردیم.

امسال به طور مشخص ما شاهد توجه جدی فیلمسازان به مسائل قضایی حقوقی بودیم. مساله «جرم» و «جزا» و تصویر «قاضی» و «زندان» موتیف تکرار شونده در فیلم های زیادی مانند «قسم»، «جاندار»، «جمشیدیه»، «یلدا»، «متری شش و نیم» و حتی آثار خواص پسندانه تری مثل «ناگهان درخت»، «سرخپوست»، «مردی بدون سایه» بود. چنین کمیتی در سینمای ایران بی سابقه است.

** ایرنا: در دوره های اخیر جشنواره فیلم فجر، برخی فیلمسازان جوان خوش درخشیدند و توانستند علی رغم حضور فیلمسازان قدیمی با نمایش توانایی و استعدادهای خود جوایز این جشنواره را درو کنند. حضور فیلمسازان جوان در این دور از جشنواره را چگونه ارزیابی می کنید؟

*** فاضلی: اگرچه امسال مانند دو- سه سال گذشته شاهد درخشش فیلمسازان فیلم اولی نبودیم، اما به هر حال این فیلمساران جوان تر بودند که میدان دار سینمای پیشرو و موفق شدند. در طول سی و هفت جشنواره گذشته ثابت شده سرمایه گذاری روی جوان ها همیشه ثمر خوبی برای سینما دارد. بهترین فیلم های جشنواره امسال را کارگردانانی ساخته اند که اگرچه فیلم اولی نبودند، اما جوان و تازه نفس بودند و فکر و سلیقه پرطراوت داشتند.

** ایرنا: به نظر شما چرا فیلمسازان نسل قبل که در طول سال ها همواره شاهد درخشش آثارشان بودیم در سال های اخیر تا اندازه ای دچار افول شده اند؟

*** فاضلی: سینمای ایران همیشه از پدرسالاری ضربه خورده است. آدم هایی که دوران آنها تمام شده اما وقتی پا به جشنواره می گذارند نه تنها سهم خواهی می کنند، بلکه تمام سهم را هم می خواهند!

در هیچ جای دنیا به کارگردانی که دورانش تمام شده، اجازه چنین کاری را نمی دهند. مسیر شکوفایی سینمایی همیشه از طرف جوان ها باز می شود. به هرحال هر آدمی ظرفیتی برای ثمردهی دارد و توقع دیگران از او که همیشه فیلم خوب بسازد و توقع او از دیگران که همیشه تحسین اش کنند و جایزه ها را به او بدهند ناپسند است. جشنواره فجر از ابتدا تا امروز هر وقت به فیلمسازان جوان اعتماد کرده، برنده شده است.

** ایرنا: بسیاری بر این باورند که سینمای ایران بویژه در چند سال اخیر از چالشی با عنوان ضعف فیلمنامه رنج می برد. علت این موضوع چیست؟ آیا ورود کارگردانان در عرصه فیلمنامه نویسی به گونه ای که کارگردانی و نویسندگی بسیاری از فیلم ها برعهده یک نفر است، بر این چالش دامن نزده است؟

*** فاضلی: سالها است مشکل اساسی سینمای ایران فیلمنامه است. ولی این نکته را فراموش نکنیم که ما اصولا در سینمای ایران فیلمنامه نویس حرفه ای خیلی کم داریم. به عبارت دیگر فیلمنامه نویسانی که فقط کار آنها فیلمنامه نویسی باشد در سینمای ایران انگشت شمار بوده اند و روز به روز کمتر هم می شوند. در دهه ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ ما چنین افرادی داشتیم، اما در حال حاضر چنین ظرفیتی در سینمای ایران وجود ندارد. فیلمنامه نویسی اگرچه یک کار تکنیکی و پرظرافت هم هست، اما آنقدر تکنیکی نیست که بشود مثل سایر رشته ها مهارت های فنی آن را در زمان نسبتا کوتاهی آموزش داد و ظرف یکی دو سال فیلمنامه نویس تولید کرد. بنابراین ما در شرایط فعلی گریزی از وضعیت موجود نداریم. این کار برنامه ریزی بلندمدتی لازم دارد.

از سوی دیگر مشکل اساسی بیشتر فیلم های سال های اخیر، «پایان» آنها است. متاسفانه ما در سینمای این سال ها به ندرت با «پایان راضی کننده» مواجه بوده ایم. چیزی که در دنیا به عنوان «پایان باز» از آن یاد می شود، در سینمای ایران با تعبیر غلط به «پایان نارس» یا حتی «پایان ناقص» تبدیل شده است.

** ایرنا: به طور کلی آیا جشنواره فیلم فجر تاکنون توانسته انگیزه ای برای تولید آثار سینمایی فاخر برای سینماگران باشد یا رفته رفته به آوردگاهی نه چندان موفق برای گردهمایی سینماگران تبدیل شده است؟

*** فاضلی: کار جشنواره فجر تولید فیلم نیست اما این جشنواره می تواند نقش مهمی در جهت دهی و سیاست گذاری ایجاد کند. در طول دو دهه گذشته جشنواره فجر برخلاف سال های دورتر، متاسفانه چشم خود را بر کشف استعدادهای جوان بست و به این ترتیب خیلی از کارگردانان جوان ما که می توانستند از طریق جشنواره فجر بیشتر مورد توجه قرار گیرند و شکوفا شوند، به انزوا رفتند. اما خوشبختانه در دو سه سال اخیر خیزش جدیدی در جشنواره فجر در توجه به فیلمساران جوان شکل گرفته که امیدوارم جدی تر شود.

** ایرنا: سوال آخر اینکه برای رفع کاستی های جشنواره و تبدیل آن به رویدادی که حقیقتا به رشد و پویایی سینمای کشور کمک کند، چه دیدگاهی بهتر است بر آن حاکم شود؟

*** فاضلی: جوان گرایی. از نظر من جوان گرایی تنها چیزی است که می تواند به جشنواره فیلم فجر کمک کند و آن را ارتقا دهد. کاستی، آفت و آسیب جشنواره فجر همواره پدرسالاری بوده است. اگر جشنواره فجر مانند سال های دور، با جسارت به جوان گرایی روی آورد قطعا سهم مهمی در رشد و پویایی سینمای ایران ایفا خواهد کرد.