​

به گزارش پرده سینما سومین قسمت از سری جدید برنامه «سینما۱» شب گذشته ۸ تیرماه به نمایش و نقد و بررسی فیلم سینمایی ۲۰۰۱: یک اُدیسه فضایی ساخته استنلی کوبریک اختصاص یافت.

عزیزالله حاجی مشهدی، منتقد و نویسنده سینمایی میهمان این قسمت از «سینما۱» بود. وی پیش از نمایش فیلم درخصوص آن بیان داشت: این فیلم، فیلمی است که برای مخاطبان ادوار سینمای جهان همواره جذاب بوده است.

وی افزود: فیلم سینمایی ؛ یک ادسیه فضایی که در فارسی با نام راز کیهان نیز شناخته می‌شود، فیلمی آمریکایی- بریتانیایی تولید شده در سال ۱۹۶۸ به کارگردانی استنلی کوبریک است. فیلمنامه این فیلم توسط کوبریک و آرتور سی کلارک نوشته شده است.

این منتقد پس از نمایش فیلم نیز گفت: ما با یک فیلم عمیق روبرو بودیم. فیلمی که هرچند شروع آن شما را به یاد مستند می اندازد و درون مایه های فلسفی آن تامّل برانگیز و تفکر برانگیز است، اما در ادامه با فضای عجیبی روبرو می شوید.

حاجی مشهدی درخصوص ژانر این فیلم گفت: فیلم یک کار علمی- تخیلی است و گاهی پیشوند حماسی را نیز به آن اضافه کرده اند. «اُدیسه» در واژه یونانی به معنای یک سفر سخت، دشوار و همراه با تجربه است. به همین جهت یک فیلم سفری است. داستان ۲۰۰۱ در ۴ پرده روایت می‌شود. روایت اول به نخستین روزهای حضور انسان‌نماها بر سیاره ما بر می‌گردد. در داستانی طولانی و بدون دیالوگ، فیلم به نمایش نماهایی از زندگی نخستین راست‌قامتان روی زمین می‌پردازد.

این نویسنده افزود: در ابتدای فیلم یک حیات وحش خشک، بی آب و علف و صامت را شاهدیم و صداهای حیوانات را در محیط می شنویم که به نوعی همزیستی مسالمت آمیز را میان آنها شاهدیم. اما نقطه تحولی که اتفاق می افتد زمانی است که این حیوانات به پدیده های شگفت انگیز که گاهی متضاد و متفاوت با سایر پدیده های محیطی اطرافشان هستند، مواجه می شوند.

حاجی مشهدی ادامه داد: در ابتدای فیلم با تصاویر غروب زیبایی طرف هستیم که به کارت پستال شبیه هستند اما کوبریک می خواهد نشان دهد که ما در یک جغرافیایی هستیم که کاملا ناشناخته است و کمترین نشانه های تمدن بشر و دست ساخته های انسان در آن دیده می شود. در واقع کوبریک در این فیلم می خواهد بگوید نادانسته های ما همچنان تکرار می شود و ما همیشه و همیشه میل به آموختن و عطش دانستن ناآموخته ها داریم.

وی در ادامه بیان داشت: این هدف با تصاویر ناب کوبریک محقق می شود. استنلی کوبریک در 13 سالگی از پدرش یک دوربین عکاسی ساده هدیه می گیرد و از همان زمان عاشق عکاسی می شود و با قاب بندی، ترکیب بندی و نورپردازی آشنا می شود. خودش می گوید من تا سال ها هیچ کتاب سینمایی را نخواندم و عجیب است چنین فردی چنین تصاویر بسیار خیره کننده ای را به تصویر می کشد. چنان با رنگ و نور شخصیت ها در سفینه فضایی بازی می کند که گویی شما در آن لحظه در سفینه حاضرید.

در ادامه غلامعباس فاضلی، مجری برنامه خاطرنشان کرد: دقیقا برخلاف جنگ ستارگان که از نظر دانش فیزیکی جزء غلط ترین فیلم های فضایی تاریخ سینما حساب می شود، بسیاری از دانشمندان این فیلم را از این حیث نیز دقیق ترین و درست ترین فیلم درباره دانش فضایی می دانند.

