نگاهی به تصویر پدرها و مادرها در فیلم های مهم چهل و سومین جشنواره فیلم فجر

آیا اُکتای براهنی از پدرش انتقام می گیرد،

و آن یکی از یک ایده ای که نمی شناسد؟

در بین آثار جشنواره امسال دو فیلم اتفاقاً خوش ساخت علیه پدر و مادر بود: بچه مردم، و پیرپسر. درست برعکس زیبا صدایم کن که ستایشنامه ای در اهمیت پدر و مادر است .

فارغ از کیفیت خوب و بد این آثار نکته قابل توجه اینکه، این بدی ها به پیش از سال ۵۷ بر می گردد. اولی مادری ست که به دلیل تنهایی و ازدواج مجدد مجبور شده نوزادش را در یک ساندویچی رها کند و این بچه سر راهی آن زمان در یک مرکز مراقبت با تعدادی پسربچه ی دیگر بزرگ می شود. و دومی پدری «چپ» مثلاً مبارز با پادشاهی پهلوی. که البته دلیل زنده بودن اش این است که در بازجویی همه دوستان اش را لو داده و...

در واپسین سکانس فیلم بچه مردم شخصیت اصلی که حالا برای خودش مردی شده و در جنگ ایران و عراق نقش نامه رسان دارد متوجه می شود در خردسالی گم نشده، بلکه مادرش او را ترک کرده است. او ناامید به جبهه برمی گردد و شهید می شود. عجیب است نه؟

۱. مادر بد متعلق به قبل از انقلاب است و پسر خوب که برای دفاع از وطن به جنگ می رود هم متعلق به همان دوران است.

۲. به آمارهای حال حاضر بهزیستی، در خصوص نوزادان سرراهی توجه کنیم.

۳. چرا همه ی آدم بدها حتی مادر و پدر مربوط به پیش از سال ۵۷ هستند!؟

پدر بد در فیلم درجه یک پیر پسر هم از نسل قبل از انقلاب است! چرا؟ این انتقام را چه کسی دارد می گیرد و برای چه!؟ این پیام برای چیست و کیست!؟ آیا کارگردانان این دو فیلم این سخن شکسپیر را خوانده اند که گناه پدران به گردن فرزندان است!؟ یعنی تاوان گناه یا اشتباه پدران و مادران دیروز را فرزندان شان می‌دهند یا داده اند؟

حواستان هست که شما هم حالا پدر و مادران نسل های بعدی هستید؟! ببینید چه می کنید! ببینید اشتباه یا گناه نمی کنید!؟ روزی دور در همین سینما درباره شما فیلم خواهند ساخت و یقه تان را خواهند گرفت

اين جهان كوه است و فعل ما ندا

سوی ما آيد نداها را صدا

فعل تو كان زايد از جان و تنت

همچو فرزندی بگيرد دامنت

پس تو را هر غم كه پيش آيد ز درد

بر كسی تهمت منه، بر خويش گرد

فعل تست اين غصه هاي دم به دم

اين بود معناي قَد جَفٌ القَلَم!

«مولانا»

کار ادبیات و هنر قضاوت نیست. اهمیت هنر در بازتاب گذشته (اگر که قرار است به گذشته ی تاریخی بپردازد) و ساختن دنیایی جدید است. با کارگردان و سینمایی که با صد سال پشت سرش فکر می کند و دست از گذشته ای بر نمی دارد که در آن نزیسته چه کنیم؟ اینجاست که برای جماعتی، گذشته همان آینده است؛ و چه هولناک! که حتی گذشته ی پر از هول و هراس هم همان آینده است. انسان با اشتباهاتش بزرگ می شود، این مسیر ناگزیر تکاملی است. در غیر این صورت باید اینطور فکر کرد که :

هرچه زمان می گذرد تاریخ علیه خسرو گلسرخی، سیاوش کسرایی، هوشنگ ابتهاج، و سپاهی از چپِ توده ای تا دیگر گروه ها خواهد بود .... این را زمان نشان خواهد داد نه سینما.

هیوا مسیح

بهمن ۱۴۰۳