حاجی مشهدی ادامه داد: بله و این دقیقا از دقت نظر، جزئی نگری و توجه کوبریک می آید. نویسنده او، آرتور سی کلارک نیز هم دانش نجوم و فیزیک می دانسته و هم فیلمنامه نویسی! تکیه بر زبان تصویر و سینما و مینیمالیستی بودن از شاخصه های اصلی آثار کوبریک و این اثر خاص است.

این منتقد سینما درخصوص افزایش اقبال علاقمندان سینما به این اثر طی سالها خاطرنشان کرد: به لحاظ انگیزه، همزادپنداری و شیفتگی انسان به کشف ناشناخته ها به مرور سبب علاقمندی بیشتر مخاطبان و منتقدان به این فیلم شد. این تشنگی و فرونشاندن این عطش بوده که میل تماشای یک کار شبه واقعی را در مردم و سینمادوستان زنده می کرد. من فکر می کنم چون فیلم های دیگر تا حدود زیادی فضای فانتزی و تخیلی بر آنها چیره بود، یکی از راز و رمزهای میل به هرچه بیشتر دیدن این فیلم همین مستندگونگی این آن باشد.

این منتقد ادامه داد: هرچه بشر مرزهای ناشناخته را بیشتر کشف می کند، تازه می فهمد کمتر می داند و کوبریک به درستی به این مرحله رسیده است و به همین جهت است که در یک نگاه عمیق و بازگشت پذیر در انتهای فیلم تصویری از یک «جنین» را به نمایش می گذارد.

حاجی مشهدی درخصوص لوازم جذابیت و کشش در این اثر گفت: میل به کشف چیزهایی که به ظاهر در فیلم نمی بینید، اما شما دائما به دنبال کشف آن در نمای بعد هستید، به نوعی تعلیق ساز است و سبب کشش مخاطب به فیلم می شود. نه اینکه فیلم دارای شخصیت های عجیبی باشد که مخاطب را به دنبال خود بکشاند و این استعداد کوبریک است.

وی نهایتا افزود: بطور فشرده می توان گفت درون مایه فلسفی فیلم در فصل چهارم آن نفهته شده است که نمادین است. معادل های زیاد تصویری در آن می بینید. او به خوبی نشان می دهد درنهایت چیرگی از آن انسان است. چون دارای خرد و هوشمندی است؛ انسانی که می اندیشد و به ساختن چیزهای بهتر و بیشتر برای رفاه، امنیت و آسایشش فکر می کند.

برنامه تلویزیونی «سینما۱» پنجشنبه شب ها ساعت ۲۲.۱۵ از شبکه یک سیما پخش خواهد شد. در دوره جدید این برنامه، فیلم به انتخاب میهمان برنامه به نمایش درمی آید و سپس بررسی و تحلیل آن با حضور میهمان و مجری «سینما۱» انجام خواهد شد.

تهیه کننده، سردبیر و مجری «سینما۱» غلامعباس فاضلی، منتقد و نویسنده سینمایی است. این برنامه در«تامین برنامه» شیکه یک سیما تولید شده است.

علاقمندان «سینما۱» می توانند اخبار مربوط به این برنامه را از کانال t.me/cinema1tv1 دنبال کنند.

در همین رابطه بخوانید

در برنامه «سینما۱» مطرح شد؛ «مهاجر» یک فیلم مینیمالیستی است

در برنامه «سینما۱» عنوان شد: «درسواوزالا» سرشار از اندرزهای عاطفی است

«سینما یک» پس از عید فطر پخش می شود/ ضبط پلاتوهای برنامه در استودیوی شبکه یک همچنان ادامه دارد

نرگس آبیار یک اقتباس ادبی را به عنوان فیلم محبوب خود برگزید/ پخش «سینما۱» امشب از سر گرفته می شود

شیفتگی انسان به کشف ناشناخته ها؛ نقد فیلم «۲۰۰۱: یک اُدیسه فضایی» در «سینما۱»